Skírnir - 01.01.1930, Blaðsíða 39
Skímir]
Merkisár í sögu Alþingis.
33
ólfsson, eða hver sá, er þingið helgaði, auðvitað brýnt
þetta fyrir þingmönnum.
Sá, sem helgaði fyrsta þingið, hefir ekki getað gert
það samkvæmt umboði alls þingheims, heldur sem fundar-
boðandi og í samráði við nokkra aðra menn. En næsta
skrefið hlýtur jafnan að vera það, að kjósa mann, er stýri
fundi. Lögsögumaður hafði þann starfa á Alþingi í fornöld.
En hér var enginn lögsögumaður enn þá kosinn. Helzt
mætti geta sér til, að Þorsteinn Ingólfsson hefði verið kjör-
inn til þess að stýra fundinum. Það svaraði til starfa norsku
hersanna að nokkru leyti. Næst mun hafa verið að gera
Sdmþykkt um stofnun allsherjarþings handa landinu með
þeim þingsköpum og þvi valdi, er menn yrði á sáttir. Þetta
hefir verið samþykkt. Úlfljótur hefir lýst þeim lagafyrir-
mælum, er hann hafði hugsað sér lögtekin á þessu þingi.
Og hvort sem setið hefir verið yfir þessum málum lengur
eða skemur, þá hefir þingið, Alþingi, allsherjarþing, verið
sett og hin fyrstu lög landsins. Verður nú eigi sagt, nema
að litlu leyti, hvaða lögþættir settir hafa verið 930 eða
hvert efni þeirra hafi verið. Þó má nokkuð af líkum ráða.
Sú samkunda þingsins, sem hlaut nafnið lögrétta og
Var langmerkasta stofnun þess, hefir eflaust verið sett á
fót þegar á fyrsta þingi. Fyrsta samþykkt manna hefir ein-
mitt lotið að skipun þessarar samkundu. Hún hefir verið
Qðalstofnun þingsins frá öndverðu. Eru vist allir um þetta
sammála, enda mátti ekki kalla Alþingi til orðið fyrr en
fögrétta væri skipuð, því að fyrr var eigi úr því skorið,
hverir lögum skyldi skipa í landinu. En hitt er meira vanda-
mál, hvernig lögrétta hafi verið skipuð i öndverðu.
Ari fróði segir í íslendingabók sinni, að hiu fyrstu lög
vor væri »flest sett at því, er þá voru Gulaþingslög eða
ráð Þorleifs hins spaka . . . voru til, hvar við skyldi auka
«ða af nema eða annan veg setja«. Það er undir eins auð-
séð, að Gulaþingslög hafa að mjög litlu leyti verið höfð
fil fyrirmyndar um lögréttuskipun vora. Um þessar mundir
voru lendir menn konungs komnir í stað hersanna fornu,
og stýrðu þeir dómum. Lögrétta á norsku þingunum virð-
3