Morgunblaðið - 09.11.2008, Blaðsíða 32

32 Sprotafyrirtæki
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 9. NÓVEMBER 2008
Mjöður brugghús
Tegundir Starfsmenn Framleiðslu-
geta
Jökull 4 300.000lítrar á ári
Bruggsmiðjan Árskógssandi
Tegundir Starfsmenn Framleiðslu-
geta
Kaldi ljós
Kaldi dökkur 7 500.000lítrar á ári
Ölvisholt brugghús
Tegundir Starfsmenn Framleiðslu-
geta
Skjálfti
Móri 7 300.000lítrar á ári
Rafmótor knýr
hrærivél í meskikeri
Meskiker
Hrærivél jafnar
úr maltbeði
Maltbeð
Sigti
Vökvinn, virt,
nemur við yfir-
borð maltbeðs
Virt dregin
undan maltbeði
Virt dælt í suðuketil
Humlum bætt út
í á réttum tíma-
punkti í suðu
Suðuketill
Strompur
Varmaskiptir
kælir virtina
Gerjunartankur
Geri bætt í virtina sem
breytir henni í bjór
Bruggferlið
Dæmi um einþrepa
meskjun frá Ölvisholti
1 2
3
Hugtök:
MALT: Margar frætegundir er hægt að
malta. Þá er fræið látið spíra og spírun
stöðvuð á ákveðnum tímapunkti og það
þurrkað. Markmið með möltun er að ná
sykri úr fræinu. Í bjórgerð er alltaf notað
maltað bygg en einnig er hægt að nýta
aðrar korntegundir.
GER: Er sett út í gerjunartank en það er líf-
vera (sveppur) sem breytir sykri í vínanda.
HUMLAR: Blóm af humalplöntunni,
upphaflega notað sem rotvarnarefni og
beiskjugjafi í bjór en ekki síður til að
krydda bjórinn og ná fram ákveðnum
bragðtónum.
VIRT: Þetta er vökvinn sem verður til við
meskjunina og heitir þetta þar til hann er
orðinn að bjór.
MESKJUN: Eftir mölun á maltinu er það
sett í bleyti við 62-68°C. Við það brotnar
sterkjan niður í sykur sem gerillinn étur og
breytir í vínanda.
SUÐA: Nauðsynlegt er að sjóða virtina
til að ná beiskjunni úr humlunum, klára
niðurbrot á prótínum o.fl.
KOLSÝRA: Þegar gerillinn étur sykurinn
myndar hann náttúrulega kolsýru í leiðinni.
EINÞREPA MESKJUN: Krefst malts í
hæsta gæðaflokki. Maltinu er blandað við
vatn í hlutföllunum 1:2. Blöndunni er haldið
67° heitri í klukkutíma. Þá hafa ensím úr
maltinu brotið niður alla sterkju. Að því
loknu er sykurvökvanum dælt undan
maltinu, sem virkar sem sía svo virtin inni-
haldi engar agnir. Heitu vatni er sprautað
yfir maltbeðið til að skola sykrinum niður.
Nýjasta bruggverksmiðjalandsins er Mjöður íStykkishólmi en fyr-irtækið var stofnað árið
2007 af tvennum hjónum úr bæn-
um. Gissur Tryggvason er fram-
kvæmdastjóri fyrirtækisins en aðr-
ir stjórnarmenn eru eiginkona
hans, Ragnheiður Axelsdóttir, syst-
ir hennar, Soffía Axelsdóttir og
maður hennar Björgvin Guðmunds-
son.
„Hugmyndin hafði blundað með
okkur í nokkuð langan tíma,“ segir
Gissur en lokaákvörðunin var tekin
í júlí í fyrra. „Þá fórum við að
vinna í þessu, sóttum sýningu í
Þýskalandi í nóvember það ár og
skoðuðum verksmiðjur, tæki og tól
og þá má segja að boltinn hafi farið
að rúlla,“ segir hann en samið var
við fyrirtækið BdB Bier-Know how
í Þýskalandi um ráðgjöf og aðstoð
við uppsetningu og kennslu á tæki.
Síðan var keypt húsnæði undir
starfsemina á Hamraendum í
Stykkishólmi í desember sama ár
og fyrir rétt rúmum mánuði kom
fyrsta sendingin af Jökul-bjór í
verslanir ÁTVR.
Nafnið kom á siglingu
Eigendur og starfsmenn Mjaðar
hafa tekið á móti hópum og fengið
jákvæð viðbrögð. Nafnið á bjórnum
kemur eins og gefur að skilja af
svæðinu en Snæfellsjökull blasir
við. Nafnið kom einmitt til eftir
siglingu um Breiðafjörðinn.
Umbúðirnar og flaskan sjálf
vekja athygli. „Við hugsuðum það
strax frá upphafi að vera öðruvísi
og vildum hafa umbúðirnar áber-
andi. Öll hönnunarvinnan fór fram í
heimabyggð, hjá Anok ehf.,“ segir
hann en að sjálfsögðu er merki
bjórsins Jökuls mynd af tindi Snæ-
fellsjökuls. Merki bruggverksmiðj-
unnar er síðan hringlaga mynd af
Breiðafirði með stafnum M.
Til forna drukku menn mjöð,
segir Gissur, og það gera menn
enn nú. „Í október seldum við tæp-
lega 14.000 flöskur út úr húsi,“
segir hann.
Sem stendur er Jökull í reynslu-
sölu í tveimur sölustöðum ÁTVR í
Reykjavík, Heiðrúnu og Kringl-
unni. Aðrir sölustaðir svo sem í
Stykkishólmi hafa sérpantað bjór-
inn. Væntanlega eykst salan þegar
bjórinn fer í dreifingu til allra sölu-
staða, segir Gissur, sem er bjart-
sýnn eins og fyrstu viðtökur gefa
tilefni til. Til viðbótar er bjórinn
seldur á kútum og flöskum til veit-
ingastaða víða um land.
„Útlendingar sem hingað koma
spyrja um staðarbjórinn og núna
geta staðir víðs vegar um Vest-
urland boðið Jökul sem sinn stað-
arbjór,“ útskýrir Gissur en Snæ-
fellsjökull sést víða. Snæfellsnesið
hefur líka sérstakt aðdráttarafl og
er í uppáhaldi hjá mörgum. Til við-
bótar eru jöklar mjög íslenskt tákn
og finnast auðvitað víðar á landinu.
Fleiri tegundir í framtíðinni
Fyrst í stað bruggar Mjöður til
að svara eftirspurn en áætlað er að
brugga um 300.000 lítra á ári. Að
þessu sinni verður ekki bruggaður
jólabjór en ætlunin er að bjóða upp
á þorrabjór og er hann þegar kom-
inn í lögun. Hugmyndin er að
brugga fleiri tegundir í framtíðinni.
Sem stendur eru það fjórir sem
vinna í brugghúsinu að meðtöldum
bruggmeistaranum, Elísabetu
Svansdóttur. Hún var ráðin í febr-
úar 2008 frá Mjólkursamlaginu í
Búðardal þar sem hún starfaði sem
gæðastjóri. Við átöppun þarf síðan
að kalla til fleira starfsfólk. El-
ísabet er menntaður mjólkurtækni-
fræðingur og viðskiptafræðingur.
„Þetta er að mörgu leyti líkt. Mað-
ur er með tanka og þarf að passa
hreinlætið. Líka er nauðsynlegt að
vera nákvæmur og hafa tilfinningu
fyrir því sem maður er að gera,“
útskýrir Elísabet.
Annar sopinn skiptir máli
Mjöðurinn er bruggaður eftir
þýskri bjórhefð sem á rætur sínar
að rekja til þýsku hreinleikalag-
anna sem sett voru á árinu 1487.
Hún segir vatnið líka skipta máli
en Jökull er úr vatni undan Ljósu-
fjöllum á Snæfellssnesi. Maltið og
humlarnir koma hins vegar úr bæ-
verskum sveitum. Þess má geta að
Stykkishólmur fékk nýlega Um-
hverfisvottun Green Globe ásamt
öðrum sveitarfélögum á Snæfells-
nesi.
En hvernig tilfinning skyldi það
hafa verið að smakka fyrsta Jökul-
inn? „Tilfinningin var mjög góð.
Við lögðum upp með að gera léttan
og góðan lager-bjór og vorum öll
ánægð með bragðið,“ segir El-
ísabet en hún segir að annar sop-
inn skipti máli þegar bjór er met-
inn. „Það er alltaf hann sem segir
til um hvort manni líkar bjórinn
eða ekki.“
Staðarbjór Snæfellsness
‘‘VIÐ HUGSUÐUM ÞAÐSTRAX FRÁ UPPHAFI AÐ VERA ÖÐRUVÍSI OGVILDUM HAFA UMBÚÐ-
IRNAR ÁBERANDI.
Bruggað smátt en
Ný tegund bruggara hefur brugðist við
auknum bjóráhuga landans. Smá-
brugghús landsins eru orðin þrjú tals-
ins og eru þau bæði atvinnu- og menn-
ingarskapandi sprotafyrirtæki.
Eftir Ingu Rún Sigurðardóttur
ingarun@mbl.is
B
jórdrykkja Íslendinga hefur farið vaxandi síðustu
ár en ekki síst hefur úrvalið af bjór smám saman
verið að aukast. Þar er íslenskur bjór framarlega í
flokki en nú eru starfandi þrjú íslensk smábrugg-
hús víðs vegar um landið; Bruggsmiðjan Árskógss-
andi, Ölvisholt brugghús nálægt Selfossi og Mjöður, brugg-
hús í Stykkishólmi.
Stóru ölgerðirnar, Ölgerðin Egill Skallagrímsson og Víf-
ilfell brugga samt sem áður meirihluta þess bjór sem drukk-
inn er hérlendis. Þær hafa þó brugðist við auknum bjóráhuga
landans með fjölbreyttari bjórgerð en áður. Sem dæmi um
það er Premium-bjórinn frá Ölgerðinni, sem bruggaður er að
hluta úr íslensku byggi. Einnig framleiðir hún bjórinn El
Grillo fyrir Ölgerðina El Grillo.
Vífillfell framleiðir líka fjölmarga bjóra og er sá nýjasti al-
íslenskt státöl, „Víking Stout“, gott og nýstárlegt krydd í ís-
lenska bjórflóru.
Til viðbótar er starfrækt Ölgerð Reykjavíkur en Brugg-
smiðjan Árskógssandi bruggar bjórinn Gullfoss fyrir hana.
Uppruni litlu brugghúsanna
Hugtakið smábrugghús varð til á Bretlandi seint á áttunda
áratug síðustu aldar til að lýsa nýrri kynslóð lítilla brugg-
húsa sem framleiddu hefðbundið öl. Upphaflega var nafnið
notað til að lýsa umfangi framleiðslunnar en smám saman
varð það einnig að samnefnara fyrir nýtt viðhorf til brugg-
unar. Áherslan var meiri á tilraunastarfsemi, bragðmeiri
bjór og þjónustu fremur en lágt verð og auglýsingaherferðir.
Þessi nýja bjórbylgja á Íslandi er þó heldur undir áhrifum
frá svipaðri þróun í Danmörku en þar eru starfandi margir
tugir smábrugghúsa og hefja mörg ný starfsemi á ári hverju.
Þetta er meðal annars að þakka félagi danskra bjóráhuga-
manna, Danske Ølentusiaster, sem hóf göngu sína árið 1998,
þegar aðeins tvö míkróbrugghús voru starfrækt í Dan-
mörku.