Morgunblaðið - 04.06.1999, Síða 1

123. TBL. 87. ÁRG.
FÖSTUDAGUR 4. JÚNÍ 1999 PRENTSMIÐJA MORGUNBLAÐSINS
Stjórnvöld f Belgrad fallast á friðartillögur G-8 hópsins
NATO
Viðbrögð einkennast af
varkárni en biartsýni
Köln, Brussel, Washington, Moskvu. Reuters, AP, AFP.
SLOBODAN Milosevic Júgóslavíuforseti féllst í gær á tillögur G-8 hópsins,
þ.e. sjö helstu iðnríkja heims auk Rússlands, um frið í Kosovo. Auk forset-
ans samþykkti þing Júgóslavíu friðartillögurnar með tveimur þriðju hlutum
atkvæða. Virðist sem samkomulagið geti orðið forsenda fyrir því að loft-
árásir Atlantshafsbandalagsins (NATO) verði stöðvaðar.
myndu
Viðbrögð vestrænna ráðamanna
í gær einkenndust af varkárni en
bjartsýni. Samkvæmt friðarsamn-
ingnum sem Martti Ahtisaari, Finn-
landsforseti og sérlegur sendifull-
trúi Evrópusambandsins (ESB), og
Viktor Tsjémómýrdín, sérlegur
fulltrúi Rússa í Kosovo-deilunni,
kynntu fyrir þjóðarleiðtogum í gær,
fallast Júgóslavar á að hefjast
handa við að draga her-
sveitir sínar til baka frá
Kosovo innan tveggja
sólarhringa og leyfa al-
þjóðlegu friðargæslu-
liði að halda inn í hér-
aðið. Hlutverk NATO í
slíku friðargæsluliði
hefur hingað til verið
helsti ásteytingar-
steinninn í friðarvið-
ræðum en í samkomu-
lagi gærdagsins féllst
Milosevic á að NATO
myndi hafa „grundvall-
arhlutverki" að gegna.
Leiðtogar NATO töldu
í gær enn of snemmt að
segja til um nákvæm-
lega hvort og hvenær
loftárásir bandalagsins
hætta.
Ahtisaari sagði á blaðamanna-
fundi í Köln í gær, þar sem hann
var viðstaddur leiðtogafund ESB og
upplýsti leiðtoga aðildarríkja um
innihald samkomulagsins, að þess-
um fyrstu skrefum í friðarátt bæri
að fagna. Taldi hann nú raunhæfa
möguleika á að loftárásum NATO
muni slota en vildi ekki tilgreina
hvenær af slíku gæti orðið. Sagði
hann að loftárásirnar gætu verið
stöðvaðar innan örfái-ra daga. Var-
aði hann þó við því að fagna friði of
snemma: „Hafa ber í huga að enn er
mikið starf fyrir höndum." Þá ítrek-
aði hann að NATO vilji enn fá sann-
anir fyrir því að hersveitir Serba yf-
irgefi Kosovo. Hins vegar þyrfti því
ferli ekki endilega að vera lokið áð-
ur en loftárásum verði hætt. Ger-
hard Schröder, kanslari Þýska-
lands, sagði á sama fundi að friður
væri á næsta leiti. „Við höfum náð
miklum pólitískum árangri, friður
er í nánd og við getum ekki látið
hann renna okkur úr greipum."
Sannanir eru aðalatriðið
Bill Clinton Bandaríkjaforseti
sagði í Washington í gær að fréttir
þess efnis að Júgóslavíustjóm hefði
samþykkt friðartillögumar væru af-
ar uppörvandi en lýsti því jafnframt
yfir að NATO yrði að sjá vilja
Milosevics í verld áður loftárásum
yrði hætt. „í ljósi fenginnar reynslu
verðum við að hafa allan vara á,“
sagði forsetinn. Uns fyrir lægju
sannanir um að júgóslavneski her-
inn hefði yfírgefið Kosovo myndu
viðvarandi hernaðaraðgerðir fram
halda. Sömu varkámi gætti hjó tals-
Reuters
Martti Ahtisaari
mönnum bandarísku utanríkis- og
varnarmálaráðuneytanna í gær.
James Rubin hjá utanríkisráðu-
neytinu sagði að aðalatriðin væru
„sannanir og framkvæmd friðar-
samkomulagsins".
Viktor Tsjérnómýrdín annar
samningamanna G-8 hópsins hélt i
gær til Moskvu eftir tveggja daga
samningaferð sína og Ahtisaaris tii
Belgrad. Við komuna
sagði Tsjérnómýrdín
að friður væri innan
seilingar. Sagðist hann
ætla að NATO stöðvi
loftárásir sínar á Júgó-
slavíu tveimur til
þremur dögum eftir að
Milosevic hefji brott-
flutning hersveita frá
Kosovo. „Aðalatriðið er
að stríðið verði stöðv-
að. Það er mín skoðun
að því stigi hafi nú ver-
ið náð,“ sagði Tsjém-
ómýrdín. Þá sagði
hann að Sameinuðu
þjóðirnar myndu hafa
forgöngu um að koma á
friði á stríðshrjáðum
Balkanskaga. Háttsettir rússneskir
herforingjar lýstu því yfir í gær að
rússnesk hermálayfirvöld væru
ekki ánægð með hið stóra hlutverk
sem hersveitir NATO myndu hafa
innan friðargæsluliðsins í Kosovo.
Wesley Clark, yfirhershöfðingi
NATO, og Strobe Talbott, aðstoðar-
utanríkisráðherra Bandaríkjanna,
funduðu í gærkvöldi ásamt sendi-
herrum hinna nítján aðildamíkja
NATO í höfuðstöðvunum í Bmssel.
Umræðuefni fundarins var sam-
þykki Júgóslavíustjórnar við friðar-
tillögunum og hugsanleg viðbrögð
NATO við þróuninni.
■ N ATO-herinn/31
Reuters
segir 5.000
fallna
Briissel. Reuters, AFP.
YFIR 5.000 júgóslavneskir her-
menn hafa látist frá því að loftárás-
ir Atlantshafsbandalagsins (NATO)
hófust á Júgóslavíu 24. mars sl. og
meira en 10.000 hafa særst alvar-
lega, að því er talsmaður herafla
NATO skýrði frá í gær. Er þetta í
fyrsta skipti sem NATO gefur upp
tölur um fjölda slasaðra og látinna.
„Okkur er kunnugt um skýrslur
serbneskra yfirvalda þar sem stað-
fest hefur verið að 1.800 heiTnenn
hafi látist. Við teljum hins vegar að
mannfall hafi verið mun meira, að
slasaðir og látnir séu um 10.000,“
sagði Konrad Freytag, ofursti í
hersveitum NATO.
Reuters fékk síðar heimildir fyr-
ir því frá starfsmanni bandalagsins
að raunverulegt mat NATO væri að
5.000 hefðu týnt lífi í átökunum í
Kosovo og a.m.k. tvisvar sinnum
fleiri hefðu slasast alvarlega.
ítrekað hafa talsmenn NATO
verið inntir eftir svari við því
hversu margir hafi látið lífið í átök-
unum en til þessa hefur svar þeirra
verið staðlað; „Við vitum það ekki
og við viljum ekki geta okkur til um
það.“
Ef marka má yfirlýsingar Júgó-
slavíustjórnar þá hafa um 1.500 al-
mennir borgarar látist af völdum
loftárása NATO og um 5.000
slasast.
Blóðbaðsins
minnst
HERMAÐUR Frelsishers alþýð-
unnar setur höndina, klædda
rifnum hanska, fyrir andlit veg-
farenda sem reyna að gægjast
inn um grindverkið sem umlykur
Torg hins himneska friðar. I dag
eru tíu ár liðin frá því að frið-
samleg mótmæli námsmanna og
óbreyttra borgara á torginu í
Peking, höfuðborg Kína, voru
brotin á bak aftur af hernum.
Dagsins er víða minnst, ekki síst
í Kína meðal aðstandenda þeirra
er féllu fyrir hendi hermanna.
■ Umfjöllun á bls. 38-9
ANC spáð tveimur þriðju hlutum atkvæða í kosningunum í Suður-Afríku
Sigur Afríska þj óðarráðsins
Jóhannesarborg. Reuters.
AFRÍSKA þjóðarráðið (ANC), flokkur Nelsons
Mandela, forseta Suður-Afríku, vann yfirburða-
sigur í þingkosningunum í landinu í fyrradag.
Samkvæmt tölvuspá suður-afríska ríkisútvarps-
ins fékk ANC tvo þriðju hluta þingsætanna, sem
myndi gera honum kleift að breyta stjórnar-
skránni án stuðnings annarra flokka.
Samkvæmt síðustu kjörtölum var ANC með
65,5% fylgi þegar um tveir þriðju hlutar greiddra
atkvæða höfðu verið taldir, eða 10,4 milljónir at-
kvæða. Fyrir kosningarnar hafði stjórnarand-
staðan varað við þeim möguleika að ANC fengi
tvo þriðju hluta þingsætanna og sagt að stjórnar-
flokkurinn gæti notfært sér yfirburði sína á þing-
inu til að refsa hvíta minnihlutanum og skerða
sjálfstæði seðlabankans og fleiri stofnana.
Embættismenn ANC neituðu því að flokkurinn
myndi breyta stjórnarskránni ef hann fengi svo
sterka stöðu á þinginu og sögðu að engar róttæk-
ar breytingar yrðu gerðar á efnahagsstefnunni.
Stórsigur ANC verður að öllum líkindum til
þess að Thabo Mbeki varaforseti verður kjörinn
forseti landsins á nýja þinginu og ráðgert er að
hann taki við embættinu af Mandela 16. júní.
Mbeki hefur marg’oft sagt að hann hyggist ekki
breyta stjómarskránni og að ekki komi til greina
að skerða sjálfstæði seðlabankans.
Nýi þjóðarflokkurinn tapar miklu fylgi
Ljóst er að miklar breytingar urðu á stöðu
stjómarandstöðuflokkanna á þinginu. Lýðræðis-
flokkurinn, sem er frjálslyndur, velti Nýja þjóð-
arflokknum úr sessi sem stærsti stjórnarand-
stöðuflokkurinn, samkvæmt síðustu tölum. Lýð-
ræðisflokkurinn jók fylgi sitt úr 1,7% í 10,2% og
Nýi þjóðarflokkurinn fékk aðeins 7,5%, en var
með 20,5% kjörfylgi í fyrstu kosningunum eftir
afnám kynþáttaaðskilnaðarins fyrir fimm árum.
Nýi þjóðarflokkurinn er nú fjórði stærsti
flokkurinn á þinginu því hann fékk minna fylgi en
Inkatha-frelsisflokkurinn undir forystu Zulu-
höfðingjans Mangosuthu Buthelezi. Samkvæmt
síðustu tölum fékk Inkatha-frelsisflokkurinn
8,3% atkvæðanna, en var með 10,8% kjörfylgi í
síðustu kosningum. Honum hafði verið spáð
miklu fylgistapi fyrir kosningarnar.
Kjörsóknin var mjög mikil. 85% af 18,2 milljón-
um skráðra kjósenda neyttu atkvæðisréttar síns
til að treysta lýðræðið í sessi.
■ Stórsigur í kveðjugjöf/32