Morgunblaðið - 09.11.2008, Blaðsíða 33

33
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 9. NÓVEMBER 2008
F yrsta íslenska smábrugghúsið erBruggsmiðjan Árskógssandi, sem fram-leiðir bjórinn Kalda, bæði ljósan ogdökkan. Hjónin Agnes Sigurðardóttir og
Ólafur Þröstur Ólafsson stofnuðu fyrirtækið í
desember 2005 en fyrsti bjórinn kom á markað
haustið 2006. Agnes er sátt við samkeppnina og
finnst þessi þróun góð. „Ég held að aukið úrval
kenni Íslendingum betur að meta góðan bjór,“
segir hún.
Hugmyndin að brugghúsinu kom upp eftir að
maðurinn hennar slasaðist á hné árið 2003.
„Hann er menntaður skipstjóri og hafði alla tíð
verið á sjó. Þegar hann var búinn að fara í
nokkuð margar aðgerðir kom í ljós að hann færi
ekki aftur á sjóinn en við búum í litlu sjáv-
arþorpi úti á landi,“ segir Agnes og þá voru góð
ráð dýr. „Hér höfum við sjóinn og líka sér-
staklega gott vatn. Mér er minnisstætt að föð-
uramma mín talaði alltaf mikið um þetta góða
vatn sem við ættum,“ segir hún en hugmyndin
að stofnun brugghússins kom eftir að hún horfði
á frétt í Sjónvarpinu um smábrugghús í Dan-
mörku. „Viku seinna vorum við komin til Dan-
merkur að ræða við þennan saman mann og tal-
að var við í sjónvarpsfréttinni. Þetta sýnir
hraðann á verkefninu. Við höfðum hvorki kunn-
áttu né peninga þegar við fórum af stað. Við
bara kýldum á þetta og fengum gott fólk með
okkur. Við lögðum mikið upp úr því að fá góðan
bruggmeistara til liðs við okkur og það tókst,“
segir hún en sá er David Masa, sem hefur sér-
hæft sig í því að koma af stað litlum brugg-
húsum um allan heim. Hann er bruggmeistari í
fjórða ættlið og með níu ára nám að baki í fræð-
unum.
Kaldi er bruggaður eftir tékkneskri hefð frá
1842 og til þess er notað úrvals hráefni frá
Tékklandi. Vatnið, sem ömmu Agnesar var svo
tíðrætt um, er úr lind við Sólarfjall við ut-
anverðan Eyjafjörð. Bjórinn er ógerilsneyddur,
án viðbætts sykurs og rotvarnarefna.
Sérsmíðuð tæki
„Við létum sérsmíða fyrir okkur öll tæki úti í
Tékklandi og það var sterkur leikur því tækin
skipta svo miklu máli. Ég hef oft sagt að okkar
velgengni sé að þakka kunnáttuleysinu! Við
vissum lítið en vorum dugleg að fá fagfólk í lið
með okkur, við hlustuðum á það og nýttum okk-
ur þekkingu þess.“
Framleiðslugeta brugghússins er sem stend-
ur 300.000 lítrar á ári en stækkar innan tíðar.
„Við erum búin að láta smíða nýja tanka. Þeir
eru tilbúnir en við erum að bíða eftir gjaldeyri
til að borga þá. Eftir stækkun fer fram-
leiðslugetan í 500.000 lítra á ári. Viðtökurnar
við Kalda hafa verið góðar en þetta er önnur
stækkunin sem brugghúsið hefur þurft að ráð-
ast í.
Bruggsmiðjan hefur til viðbótar framleitt
Þorra- og Páska-Kalda. Í ár kemur hins vegar
Jóla-Kaldi fram á sjónarsviðið í fyrsta sinn.
Einnig framleiðir Bruggsmiðjan bjórinn Gull-
foss fyrir Ölgerð Reykjavíkur. „Við erum þar í
hlutverki verktaka. Ölgerðin á sína uppskrift og
sitt hráefni en nýtir okkar tæki og kunnáttu.“
Sérmerkir bjór fyrir fólk og fyrirtæki
Ennfremur hefur hún verið að sérmerkja
bjór, til dæmis fyrir fyrirtæki eða í tilefni af-
mælis, og segir Agnes mikið gert af þessu.
„Þetta er þá okkar bjór en þinn miði.“
Agnes er ánægð með að hafa ráðist í þetta
verkefni. „Ég sé ekki eftir þessu. Við erum búin
að læra margt og hitta mikið af skemmtilegu
fólki. Þetta víkkaði sjóndeildarhringinn.“
Hún hvetur fólk til að velja íslenskan bjór og
spara gjaldeyrinn. „Við græðum öll á því að
velja íslenskt,“ segir Agnes og er jákvæð: „Við
getum öll svo mikið meira en við höldum,“ segir
hún og er þetta góð hvatning á síðustu og
verstu krepputímum. „Íslendingar eiga mikið
inni, við erum svo dugleg þjóð.“
Af sjónum í bjórinn
‘‘VIÐ VISSUM LÍTIÐ EN VORUMDUGLEG AÐ FÁ FAGFÓLK Í LIÐ MEÐ OKKUR, VIÐ HLUST-UÐUM Á ÞAÐ OG NÝTTUM
OKKUR ÞEKKINGU ÞESS.
Reuters
Ölvisholt brugghús kom með bjórinnSkjálfta á markað á bjórdaginn 1.mars í ár. „Dagurinn er haldinnmjög hátíðlegur hér,“ segir Jón Elí-
as Gunnlaugsson, annar eigandi brugghússins
ásamt Bjarna Einarssyni. „Við erum báðir með
annan atvinnurekstur en ákváðum að fara út í
þetta saman,“ segir Jón og greinir frá því að
framtakið hafi sprottið af hreinum og klárum
áhuga á bjór.
„Við tókum þá stefnu strax í upphafi að vera
með mann sem hefði tilhlýðilega þekkingu til
að framleiða góða vöru. Bruggmeistarinn okk-
ar heitir Valgeir Valgeirsson og er með meist-
arapróf í bjór- og viskígerð frá Háskólanum í
Edinborg.“
Til viðbótar er starfsemin atvinnuskapandi á
svæðinu. „Hér eru samtals sjö starfsmenn en
þetta eru um fjögur ársstörf miðað við fulla
vinnu. Ef verksmiðjan er keyrð á fullum af-
köstum er heildarframleiðslugetan 300.000 lítr-
ar á ári.“
Hann segir þó framleiðsluna ekki vera jafna
heldur fari hún eftir þörfum en Ölvisholt fram-
leiðir einnig til útflutnings.
Dönsk og skosk áhrif
„Útflutningurinn er lykillinn að því að við
fórum út í þetta. Við sömdum við fyrirtæki í
Hróarskeldu í Danmörku sem heitir Gourmet-
Bryggeriet. Það gerði heildartilboð í uppsetn-
ingu á bjórverksmiðju fyrir okkur en innfalið í
því var hundrað tonna útflutningssamningur til
Danmerkur á ári,“ segir Jón og játar að Ölv-
isholt sé undir vissum áhrifum frá sprenging-
unni sem hefur orðið í fjölda smábrugghúsa í
þessu nágrannalandi okkar. „Við erum líka
undir skoskum áhrifum því bruggmeistarinn
lærði þar en einnig ákveðinni aðferðafræði sem
er notuð í bjórgerð í Danmörku.“
Viðtökurnar við Skjálfta hafa verið góðar.
„Salan fór vel af stað í byrjun og hefur núna
náð jafnvægi og við höfum greinilega okkar
fasta kúnnahóp sem fer hægt og rólega stækk-
andi.“
Hinn 1. september sl. kom Ölvisholt síðan
með Móra á markað, sem er ekki lager-bjór
heldur öl. „Við ætlum að endurvekja ölneyslu
Íslendinga, sem hefur ekkert verið stunduð hér
síðan á miðöldum.“
Útflutningurinn er þó ekki aðeins til Dan-
merkur því Skjálfti eða Skælv eins og hann
heitir á dönsku verður einnig brátt til sölu í
Færeyjum. Jafnframt hefur Ölvisholt framleitt
jólaöl fyrir danska markaðinn, sem nú er kom-
ið í Coop-verslunarkeðjuna. Skælv hefur enn-
fremur verið til sölu í Magasin du Nord síðan í
september.
Brugghúsið er líka búið að gera samning við
sænska Ríkið, Systembolaget, um útflutning á
Skjálfta, Móra og nýjum stát-bjór, sem hefur
ekki enn fengið nafn en miðað er við 100.000
lítra á ári.
„Innkaupastjórinn pantaði þetta frá okkur á
bjórsýningu í Stokkhólmi. Bruggmeistarinn
okkar er stundum í tilraunastarfsemi og próf-
aði að gera reyktan „imperial stout“. Það var
ein flaska eftir, við vorum búnir að drekka all-
ar hinar, og Bjarni meðeigandi minn ákvað að
kippa henni með út til Svíþjóðar,“ segir hann
en það bar árangur.
Keppa við borðvín
Ætli reykti bjórinn komi á markað á Íslandi?
„Ég vona það svo sannarlega. Ég fullyrði að
þetta er einhver metnaðarfyllsti bjór sem hef-
ur verið bruggaður á Íslandi. Þegar hann verð-
ur kominn í reglulega framleiðslu hjá okkur
gæti myndast svigrúm til að prófa að selja
hann hérlendis, þannig að áhættan verði lítil ef
markaðurinn hafnar honum. Bjórinn verður
8,5% að styrkleika og þarna erum við að keppa
við vín ekki síður en bjór.“
Greinilegt er á Jóni að hann er mikill áhuga-
maður um bjór. „Markmiðið hjá okkur er að
búa til bjór með flókinni og breiðri bragðflóru.
Við erum kannski heldur að keppa við borðvín
en venjulegan bjór. Við erum að framleiða bjór
sem passar vel með góðum mat,“ segir hann
og mælir til dæmis með Skjálfta með hangi-
kjöti.
„Þarna erum við undir áhrifum frá sam-
starfsbrugghúsinu í Danmörku en þeir hanna
sína bjóra í kringum ákveðna rétti.“
Ennfremur er væntanlegur íslenskur jóla-
bjór frá Ölvisholti. „Þetta er bragðmikill og
góður desertbjór. Sterkt öl sem kryddað er
með negul og kanil, íslenskri ætihvönn og
mjaðurt.“
Upptök Suðurlandsskjálfta á jörðinni
Skjálfti er nefndur í höfuðið á Suðurlands-
skjálftanum árið 2000. „Hann átti upptök sín á
austurendanum á jörðinni hjá mér. Það hrundi
hérna ein bygging og varð mikið tjón á bænum
í þessum skjálfta. Svo tveimur dögum fyrir
formlegt opnunarhóf hjá okkur verður annar
Suðurlandsskjálfti!“
Móri er hins vegar nefndur í höfuðið á
draugi staðarins. „Móri er bruggaður Kamp-
holts-Móra til heiðurs. Hann heldur til við
vatnsbólið sem vatnið okkar kemur úr.“
Sú spurning vaknar hvort bjórsmekkur Ís-
lendinga sé að þróast og Jón hefur svar við
því. „Mér sýnist það vera á meðal verkefna
brugghússins okkar að kynna alvöru bjór-
menningu fyrir landanum. Íslendingar eru
búnir að læra að meta gott rauðvín og gott
kaffi og okkar markmið er að gera hið sama
við bjórinn, að fólk þekki góðan bjór.“
Jón segir þróunina um allan heim vera þá að
smábrugghús sjái um að brugga metn-
aðarfyllri bjór á meðan stóru brugghúsin
„sinni heldur hinum bjórþyrsta almúga“.
Hann velur gæði umfram magn. „Við erum
að brýna fyrir fólki að drekka bjór til að njóta
hans og velta bragðinu fyrir sér í stað þess að
þamba þetta eins og nýmjólk!“
Flytur bjór úr landi
‘‘ÍSLENDINGAR ERU BÚNIRAÐ LÆRA AÐ META GOTT RAUÐ-VÍN OG GOTT KAFFI OG OKKARMARKMIÐ ER AÐ GERA HIÐ
SAMA VIÐ BJÓRINN, AÐ FÓLK
ÞEKKI GÓÐAN BJÓR.
Bjór skiptist í megindráttum í
öl eða lager. Í lager er notaður
annar gersveppur en í ölgerð. Í
lagergerð leitar gersveppurinn
niður í tankinn á meðan á gerj-
un stendur en ölið er toppgerj-
aður bjór.
Þjóðverjar eru þekktir fyrir
lagergerð en fyrsti lagerinn
varð til í Spaten-brugghúsinu í
München um miðja 19. öld.
Bruggun lagers tekur oftast
lengri tíma en bruggun öls, sem
er tilbúið nokkrum dögum eftir
að gerjun lýkur. Pilsner, hinn
gullni lager, kom fyrst fram árið
1842 í Pilsen í Bæheimi sem nú
er Tékkland og vakti þá strax
heimsathygli. Lager er algeng-
ari og vinsælli en öl á heims-
vísu. Til er bæði ljós og dökkur
lager.
Ölið er afkomandi hins upp-
runalega forna bjórs frá
Egyptalandi og Babýlon. Ölið á
sér því mun lengri sögu en lag-
erinn þrátt fyrir að hafa tapað
vinsældum undanfarin ár. Eng-
lendingar halda þó fast við hinn
forna stíl og drekka mest allra
þjóða af öli. Öl er mikils metið
hjá mörgu bjóráhugafólki vegna
fjölbreytileika síns og hér að
neðan eru taldar upp nokkrar
tegundir.
Portari: Dökkt og frekar sterkt
öl gert úr enskum humlum.
Lakkrísrót og súkkulaði eru
dæmi um hráefni sem hafa ver-
ið notuð í bruggun portara í
gegnum tíðina.
Stát: Oftast svart eða dökk-
brúnt öl sem inniheldur hátt
hlutfall ristaðs korns. Státar
eru oft sætir og mjög maltaðir
en einnig eru þeir til rammir og
þurrir. Mjúkur bjór, stundum
mjólkurkenndur í áferð. Algengt
er að finna brennt eða út í
reykt bragð, kaffi og stundum
súkkulaði.
Bitur: Afar humlað enskt öl
sem oftast er selt af krana.
Nafnið er komið til sökum bit-
urleika frá humlunum. Oftast
má svo greina sýrðan keim í
restina. Litur er frá því að vera
brons og allt upp í dökk kop-
arlitaður.
Hveitibjór: Í stað þess að nota
eingöngu maltað bygg til að
gefa gerlinum sykrur er einnig
notað hveiti á móti maltinu
sem meðhöndlað er á ákveðinn
hátt líkt og byggið. Belgar eru
frægir fyrir hveitibjórinn sinn,
sem þykir afar svalandi.
Klausturöl: Notað yfir belgískan
bjórstíl sem bruggaður var í
klaustrum í gamla daga til að
hjálpa munkunum í gegnum
föstuna. Núorðið er ekki allt
klausturöl bruggað í klaustrum
en ekta klausturöl er kallað
„trappist“. Nær eingöngu
bruggað í Belgíu.
Þeir sem hafa áhuga á að
vita meira um bjór geta skoðað
vefinn bjorbok.net þar sem
góðar upplýsingar um hina
ýmsu bjórstíla er að finna auk
frekari fróðleiks um bjór.
ÖL EÐA
LAGER?
hugsað stórt