Eimreiðin - 01.01.1974, Blaðsíða 17

EIMREIÐlN
ætla mátti, að væru marxistískir vinir hans, átyllu lil aðstoðar.
Það má kannski segja, að þetta hafi verið einhver glæsihrag-
ur, en stjórnvizka var það ekki. Það er algert lágmark, að All-
ende sé dæmdur hér fyrir skort á raunsæi, sem hefði að lík-
indum orðið að aldurtila hverjum stjórnmálamanni, hvar sem
var.
2. GOÐSÖGNIN UM SAMSÆRI YFIRRÁÐASTÉTTARINNAR
Mynd sú, seni brugðið hefui verið upp af Allende, — að hon-
um Iiafi verið steypt af stóli með því, sem ýmist hefur verið
kallað „bylting forréttindalýðsins“, röð „forstjóraverkfalla“ eða
„samsæri rótgróinna róðastétta“, hefur svo margvíslegan mis-
skilning að gejmia, að erfitt er að sjá, hvar ætti að hyrja að
greiða úr vitleysunum.
Ein hugsun virðist hins vegar til grundvallar í þeim öllum:
Að Alleude og Einingarfylking alþýðu hafi einhvern veginn
verið einstaklega lögmætur fulltrúi „vilja þjóðarinnar". Það
er sönnun fyrir þeim ruglingi, sem rikir i huga fjölda manna
um þróunina í Chile, að svo furðuleg skoðun skuli hafa getað
náð lil annarra en hreinr ektaðra áróðursmanna. Ef dæma má
af ýmsu, sem birt hefur verið á prenti, svo sem því sem sagt
er um „ósigur lýðræðislegs vilja“, virðist það álit sumra út-
lendinga, sem hal'a samúð með Allende, að hann hafi ekki að-
eins liaft gífurlegan meirihluta þjóðarinnar að haki sér, held-
ur hafi hann verið fyrsti forseti landsins, sem þannig var ástatt
fyrir.
Staðreyndum verður þó ekki haggað í þessu máli. Chile var
og hafði árum saman verið starfhæft lýðræðisríki með stjórnar-
skrá, sem fól forsetanum framkvæmdavaldið og þjóðþinginu
löggjafarvaldið. Vafalaust hafa á þessu verið einhverjir gall-
ar, bæði fræðilega og í framkvæmd, — svo sem ljóst varð m. a.
af því, að fyrri stjórnum tókst ekki að koma fram félagslegum
umbótum með eins skjótum hætti og margir Chilebúar hefðu
óskað. En allir voru sammála um, að stjórnarfar þar i landi
væri hið hezta og stöðugasta í allri Suður-Ameríku, og það
hafði gert Allende kleift að bjóða sig fram til forseta árangurs-
laust þrisvar sinnum, áður en liann hafði að endingu sigur i
fjórðu tilraun árið 1970.
Enginn vafi lék á lögmæti þess sigurs. En því miður vegna
þeirra, sem töldu þetta einstaka tjáningu „þjóðarvilja“, vannst
þessi sigur aðeins með naumum meirihluta, því að Allende
fékk ekki nema rúmlega 36% greiddra atkvæða. Skæðasti
keppinautur hans, sem hafði aðeins 2% færri atkvæði, var
17