Skírnir - 01.01.1930, Blaðsíða 330
324
Alþingi árið 1918.
ISkírnir
kvæmilega hefði Bretland þá bannað allar farir og öll við-
skifti milli íslands og Danmerkur. ísland hefði þá orðið
einangrað algerlega. Danmörk hefði engar skyldur sínar
getað rækt gagnvart íslandi, sem þá var kallað »hluti af
ríkinu«. ísland hefði þá og lika orðið fyrirsvarslaust hvar-
vetna í öðrum löndum þeim, er Danmörk hefði átt í höggi
við. En ef Danmörk hefði tekið þátt í. styrjöldinni með
Bandamönnum, en móti Þýzkalandi, þá mátti eiga það víst,
að íslenzk skip, sem þá urðu að sigla undir dönskum fána,
yrði jafnan talin skip óvinaþjóðar Þjóðverja og tekin her-
fangi, eða, það sem verra var, yrði sökkt af þýzkum kaf-
bátum.
Danmörk hélt að vísu hlutleysi sínu í styrjöldinni
miklu. En hún mun þó hafa fært bæði íslendingum og
Dönum heim sanninn um það, að íslandi var ekki og gat
ekki verið verndar von frá Danmörku í stórvelda ófriði.
Hitt var heldur, að allir máttu sjá þá hættu, er íslandi
hlaut að stafa af sambandi sínu við Danmörku, hve nær
sem styrjöld kæmi upp með stórveldum álfunnar eða ein-
hvers þeirra og Bandaríkja Norður-Ameríku. í styrjöldinni
miklu var það fullljóst, að sú þjóðin, sem ísland átti allt
sitt undir, voru Bretar. Svo var það i styrjöldunum i upp-
hafi 19. aldar og svo mun það framvegis verða.
Bæði þessi reynsla, sem eigi verður rekin, og svo
hitt, að danskir stjórnmálamenn munu hafa hugsað sér
möguleika til þess að heimta til sín einhvern hluta þeirra
landa, er þeir höfðu misst til Þýzkalands 1864, í styrjaldar-
lok, mun hafa gert Dani samningafúsari við ísland en ella
mundi verið hafa. Þeir munu ýmsir hafa séð það, að þeir
stæði siðferðilega betur að vígi um landheimtu þessa, ef
þeir hefði sýnt það nýlega í verki, að þeir tæki fullt tillit
til sjálfstæðiskrafna og þjóðernis íslendinga.
1. febrúar 1904 fluttist stjórn íslenzkra »sérmála«
svo nefndra inn í landið. ísland fékk þá sérstakan ráð-
herra, búsettan hér, sem ekki hafði á hendi annað ráð-
herraembætti og skyldi tala og rita íslenzka tungu. Þetta
var ákveðið með stjórnskipunarlögum nr. 16, 3. okt. 1903.