Skírnir - 01.01.1930, Blaðsíða 51
Skirnir] Merkisár í sögu Alþingis. 45
í ljós kom á 13. öld, þegar gamla ríkisskipunin var að lið-
ast sundur.
Með stofnun lýðríkisins íslenzka var það fyrst og fremst
unnið, að sama stofnunin setti öllu landinu lög. Ari segir
fika, að þá hafi allir haft ein lög á landi hér. Mönnum
hefir verið fullljós þýðing þessa atriðis, eins og kemur fram
i ræðu þeirri, er Ari lætur Þorgeir Ljósvetningagoða halda
á Alþingi árið 1000, að þá mundi satt, að ef þeir slíti í
sundur lögin, þá myndi þeir og slíta friðinn. Með sameig-
inlegu löggjafarþingi og sameiginlegri löggjöf var stofnað
til öflugs tengiliðar milli allra goðorða landsins, og hvert
þeirra gert mjög háð heildinni. Hvert goðorðanna var bund-
ið við þau lög, sem Alþingi setti. En Alþingi fór með rik-
isvald það, er öllum goðorðunum í landinu fylgdi. Lögsögu-
fnaður var og embættismaður alls landsins, eins og áður
hefir verið sagt, og er því líka til að styrkja samband
goðorðanna.
í>ar næst er þess að minnast, að sameiginlegt dóms-
aald öllu landi var einnig á stofn sett. Hver sá dóm-
ub sem kveðinn var upp í Alþingisdómi, í fjórðungsdómum
°g i fimmtardómi síðar, var gildur, hvar sem var á Iandinu.
Hver sem varð sekur skógarmaður í Alþingisdómi o. s. frv.,
varð sekur hvar sem var á landinu. Sama var um þann,
sem sekur varð í vorþingisdómi. Sama var og um dóma
annars efnis. Þeim mátti fullnægja að landslögum, hvar sem
ýar á landinu, t. d. heyja féránsdóm eftir sekan mann.
Áður var þetta ekki svo. Á Kjalarnessþingi og Þórsness-
þingi hafa menn dæmt mál þingunauta og þá, sem lögðu
roál sín þangað, en önnur ekki. Og þó að maður væri t. d.
dæmdur sekur á þessum þingum, þá hlaut að vera óvíst,
hversu langt sekt hans náði. Svo hlaut að ríkja tilfinnan-
log óvissa um það, eftir hvaða reglum skyldi dæma. En
tteð hinni nýju skipun hvarf öll sú óvissa.
Um þriðja höfuðþátt ríkisvaldsins, framkvœmdarvaldið,
löggœzluna, var öðru máli að gegna. Vitanlega kom eigi
til, að ríkisvaldið hefði þá slíka umönnun fyrir almenningi
sem það hefir í þjóðfélögum nútíðarinnar, svo sem skóla,