Skírnir - 01.01.1930, Blaðsíða 173
Skirnir]
Alþingi árið 1481.
167
á alkirkjum og íengið tíundarreikning af þeim. Að biskup
eigi engan tíundarreikning af hálfkirkjum, stafi af því, að
Þeir, er hálfkirkjurnar stofnuðu, hafi gefið til þeirrar sókn-
ai'kirkju, er hálfkirkjujörðin hafði legið undir til tíundar,
sumir 5 hundruð, sumir 10 hundruð eða meiri peninga, til
þess að sú leiga, er af þeim peningum félli árlega, gengi
til sóknarkirkjunnar sem skaðabót fyrir þá tíund, sem af
hálfkirkjujörðinni og hennar peningum skyldi fallið hafa,
°g telja þeir þessa skaðabót fuilnóga. En af hálfkirkjujörð-
inni og lausapeningum skyldi bóndi þar taka kirkjutíund,
Preststíund og ljóstolla, en auðvitað yrði hann að halda
við kirkju og greiða presti mötu, og svo kveðast þeir vilja
úfram halda. Þar sem á hálfkirkjum skuli syngja hvern dag,
Þurfi auðvitað að hafa fastan prest, og þar sem biskup eigi
kirkjum að ráða, sé sjálfsagt, að hann skipi prestinn. En þótt
biskup skuli kirkjum ráða, sé það augsýnilega skiljandi svo,
hans vald, sem allra annarra yfirboðara, skal blífa og
vera eftir réttu og settu lögmáli og stöddu endimarki því,
sem sá hefir játað og undirgengið, er hálfkirkjuna og til-
gjöfina hefir í fyrstu sett, en ekki framar. Þeir klykkja svo
ht með því að snúa vörninni upp í kæru, því að þeir segja,
að bændunum þyki prestarnir engan veginn þá skyldu fremja
Urn kirknanna söng og setning, sem forn vani til hefir ver-
'b- Máli sínu til stuðnings vísa Norðlingar til réttarbóta
Magnúsar konungs Eiríkssonar (1320) og Hákonar konungs
háieggs (1305, en ekki 1309, eins og sumir hafa haldið
h’am), til skipanar Eilífs erkibiskups (1320), í réttarbót Vil-
hjálms kardínála (1247) og auðvitað í kristinrétt. Aðallega
°§[ margsinnis vitnar bréfið þó í sættargerðina í Ögvaldsnesi
Ulu staðamál (1297), og ber það glöggan vott um, að Norð-
hngum hafi verið það ljóst, að það væru staðamálin end-
Urrisin, þótt í annari mynd væri, sem hér voru á ferðinni.
hhki þarf heldur að efa, að biskupi hafi verið það ljóst,
t>vi að varnarskjalið er beinlínis samið að hans undirlagi,
er*da þótt bréf erkibiskups frá 1481 hefði bundið á málið
eudanlegar lyktir. Getur það varla verið af öðru en því,
að hann hafi hugsað til þess, hvert dæmalaust vandræða-