Skírnir - 01.01.1930, Blaðsíða 111
Skirnir] Alþingi árið 1000. 105
Eigi höfðu menn enn komið íslenzkum lögum um kirkj-
ur og kristnihald í eina heild, en sjálfsagt hefir Alþingi
sett einhver slík lög, eftir því sem þurfa þótti. Það varð
hlutverk eftirmanns Gizurar biskups, Þorláks biskups Run-
ólfssonar, og eftirmanns Jóns biskups helga, Ketils biskups
Þorsteinssonar, að gangast fyrir lögtöku íslenzkra kirkju-
laga einhvern tíma árin 1122 (árið sem Ketill tekur við
embætti) —1133 (dánarár Þorláks biskups). Þetta kirkju-
lagusafn, sem nefnt er oft kristinréttur hinn forni, er mjög
merkilegt og enn lil í fjölda handrita. Sæmundur prestur
fróði er og sagður hafa starfað að þessum kristinrétti og
lögtöku hans.
Að frátöldum nokkurum messudögum eru engin hrein
hirkjulög sett, svo að kunnugt sé, langa hríð eftir lögtöku
kristinréttar hins forna, fyrr en á
Alþingi 1253.
Skilríkar heimildir eru til þess, að þá hafi verið sam-
þykkt lög þess efnis, að gnðs lög skyldi ganga fyrir lands-
lögum, þar er þau greindi á. Guðs lög eru þau lög köll-
uð, er kirkjan hafði sett sér (jus canonicum). Þetta eru
ttijög merkileg lög, því að á þeim byggði Árni biskup Þor-
láksson (Staða-Árni) einkum kröfur sínar til staða-forráða
nálægt 20 árum síðar og þar eftir biskupstíð sína. Á þessu
þingi réð Gizur Þorvaldsson einn öllu, þvi að Þórður kak-
ali var erlendis, Hrafn Oddsson og Ólafur Þórðarson hvíta-
skáld, sem þá hafði lögsögu, komu ekki til þings »fyrir
ófriði«. Lét Gizur Þorvaldsson þá taka Teit Einarsson, syst-
urson sinn, til lögsögumanns. Sjálfsagt hafa lögin um guðs
lög og landslbg verið sett að beiðni kirkjuvaldsins. Þá voru
hér í landi á biskupsstólum báðum norrænir menn, Sig-
varður biskup í Skálholti og Heinrekur biskup að Hólum.
Eins og sagt var, hefir Gizur Þorvaldsson einn ráðið
öllu af hálfu leikmanna á þessu þingi. Og er þá vanda-
ttiálið, hvað dregið hefir hann til þess að samþykkja þessi
lög um forrétt kirkjulaganna fyrir landslögum. Gizur gat
varla verið í vafa um það, að þessi lög skiftu hinu mesta
ttiáli eða gátu gert það með tímanum, eins og raun varð