Skírnir - 01.01.1930, Blaðsíða 206
200
Kópavogsþing árið 1662.
[Skirnir
liður milli konungs og skrifslofnanna var leyndarrikisráð
það, er áður var nefnt, og hét það, með ýmsum smábreyt-
ingum, ýmsum nöfnum á ýmsum tímum, og um eitt skeið
var jafnvel einn liður þar á milli, svonefnt kabinet. Höfuðs-
mannsembættið hélzt þar til Henrik Bjelke andaðist 1683,
en þá var skipaður stiftbefalingsmaður eða stiftamtmaður
og var hann æðsti embættismaður konungs í landinu, stjórn-
aði dómum, hafði eftirlit með embættismönnum og annað-
ist umboðsstörfin. Hann átti og að vera milliliður milll
landsmanna og hinnar æðri stjórnar í Kaupmannahöfn, en
sjálfur átti hann ekki beinan aðgang að konungi, heldur
var hann undir þá skrifstofu gefinn, er um málin fjallaði.
Átti hann. að koma til landsins annað hvert ár og hafa
hér fastan umboðsmann. Úr ferðum stiftamtmanna hingað
varð þó minna, en til var ætlast, og fór svo, að 1688 var
skipaður amtmaður, er átti að gegna störfum stiftamt-
manns, er hann var fjærri. Átti hann í heild sinni að hafa
eftirlit með sömu málum og stiftamtmenn, og vera liður
milli sýslumanna og æðri yfirvalda, og átti hann að vera
búsettur hér á landi. Ennfremur varð sú breyting á stjórn-
arhögum landsins 1683, að fjárhagur þess var greindur frá
öðrum stjórnarstörfum, og settur yfir hann landfógeti, er
átti að heimta skatta konungs og skyldur af landinu og
líta eftir eigum hans þar. Það má svo kalla, að þessi
embætti héldust óbreytt fram til 1904, þó að stiftamtmað-
ur væri síðar kahaður landshöfðingi og amtmönnunum
fjölgaði. Sýslumenn áttu fram að 1662 að hafa lögreglu-
stjórn heima í héraði, nefna þar dóma og veita aðstoð til
þess að fullnægja þeim. Þeir heimtu skatta og skyldur kon-
ungs og stóðu höfuðsmanni skil á. Þeir voru skyldir til
Alþingisreiðar ár hvert og áitu að halda leiðarþing, er þeir
komu af Alþingi. Á aðstöðu þessara embættismanna varð
engin veruleg breyting með einveldinu.
Hafa nú verið talin þau helztu umskifti um stjórnar-
far landsins, er af einveldinu leiddu.
Svo sem gat í upphafi, átti einveldið ekki orsök sína