Morgunblaðið - 22.08.1998, Blaðsíða 1

STOFNAÐ 1913
188. TBL. 86. ÁRG. LAUGARDAGUR 22. ÁGÚST 1998 PRENTSMIÐJA MORGUNBLAÐSINS
Albright segir árásirnar skýr skilaboð um að hryðjuverkum verði mætt af hörku
Arásirnar vekja hörð við-
brögð í Súdan og Pakistan
Reuters
PAKISTANAR brenna bandaríska fánann í mótmælaaðgerðum í borginni Lahore í gær.
Suður-Afríka
Botha
fundinn
sekur
George í S-Afríku. Reuters.
FYRRVERANDI leiðtogi að-
skilnaðarstjórnar hvítra
manna í S-Afríku, P.W. Botha,
var í gær fundinn sekur um að
sýna Sannleiks- og sáttanefnd
landsins lítilsvirðingu.
Þarf Botha að afplána tólf
mánuði í fangelsi eða greiða
112.000 ísl.
kr. í sekt.
Botha, sem
er áttatíu og
tveggja ára,
var sleppt
lausum gegn
tryggingu en
hann hefur
þegar áfrýj-
P.W. Botha kem- að dómnum.
ur til dómhússins. Dómarinn
í málinu dæmdi Botha að auki
til tólf mánaða skilorðsbund-
innar fangelsisvistar sem hann
mun þurfa að afplána vanvirði
hann störf Sannleiks- og sátta-
nefndarinnar á nýjan leik.
Botha var forseti S-Afríku í
um áratug eða allt þar til F.W.
de Klerk velti honum úr sessi
árið 1989. Hefur Sannleiks- og
sáttanefndin þrívegis beðið
Botha um að bera vitni og þrí-
vegis hefur hann hunsað boð
hennar enda segir hann nefnd-
ina stunda ofsóknir gegn sér
og sínu fólki.
Rússar deili
Smugunni
með Noregi
MIKHAÍL Dementev, æðsti emb-
ættismaður fiskveiða í stjóm Rúss-
lands, segir í viðtali við Fiskeriblad-
et í Noregi að Rússar og Norðmenn
eigi að deila fiskveiðiréttindum í
Smugunni á milli sín. Slíkt fýrir-
komulag myndi einfalda stjómun
fiskveiða og auðvelda Rússum og
Norðmönnum að koma í veg fyrir
veiðar annarra þjóða, til dæmis ís-
lendinga, þar.
---------------
Jeltsín segi
af sér
Moskvu. Reuters.
DUMAN, neðri deild rússneska
þingsins, samþykkti í gær ályktun
þar sem þess var krafíst að Boris
Jeltsín, forseti Rússlands, segði af
sér embætti vegna vangetu til að
leysa efnahagsvanda landsins.
Dúman kom saman til sérstaks
aukafundar í gær til að ræða neyð-
arráðstafanir í efnahagsmálum.
Ályktunin, sem er ekki bindandi, var
samþykkt með 248 atkvæðum, en 32
þingmenn voru henni andvígir.
Jeltsín, sem var á ferðalagi um
Kólaskaga í gær, lét í ljós við frétta-
menn að hann gæfi lítið fyrir gagn-
rýni andstæðinga sinna á þinginu.
Washington, Lundúnum, Islamabad,
Bagdad. Reuters.
STJÓRNIR arabaríkja og Rúss-
lands fordæmdu í gær árásir
Bandaríkjanna gegn bækistöðvum
hryðjuverkamanna í Súdan og
Afganistan. Víða í ríkjum múslima
brutust út mótmæli á götum úti
gegn Bandaríkjunum. Sandy
Berger, öryggisráðgjafi Banda-
ríkjastjórnar, sagði skeytin hafa
eyðilagt efnaverksmiðju í Súdan
þar sem framleiðsla efnis sem notað
er í taugagas fari fram, en Súdan-
stjóm segir um lyfjaverksmiðju að
ræða og vill að Bandaríkin og full-
trúar í öryggisráði Sameinuðu þjóð-
anna (SÞ) sendi fólk á vettvang til
að sannreyna að svo sé.
Talsmaður Talebana sagði 21
hafa farist og 30 manns slasast í
árásinni á Zhawar Kili Al-Badr
nærri Khost í Austur-Afganistan. í
Súdan var haft eftir starfsfólki
sjúkrahúss að tíu manns hefðu
særst í árás á lyfjaverksmiðju, þar
af fimm alvarlega.
Táknrænt gildi
Madeleine Albright, utanríkisráð-
herra Bandaríkjanna, sagði gildi
flugskeytaárásanna aðallega tákn-
rænt. Kvað hún þær senda skýr
skilaboð til hryðjuverkamanna.
„Hernaðarlegan árangur eigum við
eftir að meta til fulls, en hins vegar
er alveg ljóst að Bandaríkin munu
ekki láta kúga sig,“ sagði Albright í
viðtali á NBC-sjónvarpsstöðinni í
gær. Bandarískir embættismenn
telja flugskeytaárásimar vera upp-
haf langrar „orrustu gegn hryðju-
verkurn" að því er Associated Press
greinir frá.
Forseti Súdans mótmælir
harðlega
Forseti Súdans, Omar el-Bashir,
sagðist „áskilja sér fullan rétt til
þess að svara árásinni með öllum til-
tækum ráðum“. Hann hélt neyðar-
fund í ríkisstjórninni í gær og kallaði
sendiráðsstarfsmenn í Washington
heim. Súdanar fjölmenntu til mót-
mælafundar við forsetahöllina og
hrópuðu slagorð gegn Bandaríkjun-
um og brenndu bandaríska fánann.
Boris Jeltsín, forseti Rússlands,
lýsti hneykslan sinni á framferði
Bandaríkjastjórnar og fordæmdi
verknaðinn. Talsmaður forsetans
sagði Jeltsín hafa fyrst við vegna
þess að honum var ekki tilkynnt um
aðgerðirnar fyrirfram.
Mótmæli á götum úti
Stjórn Pakistans lýsti í gær
furðu sinni á flugskeytaárás
Bandaríkjanna, en dró um leið til
baka ásakanir um að flugskeyti
hefði lent innan landamæra Pakist-
ans. Utanríkisráðherra landsins
bar fram formleg mótmæli við
Bandaríkjastjórn vegna þess að
ekki var óskað eftir leyfi til þess að
senda flugskeytin inn í lofthelgi
Pakistans. I Pakistan mótmæltu
þúsundir manna árásunum á göt-
um úti. í borginni Peshawar beitti
lögreglan kylfum og táragasi gegn
mótmælaaðgerðum afganskra
flóttamanna.
Stuðningur Vesturlanda
Stjórnvöld á Vesturlöndum lýstu
undantekningalítið yfir stuðningi
við aðgerðir Bandaríkjanna.
Helmut Kohl, kanslari Þýskalands,
lét þau orð falla að hver þjóð hefði
fullan rétt til að snúast til varnar í
viðureign við hermdarverkamenn.
Talsmaðm- Osama Bins Ladens
segir í viðtali við arabíska dagblaðið
al-Quds al-Arabi, sem gefið er út í
Lundúnum, að árásunum mundi
svarað „með aðgerðum en ekki orð-
um“. Bandaríkjastjórn heldur því
hins vegar fram að ætlunin hafi ekki
verið að ráða hann af dögum. Hins
vegar er ljóst að bandarísk stjórn-
völd telja Bin Laden manninn á bak
við sprengjutilræðin í Kenýa og
Tansaníu, sem urðu 263 manns að
fjörtjóni fyrr í þessum mánuði.
Stjórnvöld í Bandaríkjunum
segja þó enn stafa hættu af hryðju-
verkamönnum og beindu þvl til al-
mennings og lögreglunnar að vera á
verði. Kannanir benda til þess að al-
menningur í Bandaríkjunum styðji
aðgerðir stjómarinnar. Niðurstaða
Gallup-könnunar sýndi að 66%
þjóðarinnar vom hlynnt árásunum
og 19% á móti þeim.
Tveir hjálparstarfsmenn vora
skotnir til bana í Kabúl í gær að því
er virðist til að hefna árásanna.
Starfandi hjálparstofnanir í
Afganistan hyggjast kalla erlent
starfsfólk sitt í landinu heim.
■ Bandamaður/22
■ Skiptar skoðanir/23
Qtti við að efnahagskreppan í Asíu og Rússlandi breiðist út til S-Ameríku
Verðfall á evrdpskum mörkuðum
VERÐBRÉF lækkuðu á mörkuðum í Evrópu í
gær af ótta við að efnahagskreppa í Asíu og Rúss-
landi færi nú að breiðast út til ríkja í Rómönsku
Ameríku. FTSE-vísitalan í London féll um 3,4%.
Lækkunin á Evrópumörkuðunum var sú mesta í
fimm vikur, í Þýskalandi og á Spáni varð hún
meira en fimm af hundraði. Ólga var framan af
degi á mörkuðum í New York en ástandið lagaðist
og er kauphöllinni var lokað hafði Dow Jones-vísi-
talan aðeins lækkað um 0,9%. Norski seðlabank-
inn hækkaði vexti í gær, í sjötta sinn á árinu.
Ummæli forsætisráðherra Rússlands, Sergejs
Kíríjenkos, í gær þess efnis að baráttan við efna-
hagsvandann væri rétt að byrja og samþykkt
Dúmunnar um að Borís Jeltsín forseti ætti að
segja af sér ollu fjaðrafoki á mörkuðum og ótta
við hran í Rússlandi. Einnig var bent á ófyrirsjá-
anlegar afleiðingar af eldflaugaárásum Banda-
ríkjamanna á stöðvar meintra hiyðjuverkamanna
i Afganistan og Súdan á stjórnmála- og efnahags-
ástandið í heiminum.
Orðrómur um gengisfellingu gjaldmiðils
Venezúela, bólivarsins, varð auk þess til þess að
margir ákváðu að fjárfesta í tryggum bréfum
annars staðar en í Rómönsku Ameríku. Talin er
vaxandi hætta á að ýmis þarlend ríki verði á
næstunni fyrir skakkaföllum vegna ástandsins í
Japan, Indónesíu og fleiri Asíulöndum auk Rúss-
lands.
Vaxtahækkun í Noregi
Eins og áður eru röksemdirnar fyrir vaxta-
hækkuninni í Noregi lágt gengi norsku krónunn-
ar, óhagstæð þróun á peninga- og fjármálamark-
aði og mikill þrýstingur að utan. Ríkisstjórnin
norska hefur verið harðlega gagmýnd fyrir
óstjórn í efnahagsmálum og sér þess nú merki í
minna fylgi við hana.
Hækkunin í gær er sú mesta á árinu. Era inn-
lánsvextir bankanna hjá Seðlabankanum nú 7%
en vora 5,5%. Þá era yfirdráttarvextir bankanna
nú 9% en voru 7,5%. Alls hafa vextir hækkað um
3,5% á árinu.
Hagfræðingar sem Aftenposten ræddi við í
gær, fögnuðu því sem þeir sögðu „djarflega"
ákvörðun Seðlabankans og vonuðust til þess að
hún myndi koma í veg fyrir frekari hækkanir.
Dregið hefur úr fylgi ríkisstjórnarinnar sam-
kvæmt skoðanakönnunum í Noregi. Styðja nú
21,4% kjósenda stjórnarflokkana samkvæmt Op-
inion-könnun. Þá hefur fylgi við Hægriflokkinn og
Sósíalska vinstriflokkinn minnkað mjög. Verka-
mannaflokkurinn er hins vegar á hraðri uppleið
og styðja um 40% kjósenda hann nú.