Morgunblaðið - 09.11.2008, Blaðsíða 39

istum, þátt í keppni um svívirðileg-
asta brandarann í heimildarmynd-
inni The Aristocrats, en samnefndur
leikur á sér langa sögu meðal grín-
ista vestra og byggist á ákveðnum
reglum. Silverman tefldi á tæpasta
vað með því að láta sem brandarinn
væri enginn brandari og sakaði
þekktan útvarps- og sjónvarpsmann
um að hafa nauðgað sér. Sá hótaði
málsókn, en hætti við.
Síðan 1. febrúar í fyrra hefur hún
verið með eigin sápuþátt, The Sarah
Silverman Program, á Comedy
Central, sem hverfist um daglegt líf
hennar, systur hennar og vina.
Áhorfið fór strax fram úr björtustu
vonum.
Eitt það nýjasta, sem Silverman
vann sér til frægðar er fjörugt
myndband, þar sem hún, ásamt
Matt Damon, syngur játningar til
kærasta síns til sex ára, grínistans
Jimmy Kimmels. Hún sýndi mynd-
bandið óvænt í janúar á þessu ári
þegar hún var gestur í þætti hans
Jimmy Kimmel Live. Lagið nefn-
ist „I’m f***ing Matt Damon “
og gengur einmitt út á það – þó
ekki í raunveruleikanum.
Margir undruðust að henni
skyldi takast að fá stórleik-
arann til að taka þátt í sprell-
inu með sér. Myndbandið
fór strax á YouTube og
var gríðarlega mikið
skoðað. Kimmel hefndi
sín strax næsta mán-
uð þegar hann sýndi
myndbandið I’m
f***ing Ben Affleck,
með sjálfum sér og
Affleck í aðal-
hlutverkm, ásamt
miklum stjörnufans.
Silverman fékk
Emmy-verðlaunin
fyrir sitt lag, en
ekki Kimmel.
Uppúr þessu
mun eitthvað
hafa kastast í
kekki milli
skötuhjúanna,
því þau skildu
að skiptum um
tíma.
Þótt flest
verði Sil-
verman efni
í brandara,
er henni
fyllsta alvara
með að vilja
ekki giftast fyrr
en samkynhneigðir fá
slíkan rétt. Þá kveðst hún
ekki vilja eignast börn af
hræðslu við að þau erfi
þunglyndi sitt. Hún
var líka dyggur
stuðningsmaður
Barack Obamas
og lagði fram-
boði hans lið
með því að
koma fram í
net-
auglýs-
ingum,
The
Great
39
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 9. NÓVEMBER 2008
 Elizabeth Stamatina Fey fæddist 18. maí 1970 í
Upper Darby, úthverfi Fíladelfíu, í Pennsylvaníu.
 Foreldrar hennar eru Jeanne og Donald Fey,
slökkviliðsmaður og rithöfundur. Hún á átta árum
eldri bróður.
 Móðir hennar er af grískum og bandarísk-
um ættum, en faðir hennar þýskum og skosk-
um.
 Hún giftist kærasta sínum til sjö ára,
Jeff Richmond, nú tónlistarstjóra hjá Sat-
urday Night Live, 2001. Þau búa í New York
og eiga þriggja ára dóttur.
 Tímaritið People hefur oftar en
einu sinni sett hana á lista yfir 50 feg-
urstu manneskjur heims.
skáka kóngunum
Gleraugun með svörtu um-gjörðunum og svip-brigðaleysið – þegar húnsegir brandara, eru að-
alsmerki handritshöfundarins, grín-
istans, leikkonunnnar og framleið-
andans Tinu Fey. Einu gildir hvort
hún hæðist að grafalvarlegum sam-
félagsmálum, svo sem hryðjuverka-
vánni, eða fyrirbærum eins og Hugh
Hefner og samstæðu ljóskunum
hans, svo dæmi séu tekin. Allir velt-
ast um af hlátri – nema Tina Fey.
Nöpur hæðnin þykja bera vott um
að henni verði seint frýjað vits.
Hún var líka einu sinni nörd. Meira
að segja ofurnörd að eigin sögn. Fyr-
irmyndarnemandinn, sem lék tennis,
bragðaði ekki áfengi, var í ritnefnd
skólablaðsins, kór og leiklist þótti
hreint ekki „kúl“ og hékk ekki með
vinsælustu klíkunni. Hún reyndi þó
hvað hún gat að skapa
sér orð fyrir að vera
fyndin. Eitt sinn í
grunnskóla þegar
henni fannst sér
hafa orðið býsna
vel ágengt í
þeim efnum
kom smá-bakslag þegar hún í spjalli
við vinkonu sína var svolítið drýldin
með sig og tók svona til orða: „Sjáðu
til, ef þú ert fyndin manneskja eins og
ég, getur verið að …“, og vinkonan
greip fram í fyrir henni: „Finnst þér
þú vera fyndin? Hvernig í ósköp-
unum datt þér það í hug?“
Fey lét þetta þó ekki slá sig út af
laginu. Hún hafði frá unga aldri hug-
myndir um að grínið kæmi sér á rétta
hillu í lífinu og átti ekki langt að
sækja áhugann. Helsta skemmtun
fjölskyldu hennar var að horfa á
Monty Python’s Flying Circus í sjón-
varpinu. Líka Saturday Night Live á
NBC, þar sem Fey átti síðar eftir að
gera garðinn frægan.
Aðalhandritshöfundur SNL
En fyrst þetta: Fey innritaði sig í
ensku í Virginiu-háskóla, en snerist
fljótlega hugur, tók leiklist sem að-
alfag, útskrifaðist með BA 1992 og
fluttist til Chicago. Þar vann hún
skrifstofustörf og sótti leiklistartíma
á kvöldin í æfingamiðstöð The Sec-
ond City, sem er annálað spunaleik-
hús, og þótti svo efnileg að henni var
boðið að slást í leikhópinn eftir tvö ár.
Síðan leiddi eitt af öðru, Fey skap-
aði sér smám saman nafn í grín-
heimum, einkum eftir að hún fór að
vinna með þekktum farandspuna-
leikhópi innan vébanda The Upright
Citizen’s Brigade-leikhússins. Hún og
ein úr hópnum, Rachel Dratch, tóku
höndum saman og settu upp tvíleikinn
Dratch & Fey, fyrst í Chicago 1999 og
ári síðar í New York. Stórborgarbúum
fannst þær mjög fyndnar.
Í millitíðinni, 1997, hafði aðal-
handritshöfundur SNL veitt hæfi-
leikum hennar athygli hjá The Second
City og boðið henni starf handritshöf-
undar. Slíku tilboði var ekki hægt að
hafna. Fey fluttist búferlum til New
York og hóf störf í höfuðstöðvum NBC
við Rockefeller Plaza.
Hún stóð sig strax með slíkri prýði
að framleiðandi þáttarins lagði til að
hún spreytti sig líka sem skemmti-
kraftur, sem henni varð ekki skota-
skuld úr. Og enn reis stjarna hennar
1999 þegar henni var boðið að verða
aðalhandritshöfundur þáttarins, fyrst
kvenna til að gegna þeim starfa. Áður
höfðu konur átt á brattann að sækja,
verið fámennar í hópi handritshöf-
unda og ekki fengið jafnmargar rull-
ur og karlarnir. Fey breytti því og
áhorfið jókst jafnt og þétt.
Meðal annarra fékk hún gamlar
skólasystur sínar frá The Second
City, Rachel Dratch og Amy Poehler,
til liðs við þáttinn. Sú síðarnefnda
vakti sérstaka athygli í aðdraganda
forsetakosninganna sem Hillary
Clinton á móti Tinu Fey sem Sarah
Palin í kostulegum og víðfrægum
skissum þeirra stallna á SNL. Áhorf-
ið náði nýjum hæðum. Fey þótti hafa
náð Palin svo vel að fólk ruglaðist í
ríminu og var jafnvel hætt að gera
greinarmun á grínistanum og vara-
forsetaframbjóðandanum.
Margt sem Palin hefur látið út úr
sér var enda mikill fengur fyrir eft-
irhermur á borð við Fey og ekki
spillti fyrir að þær eru áþekkar útlits.
„Þegar Alaskabúar fara á fætur á
morgnana, er þeirra fyrsta verk að gá
hvort einhverjir Rússar séu að flækj-
ast fyrir utan og spyrja hvað þeir séu
að gera. Og ef þeir geta ekki gefið
góða ástæðu fyrir veru sinni, er á
okkar ábyrgð að segja „Snautiði“ og
koma þeim í burtu,“ hermdi Fey eftir
Palin og færði í leiðinni svolítið í stíl-
inn ummæli ríkisstjórans í Alaska.
Eins og þegar hún í sama hlutverki
svaraði spurningu um afstöðu sína til
hjónabands samkynhneigðra: „Mér
finnst hjónaband eiga að vera heilög
stofnun á milli tveggja ófúsra tán-
inga“. Allir, sem fylgdust með kosn-
ingabaráttunni, skildu brandarann. Á
stundum er grín Fey samt þess eðlis
að fólk þarf að vera nokkuð vel með á
nótunum um bandarísk þjóðfélags-
mál til að skilja það.
Tæfa sem bakar og saumar púða
Skoðun Fey á Palin kom glögglega
fram þegar hún kvaðst ekki vilja
herma eftir henni eftir 5. nóvember
og yrði þakklát öllum þeim sem sæu
til þess að hún þyrfti þess ekki.
Hillary Clinton er henni meira að
skapi, þótt tæfa sé að hennar mati
eða kannski einmitt þess vegna.
„Tæfur framkvæma,“ sagði Fey til
útskýringar og að sjálf væri hún hin
mesta tæfa.
Víst er hún hörkudugleg og fjöl-
hæf, en vinir hennar segja hana þó
einkar ljúfa og dálítið hlédræga konu,
sem baki kökur og saumi púða heima
við. Hún kynntist eiginmanni sínum,
Jeff Richmond, þegar bæði unnu hjá
The Second City, en hann er núna
tónlistarstjóri hjá SNL. Áður en dótt-
ir þeirra fæddist síðla árs 2005 hafði
Fey m.a. afrekað að stjórna Weekend
Update, feikivinsælum spaugfrétta-
tíma á SNL í fimm ár, fyrst ásamt
Jimmy Fallon, síðar Amy Poehler, en
þær voru fyrsta kvennatvíeykið til að
hafa umsjón með þessum langlífasta
þætti SNL.
Fey hefur löngum haft mörg járn í
eldinum. Samhliða starfi sínu sem
handritshöfundur, þáttastjórnandi og
leikkona hjá SNL skrifaði hún hand-
rit að bíómynd eftir metsölubók Ro-
salind Wieseman, sem gefur for-
eldrum innsýn í dagleg vandamál
táningsstúlkna. Hún var næstum tvö
ár að skrifa handritið að Mean Girls,
sem frumsýnd var 2004, með Lindsey
Lohan í aðalhlutverki. „Illkvittn-
islega fyndin,“ sögðu gagnrýnendur
og myndin fékk geysigóða aðsókn.
Holdgervingur Tinu Fey
Þótt Fey sé enn viðloðandi SLN,
komi oft fram í þættinum og hafi t.d.
stjórnað þeim fyrsta í ársbyrjun eftir
langvarandi verkfall handritshöf-
unda, hefur hún undanfarin tvö ár
verið höfuðpaurinn í gamanþáttaröð-
inni Rock 30, sem núna er sýndur á
Skjá einum. Hún er handritshöf-
undur, hefur yfirumsjón með gerð
þáttanna og leikur aðalhlutverkið,
Liz Lemon, sem vinnur að gerð sjón-
varpsþátta, ásamt mörgum kyn-
legum kvistum. Fey viðurkennir að
starfsumhverfið, sem hún hefur lifað
og hrærst í undanfarin ár, hafi orðið
sér innblástur og Liz sé í rauninni
holdgervingur Tinu Fey fyrir sex ár-
um eða svo.
Þótt Rock 30 fengi strax góða
dóma, var áhorfið framan af langt
undir væntingum eða þar til þætt-
irnir voru færðir yfir á fimmtudags-
kvöld. Síðan hefur leiðin aðeins verið
upp á við eins og Emmy-verðlaunin í
fyrra og í ár eru til marks um; fern í
ár, þar á meðal fyrir bestu þáttaröð-
ina í sjónvarpi, auk þess sem Fey
fékk verðlaun fyrir bestan leik í gam-
anþáttum og bestu skrif handrits að
gamanþætti. Við það tækifæri þakk-
aði hún í ræðu fyrir að vera í föstu
starfi í „kalkúnaborgarahagkerfi“
Bandaríkjanna.
Þrátt fyrir framangreind leikara-
verðlaun, að ógleymdum Golden
Globe-verðlaununum 2008, sömuleið-
is fyrir bestan leik í gamanþáttaröð
fyrr á árinu, hefur Fey alltaf uppá-
staðið að hæfileikar hennar lægju
frekar á sviði handritsritunar, uppi-
stands og eftirherma. Í huga landa
sinna virðist hún þó hafa skapað sér
þann sess að vera jafnvíg á flest sem
hún tekur sér fyrir hendur. Bóka-
forlagið Little Brown Book Group
taldi sér í það minnsta óhætt að að
borga henni fimm milljónir dollara
fyrirfram fyrir bókarskrif. Samning-
urinn gengur út á að bókin verði grín-
bók um raunveruleikann, sem telst
næg trygging þegar Tina Fey á í hlut.
Nördum er sannarlega ekki alls varn-
að.
‘‘NEFND ÖLDUNGARÁÐS-INS SAMÞYKKTI LAGABREYTINGU UM AÐBANNA HJÓNABÖND
SAMKYNHNEIGÐRA.
HÚN GEFUR GREINILEGA
GLEYMT AÐ FORFEÐUR
OKKAR VORU MEÐ
HÁRKOLLUR OG Í
SATÍNBUXUM.
Hún var einu sinni nörd
– ofurnörd að eigin sögn
„Osama bin Laden sendi út fyrstu hljóðrit-
uðu skilaboð sín í meira en ár. Þótt þau
innihaldi sitthvað nýtt, segja þeir sem gerst
þekkja að þau samanstandi aðallega af
Safni bestu hótana hans. Talskona Hvíta
hússins segir að ætlunin sé að rannsaka
skilaboðin í heild sinni, en ekki hafi gefist
tími vegna þess að þar á bæ hafi fólk í nógu
að snúast við að hlera símtölin ykkar.“
TINA FEY