Skírnir - 01.01.1930, Blaðsíða 204
198
Kópavogsþing árið 1662.
[Skírnir
mátt búast við að sá siður félli niður, en svo varð ekki,
því að íslandskonungar upp þaðan voru hylltir hér hver
um sig, og síðastur Kristján VI. 1731.
Frá 1262 fram til 1662 var löggjafarvald landsins ein-
vörðungu í höndum Alþingis og þurfti ekki konungssam-
þykki til lagasetningar, en frumkvæði gat konungur átt að
henni. Tillögur hans urðu þó ekki að lögum, nema Alþingi
leggði á þær samþykki sitt, og er svo líka um hinar svo-
nefndu réttarbætur, og eru þess dæmi, að Alþingi hafi
hafnað tillögum, er konungur bar fram bæði fyrr og siðar.
En með erfða- og einvaldshyllingunni varð sú breyting á,
að íslendingar játtu og staðfestu »Hans konunglegu Hátign
sem einvaldan stjórnanda og erfðaherra íslands og undir-
liggjandi hólma og eyja«, og afsöluðu sér þar með »fyrir
oss og vora erfingja og eftirkomendur öllu því, sem i vor-
um fyrri réttindum, landslögunum, recessinum og ordínanzí-
unni reyndist ríða í bág við jura majestatis eða með sann-
girni mætti skilja svo, að það væri andstætt fyrrnefndum
erfðarétti, fullveldi og einvaldsstjórn«. Afleiðingin af þessu
heiti var sú, að löggjafarvaldið hvarf með öllu úr höndum
Alþingis konungi á vald, þótt ekki yrði það framkvæmt
að fullu fyrr en eftir 1700. Þess skal getið, að á einu sviði
hafði konungur löngu fyrir 1662 fengið þau völd, er stöpp-
uðu næst einveldi, en það var á verzlun landsins, og hafði
hann allsnemma farið að selja hana á leigu, án þess að
íslenzk stjórnarvöld ættu þar hlut að. Á þessu sviði breytti
einvaldshyllingin engu. Eitt var það þó enn, sem breyttist
um stjórn rikisins 1662, sem og snerti ísland. Svo hafði
áður verið, að er konungslaust var og í forföllum konungs,
hafði norska ríkisráðið, og síðar hið danska, farið með vald
konungs og það líka á íslandi, þótt engin heimild hafði
verið til þess. Það hætti nú, og fór nú, er svo stóð á, eftir
ákvæðum konungalaganna frá 1665, enda var ríkisráðið af'
numið og kom í stað þess leyndarríkisráðið (Gehejmestats-
raadet). Það er auðsætt, að Gamli sáttmáli var með ein-
valdsskuldbindingunni alveg úr sögunni. Réttum íslenzkum
lögum náðu landsmenn ekki eftir þetta, því konungur setti