Morgunblaðið - 09.11.2008, Blaðsíða 16

16 Viðtal
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 9. NÓVEMBER 2008
Alltaf búið í sama húsi
– Þú hefur kynnst leikurunum?
„Já, já, já,“ segir hún og brosir.
– Eru margir eftirminnilegir?
„Þeir eru allir eftirminnilegir. Allt
vinir mínir bara – þetta var eins og
ein fjölskylda í Iðnó, þá var mun
færra fólk og ég vann við allar sýn-
ingarnar – alltaf!“
– Áttirðu þá nokkurt líf fyrir utan
leikhúsið?
„Ekki fyrstu áratugina, ég rétt
kom heim að sofa og búið.“
Það kemur ekki á óvart um mann-
eskju sem unnið hefur hjá Leikfélagi
Reykjavíkur alla ævina að hún búi í
Vesturbænum. „Já, ég gekk alltaf
niður í Iðnó. Það tók mig átta mín-
útur niður eftir og tíu mínútur heim
aftur, af því að það var upp í móti. Þá
gekk ég alltaf framhjá kirkjugarð-
inum, upp Kirkjugarðsstíginn, og
aldrei óttaðist ég neitt. En ég myndi
ekki gera það í dag.“
Og Heiða hefur alltaf átt heima á
Ásvallagötu. „Ég fæddist í stofunni
heima og hef aldrei á ævinni flutt.“
Hún hlær innilega.
„Þetta er fáránlegt.“
– Þig hefur aldrei langað að flytja?
„Jú, kannski á miðjum aldri, þá
velti ég því fyrir mér, en svo voru að-
stæður þannig að ég vann mikið og
var með fullorðna foreldra sem ég gat
ekki farið frá.“
Heiða segir móralinn í leikhúsinu
góðan, þó að „jú, jú“ sumir kvarti yfir
mikilli vinnu. „Það hefur verið rosa-
lega mikið að gera í haust og eig-
inlega fyrsti dagurinn í gær, sem ég
gaf mér tíma til að tala við fólkið í
kringum mig. Það hefur bara ekki
gefist tími, því það eru æfingar á
þremur stöðum í húsinu, ég geng á
milli, og ef ég sinni einum, þá
koma tveir, þrír: „Heyrðu,
mig vantar þetta og þetta
og þetta – og það þarf
helst að gerast strax!“
Heiða smellir fingri.
þetta var bæði dýrt og tímafrekt. Síð-
ustu myndirnar eru frá flutningunum
í Borgarleikhúsið og göngunni þang-
að.“
Það má gleyma sér við að blaða í al-
búmum í vinnuherbergi Heiðu og í
leikmunageymslunni hanga sumar
þeirra í stækkaðri mynd.
„Ég er að hugsa um að gefa ljós-
myndasafni Reykjavíkur mynd-
irnar,“ segir Heiða. „Ég er búin að
gefa þeim filmurnar. En það þykir
öllum hér svo gaman að skoða albúm-
in, þannig að ég bíð aðeins með það.
En þetta fer þangað.“
Vatnið flæddi inn í kjallarann
Heiða vann eins og leikararnir í
sjálfboðavinnu fyrir húsbygging-
arsjóð, meðal annars á skemmtunum
í Austurbæjarbíói. Einu sýningarnar
sem greitt var fyrir voru miðnæt-
ursýningar þegar þær urðu margar.
Hún minnist þess að eftir sýningar á
Flónni í Iðnó þurftu leikararnir oft að
flýta sér á sýningu í Austurbæjarbíói.
Og tíminn var af skornum skammti.
„Gísli Halldórsson og Steindór Hjör-
leifsson fóru með leigubíl, sem beið
fyrir utan, og skiptu um búning í bíln-
um á leiðinni.“
– Var erfitt að kveðja Iðnó?
„Já, en samt hlakkaði ég til að fá
pláss. Iðnó var þröngt, og svo flæddi
stundum. Ég á myndir af leikurum
sem vaða upp að hnjám í Tjörninni í
kjallaranum. Og maður tók yfirleitt
stígvél með sér í vinnuna. Þegar það
var flóð fylltist allt af vatni, að vísu
var það mismikið, þannig að oft gat
maður hoppað yfir verstu pollana, en
einhvern tíma náði það upp á mitt
læri. Þá fór ég nú ekki út í,“ segir hún
og hlær.
En hún lét nú annað eins yfir sig
ganga!
„Það var mikill fjöldi af leik-
urum í Landi míns föður, sem
komu inn á mismunandi stöð-
um úr salnum í Iðnó. Stundum
þurftu leikararnir að hlaupa
hringinn í kringum húsið og
ég líka með búninga og leik-
muni. Einu sinni hljóp Jón
Sigurbjörnsson út með fín-
an herrahatt. Það var rok
og snjókoma og hatt-
urinn fauk út í Tjörn-
ina. Þá var ekkert
annað að gera – ég
stökk út í Tjörn-
ina á eftir hatt-
inum. Þetta er
eitt af því sem
maður lætur hafa
sig út í,“ segir hún
og skellihlær.
En krakkarnir
voru alltaf afslappaðir
fyrir sýningar. „Einu
sinni fékk Ragnar
Kjartansson, þá ungur
strákur, hiksta fyrir sýn-
ingu á Landi og sonum.
Ég sagði honum að það
væri allt í lagi, hikstinn
hyrfi um leið og hann færi á
svið. Þannig er það með leik-
ara, jafnvel þó að þeir séu
með gubbupest, þá æla þeir
ekki á sviðinu. Hann andaði
því léttar og fór óhikað inn á
sviðið, en hikstinn hætti ekkert
og hann hikstaði alla senuna.
Hann lék á móti Unni Ösp
Stefánsdóttur og svo fór auð-
vitað að þau sprungu bæði
úr hlátri.“
að rifrildið í okkur hefði heyrst fram í
sal!“
Og það mæðir mikið á Heiðu með-
an á sýningum stendur, stundum þarf
hún að kúldrast einhvers staðar á
sviðinu eða liggja í hnipri og fela sig
fyrir áhorfendum. „Ronja ræn-
ingjadóttir var sérlega erfið að þessu
leyti. Þá var ég alla sýninguna undir
grind, sem á var strengt hænsnanet,
svo gifs og loks strigi málaður yfir.
Þegar leikararnir hoppuðu, þá hrundi
gifsið niður á mann. Það endaði með
því að ég var farin að snýta rauðu á
sýningum og þurfti að setja á mig
rykgrímu.“
– Það er ýmislegt leggjandi á sig
fyrir leikhúsið!
„Já, já, já,“ svarar hún og hlær.
„Maður fórnar ýmsu!“
Lék lík og griðkonu
Eftirminnileg sýning hvað leik-
muni varðar var sýningin Híbýli vind-
anna, að sögn Heiðu. „Það var frum-
sýnt í janúar að mig minnir og við
vorum búin að leita um allt að kan-
ínum. Okkur hafði áður tekist að
verða okkur úti um kanínur úr Öskju-
hlíðinni og látið stoppa þær upp, en
þarna var það ekki hægt. Tolli, sem
ég vinn með, var búinn að hringja í
bændur hingað og þangað, en það
voru bara ekki til kanínur.
En svo frétti hann af manni í Sand-
gerði, sem var með kanínur, og fékk
loforð um tvær kanínur daginn sem
lokaæfingin var. Tolli ók því suður
eftir í kolniðamyrkri og slyddu. Þá
hafði maðurinn verið að ala kan-
ínurnar í matinn fyrir einhverja fína
karla – þær voru risaflykki og gríð-
arþungar. Hann kom með þær í leik-
húsið rétt fyrir æfinguna og þær voru
enn volgar þegar þær komu á sviðið.
Þetta var á föstudegi, svo var frum-
sýning og önnur sýning, og það var
ekki fyrr en á mánudegi, sem við gát-
um farið með þær í uppstoppun.“
Og stundum dettur Heiða í hlut-
verk statista, eins og í leikritinu Hinu
ljósa mani. „Þar lék ég griðkonu,
þjónaði til borðs, njósnaði um elsk-
endurna, svo lék ég lík og loks ís-
lenskan aumingja á Þingvöllum.“
– Allt í sömu sýningu?
„Já, svo hef ég verið veislugestur
og ýmislegt fleira, svona til að fylla
upp í.“
– Hvernig leikur maður lík?
„Maður liggur bara kyrr.“
– Lengi?
„Nei, þetta hefur verið í tíu mín-
útur. Það var allt í lagi, þá fékk mað-
ur tíma til að hvíla sig eftir öll hlaup-
in.“
– Þú hefur aldrei sofnað?
„Nei.“
– Hvernig eru leikarar í umgengni?
„Misjafnir,“ hvíslar hún. „En yf-
irleitt eru þeir bara fínir, já, já, já. Og
samstarfsfélagar til margra ára eru
orðnir vinir manns.“
Ljósmyndaði leikhúslífið
Heiða byrjaði að taka ljósmyndir af
leikhúslífinu upp úr 1970. „Ég fór
mér hægt til að byrja með, en fór að
skrásetja myndirnar árið 1974. Strax
frá upphafi hafði ég ekki undan, því
allir leikararnir vildu fá myndir af
sér, þannig að þetta var mikil vinna.
Ég tók myndirnar og var á fullu að
láta afrita þær. Í Landi og sonum tók
það mig áreiðanlega tuttugu skipti að
ná þeim öllum því ég vann auðvitað
við annað. Og þegar við fluttum hing-
að í Borgarleikhúsið hætti ég því
Flóð Það flæddi oft í kjallarann
á Iðnó. Hér bjargar Steindór
Hjörleifsson búningnum.
Söfnun Guðmundur Pálsson selur
Vigdísi Finnbogadóttur merki fyrir
húsbyggingasjóð, sem fór síðar í að
reisa Borgarleikhúsið.
Kristnihaldið Jón
Sigurbjörnsson
búinn undir
fyrstu uppfærslu
á Kristnihaldinu
af Heiðu props.
Fló á skinni (1972) Leikkonan ástsæla Guð-
rún Ásmundsdóttir lék eiginkonuna. Svo var
það hótelgengið Brynjólfur Jóhannesson,
Guðmundur Pálsson, Soffía Jakobsdóttir,
Guðrún Stephensen og Jón Hjartarson.