Morgunblaðið - 09.11.2008, Blaðsíða 21

„Allt ágætt, þakka þér fyrir. Ég hef alltaf
lifað fábrotnu lífi gagnvart veraldlegum gæð-
um. Ég hef samt oft lent í basli og þekki það.
Það hefur verið þjóðaríþrótt Íslendinga að
fara á hausinn en munurinn er sá að áður var
það einstaklingsíþrótt, núna hópíþrótt. Ég er
bara að vinna í minni list og reyna að hafa í
mig og á. Það gengur alveg þokkalega.“
Það er gömul saga og ný að listsköpun
blómstrar í þrengingum.
Gítarinn er aldrei langt undan og Bjartmar
segir ljóðin og lögin eiga hug sinn allan um
þessar mundir. „Ég er alltaf að semja og
spila. Maður rokkar bara áfram og er búinn
að sætta sig við að gera ekkert annað í þessu
lífi en rokka og mála myndir.“
Bjartmar er spurður um hvað hann sé að
yrkja þessa dagana. „Ég var farinn að vinna
mikið í sagnfræðilegum textum og fortíðinni
en þessar hremmingar kippa manni inn í nú-
tíðina aftur. Ég vildi ekki trufla góðærið. Það
voru allir svo happí. En samtíminn kemur
manni meira við núna. Samt er þetta öðrum
þræði flótti til fortíðar, við þurfum að líta yfir
farinn veg og finna réttu gildin.“
Bjartmar á nóg efni en plata er ekki í
burðarliðnum. „Lög eru farin að koma hraðar
út en áður og kannski eitt og eitt í einu. Tón-
listarmenn eru að verða svolítið eins og
blaðamenn í þeim skilningi, senda frá sér
eina og eina afurð. Öll erum við líka að fást
við það sama, skoðanir. Ég sem alltaf vakinn
og sofinn. Það liggur í hugsuninni. Gallinn við
mig er hins vegar sá að ég er hundlatur að
fara í stúdíó. Núna eru að vísu upptökur
framundan. Það er þó ekki von á plötu alveg
á næstunni, a.m.k. ekki fyrir jólin. Ég á frek-
ar von á því að senda frá mér lag og lag.“
Rúni Júl ber alla ábyrgð á þessu
Bjartmar var upprunalega trymbill en
byrjaði að semja lög og texta fyrir aðra á of-
anverðum áttunda áratugnum. „Ég ætlaði
aldrei að syngja sjálfur. Vorið 1984 kom ég af
vertíð í Eyjum inn í stúdíó til Rúnars Júl-
íussonar í Keflavík og spilaði fyrir hann ein-
hver tuttugu lög sem ég átti í fórum mínum.
Rúna leist ágætlega á þetta, alltént var ekki
kippt úr sambandi, og fór að tala um að gefa
út plötu. Ég spurði hann þá hver ætti að
syngja og hann svaraði um hæl: „Auðvitað
þú!“ Þar með varð ekki aftur snúið. Rúni ber
alla ábyrgð á þessu.“
Fyrsta breiðskífa Bjartmars, Ef ég mætti
ráða, kom út 1984 og vakti mikla athygli, m.a.
fyrir lög á borð við Kótelettukarlinn og Fúll á
móti. Venjulegur maður kom 1986 og Í fylgd
með fullorðnum varð næstsöluhæsta plata
ársins 1987. Bjartmar var á skömmum tíma
orðinn einn umtalaðasti og vinsælasti tónlist-
armaður þjóðarinnar.
„Vinsældirnar hreyfðu lítið við mér. Ég
fattaði þetta eiginlega ekki fyrr en mörgum
árum seinna,“ rifjar hann upp. „Ég man þó
eftir að hafa legið inni á hótelherbergi á
Akranesi og heyrt fólk syngja lögin mín fyrir
utan gluggann. Mér þótti vænt um það. Vin-
sældirnar breyttu lífi mínu ekki mikið nema
að því leyti að ég gerði mér grein fyrir því
að ég ætti tilverurétt. Annars veit ég eig-
inlega ekki hvað málið var. Ég er með ljóta
rödd og einföld lög. En þetta kemur frá
hjartanu og leikgleðin hefur alltaf verið fyrir
hendi. Ætli það hafi ekki gert gæfumuninn.
Ég er mikill óvinur sýndarmennskunnar.
Sýndarmennska og snobb eru afsprengi
heimskunnar. Það kannast fleiri við það en
ættu að gera. Það er skynsamlegt fyrir heila
þjóð að losa sig við heimskuna. Hún er
óþörf.“
Fúll á móti forsetanum
Ég er kroppur. Ég er fróður.
Fallegri í framan heldur en fúll á móti.
Ég er góður, aldrei óður.
Ekki fitukeppur eins og slappi fúll á móti.
Bjartmar er ekki vanur að vera með tepru-
skap í sínum textum. Hann segir bermælgina
þó almennt ekki hafa komið við kaunin á
fólki, heldur þvert á móti. „Mér eru þó minn-
isstæðir tónleikar á Landsmóti ungmenna-
félaganna í Keflavík um árið, þar sem Fúll á
móti og fleiri berorðir textar fengu að hljóma
að viðstaddri Vigdísi Finnbogadóttur, forseta
lýðveldisins, og fleira fínu fólki á fremsta
bekk. En ég komst í gegnum það.“
Bjartmar er ekki einnar gyðju maður og
þegar leikar stóðu hæst á tíunda áratugnum
flutti hann til Danmerkur til að mennta sig í
myndlist. „Myndlistin hefur alltaf fylgt mér,
alveg eins og tónlistin, og á þessum tíma-
punkti fann ég mig knúinn til að öðlast
dýpri skilning á henni. Læra þá
bragfræði líka. Ef til vill er
lífið allt ein myndlist-
arsýning. Allar götur síð-
an hef ég unnið jöfn-
um höndum að
þessum tveimur
greinum.“
Hvernig sambúð
er það?
„Það er fín sam-
búð eftir að ég lærði að vinna þetta saman.
Hér áður spriklaði ég úr einu í annað en með
þroskanum kemur skipulagið. Eins og svo
margir ungir menn vildi ég skilja allt og vera
í öllu en maður finnur rytmann síðar. Ungt
fólk er í eðli sínu skipulagslaust. Ég fæddist
austur á fjörðum en ólst upp í Vest-
mannaeyjum. Mig langaði samt aldrei að
verða skipstjóri eða útgerðarmaður. Vildi
bara verða skáld. Kannski verður sá draumur
einn daginn að veruleika?“
Líturðu sumsé ekki á þig sem skáld?
„Ég hugsa eins og skáld. Samt er það ekki
mitt að dæma hvort ég er skáld. Það er held-
ur ekki minn stíll að standa fyrir framan lög-
in mín og ljóðin og segja: Hér er ég!“
Bonham, Marley og Gunnar Jökull
Bjartmar segir lífið eins og það leggur sig
sinn mesta áhrifavald í tónlist. „Ég ólst upp
við að hlusta á Óðin Valdimarsson, Ragga
Bjarna, Hauk Morthens og þessa karla. Síðar
Hljóma og Trúbrot. Af erlendum böndum
nefni ég Kinks, Jethro Tull, Doors og Led
Zeppelin. Það var ógleymanlegt að vera á
tónleikum Zeppelin í Laugardalshöll. Enginn
hefur haft meiri áhrif á mig en John Bon-
ham. Hann og Gunnar Jökull Hákonarson.
Það er mitt fag, bítið. Líka Bob Marley.
Hann er vinur minn númer eitt og aldrei
meira en nú.“
Bjartmar hefur flest sín fullorðinsár búið í
Vesturbænum í Reykjavík. Þar er hann enn
með athvarf en lögheimili sitt flutti hann
austur á land fyrir fimm árum og ver þar
mestum tíma. „Við hjónin settumst að á Eið-
um fljótlega eftir að við snerum heim frá
Danmörku og líður alveg ljómandi vel þar.
Ég er náttúrubarn að upplagi og það er svo
auðvelt að láta sér þykja vænt um Ísland.
Það er ást sem eykst bara með árunum. Það
er dásamlegt fyrir austan, eins og að búa í
fallegu jólakorti. Það skelfir mig hins vegar
hvað nútíminn gerir að litlu
leyti ráð fyrir náttúrunni. Í þrengingum eins
og þessum spretta líka upp alls konar hýen-
ur sem vilja halda áfram að virkja. Þau
áform verðum við að stöðva með öllum til-
tækum ráðum. Við gengum alltof langt með
Kárahnjúkavirkjun og lengra verður ekki
gengið! Við verðum að búa í sátt við náttúr-
una.“
Hvort það er samúð með náttúru Íslands
eða eitthvað annað þá finn ég skyndilega
fyrir svæsnum krampa í aftanverðu læri.
Reyni fyrst að teygja á vöðvanum undir
borði en þegar það dugar ekki verð ég að
spretta upp eins og stálfjöður. Bið Bjartmar
hafa mig afsakaðan meðan líkami minn
myndar vinkil á miðju stofugólfinu. Ringó
rekur upp stór augu en Bjartmar lætur sér
hvergi bregða. Greinilega ýmsu vanur. Eins
gott við erum ekki í beinni!
Andagiftin var svo svakaleg...
Talið berst að vinnubrögðum Bjartmars
við laga- og textagerð. „Textarnir koma
fyrst en lögin svífa samt alltaf í kring,“ segir
hann og sýnir mér handskrifað blað með
nýjum texta. Úti á spássíu eru fígúratífar
teikningar. „Sú var tíðin að andagiftin var
svo svakaleg að ég hafði ekki einu sinni tíma
til að skrifa textana niður. Náði hreinlega
ekki að koma böndum á þá, hamagangurinn
var svo mikill í höfðinu á mér.“
Hvað finnst þér um íslenska dægurlaga-
texta í dag?
„Ég er ekkert að pæla í þeim enda ekki í
mínum verkahring að setjast í dómarasæti
yfir kollegum mínum. Það er samt margt
gott og fyndið í gangi, ekki síst í rappinu.
Erpur Eyvindarson og fleiri stórvinir mínir
vita hvað þeir syngja. Rappið á vísan stað í
mínu hjarta.“
Þá er bara eftir að spyrja Bjartmar um
framtíðarhorfur. „Ég er bjartsýnn á framtíð-
ina,“ segir hann einbeittur. „Ég held bara
áfram að vera ég sjálfur. Það eru forréttindi
að eiga flotta fjölskyldu, konu, þrjár dætur
og fjögur barnabörn. Ég hef aldrei þrýst á
að vera „inni“ í tónlist en lögin mín og text-
arnir virðast hafa öðlast líf. Fólk virðist
a.m.k. ennþá vilja heyra þetta og ég læt það
eftir því. Sumum finnst ég samt bara vera
þverhaus. Eitt sinn spurði markaðsmaður
mig: „Hvaða markhóp tilheyrir þú?“ Ég
kvaðst ekki hafa hugmynd um það. „Þú
verður að vita það, maður, þú ert ekkert
annað en vörumerki,“ bætti hann þá
við. Þá var mér öllum lokið. Ég vil
ekki vera vörumerki, heldur persóna
með heilbrigða hugsun. Ég tek fram
að það var í uppsveiflu góðærisins
sem þessi orð féllu. Sennilega hafa
vörumerkin minna vægi nú.“
Skrýtnir karlar og skata
Einmitt það. Við látum staðar numið en
þegar ég er að kveðja Bjartmar dettur
Kristinn Ingvarsson ljósmyndari inn úr dyr-
unum. Ringó fagnar honum af engu minni
ákefð en mér. Bjartmar og Kristinn þekkjast
frá gamalli tíð og söngvaskáldið fer að segja
honum frá fyrirhugaðri skötuveislu á Þor-
láksmessu. „Það verður fullt af skrýtnum
körlum hérna. Heyrðu, þú verður að koma.“
Að því sögðu yfirgef ég þá kumpána. Svei
mér ef skötuilminn leggur ekki að vitum
þegar ég sé Kristin félaga minn snöggvast
fyrir mér með öllum (hinum) skrýtnu körl-
unum …
afsprengi heimskunnar
Eftirsóttur Bjartmar
tekur lagið þegar vin-
sældir hans voru hvað
mestar, árið 1988.
‘‘VINSÆLDIRNAR HREYFÐU LÍT-IÐ VIÐ MÉR. ÉG FATTAÐI ÞETTAEIGINLEGA EKKI FYRR ENMÖRGUM ÁRUM SEINNA
21
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 9. NÓVEMBER 2008