Skírnir - 01.01.1930, Blaðsíða 211
Skírnir]
Kópavogsþing árið 1662.
205
hgfir hagur Dana sjaldan staðið hallari fæti en þá, því
ríkið og allur almenningur var i botnlausum skuldum.
Svo sem að likum lætur, lét aðalsstéttin danska sér
fátt um finnast og þótti sem konungur hefði hér ginnt
hana ut í ráðleysisbruðl, og gerðist honum nú enn erfiðari
og naumari í fjárútlátum en fyrr, og það svo, að úr hófi
keyrði, því að honum var neitað um fé til nauðsynlegustu
útgjalda. Kom þetta auðvitað ekki til af góðu, heldur því,
að ekkert var nú að hafa af öðrum stéttum en aðlinum,
sem gat lagt fram fé, en vildi ekki. Nú varð það öllum
almenningi ljóst, að einhverjar breytingar þyrftu að verða
og hörð handtök að hafa, til- þess að koma hinni eigin-
gjörnu stétt til að skilja skyldu sína.
Bæði við konungskjörið 1649 og síðar höfðu heyrzt
raddir, er voru óánægðar með einveldi aðalsstéttarinnar
pg vildu veita öðrum stéttum hlutdeild í stjórn landsins.
I ófriðnum við Svía hafði vaxið mjög virðing og vald
borgarastéttarinnar, vegna frækilegrar framgöngu hennar
meðan á umsátinni um Kaupmannahöfn stóð, og höfðu
henni verið veitt mjög mikil forréttindi, svo að hún var
nú orðin allfær um að halda rétti sínum til streitu. Klerka-
stéttin var og orðin stæitari en fyrr, vegna þess, að hún
átti sér miklu betri forvigismann en áður, þar sem var
Hans Svane biskup. Meðan á umsátinni stóð, hafði kon-
ungur átt gott tækifæri til þess að kynnast borgarastétt-
inni og hafði farið mjög vel á með honum og henni. En
þessir þrír aðiljar voru það, sem þjökuðust undir aðalsein-
veldinu, og það var því ekki nema vonlegt, að samband
myndaðist milli þeirra um að létta af aðalsokinu. Konung-
Ur og þessar tvær stéttir gerðu beinlínis með sér samsæri
um, að gera þá stjórnarbyltingu, að framvegis skyldi Dan-
mörk ekki vera kjörríki, heldur erfðaríki. Þar með væri
broddurinn brotinn af valdi aðalsins, sem byggðist á því,
uð konungur varð að kaupa sér kosningu með því að
gangast undir handfestu. Ef konungur erfði rikið, var
ekki hægt að setja honum nein skilyrði, er hann tæki við,—
það gerðist af sjálfu sér. Það var því tilgangur samsæris-