Skírnir - 01.01.1930, Blaðsíða 237
Skírnir]
Alþingi árin 1700 og 1701.
231
ing. Kaupmenn þeir, er nú tóku við verzluninni, þóttust
þurfa að ganga hart fram, ef þeir ættu að hafa nokkurn
hag af henni, og fyrst lá þá fyrir, að hækka vöruverðið.
Það var hið venjulega únæði kaupmanna, er þeim gekk
illa. Samningar um breytingu á kaupsetningunni fóru fram
í Kaupmannahöfn. Lítið er kunnugt um þá, en auðséð er,
að íslenzku fulltrúarnir hafa átt örðugt uppdráttar, enda
var enginn þeirra neinn sérlegur skörungur. Kaupmenn
höfðu byr hjá stjórninni, og þann 6. maí 1684 var gefin
út ný kaupsetning, hin versta, sem verið hefir hér á landi.
Þegar þessi kaupsetning er borin saman við þá frá
1619, má sjá, að allur útlendur varningur hækkaði í verði.
Til dæmis hækkaði rúgmjölstunnan um 5 fiska, en var
jafnframt gerð 8 pundum léttari en áður. Viður hækkaði
um 10—50 °/0 og salt jafnvel um allt að 100 °/0.
íslenzkar vörur lækkuðu yfirleitt í verði, og um naut-
gripi var það ákveðið, að þeir skyldu teknir eftir sam-
komulagi. Á þessum tímum var nautgriparækt tiltölulega
miklu meiri en nú á dögum, en kaupmenn hins vfegar
tregir til að taka á móti kjöti og húðum. Þetta varð því
til þess að nautgriparækt hnignaði, og hefir hún ekki reist
við aftur.
Hér kom líka annað til greina. Verzlunarumdæmin
voru gerð þrengri en áður, og þungar refsingar lagðar
við, ef einhver maður verzlaði utan þess umdæmis, er
hann bjó í. Er alkunnugt, hve hart sumir kaupmenn gengu
fram í því, að fá mönnum refsað fyrir hin smávægilegustu
brot á verzlunarlögunum. Verzlunin gekk þó ekki vel fyrir
kaupmönnum, einkum vegna þess, að verðmætasta varan,
harðfiskurinn, fékkst aðeins af skornum skammti, því nú
komu mörg ár, er lítið aflaðist.
Það var ekki ein báran stök fyrir íslendingum um
þessar mundir. í viðbót við verzlunaránauðina kom svo
óvenjulegur harðindakafli. Vér höfum ítarlegar frásagnir
samtímamanna um eymdarástand landsins um 1700. Ber
þeim saman í flestum greinum og verða þær ekki rengdar.
Hér er ekki rúm til að segja nánar frá þessum harðindum,