Eimreiðin - 01.01.1974, Blaðsíða 13

EIMREIÐIN
I öðru lagi er bent á það til að renna stoðum undir kenning-
una um íhlutun Bandaríkjanna, að þau héldu áfram sambandi
sínu við her Chile og jafnframt að sjá honum fyrir vopnum,
þegar hætl var að veita Chile aðstoð af öðru tagi. Það sýnir,
segja menn i sambandi við þetta, að Pentagon hclt af ásettu
ráði opinni leið til að stuðla að hernaðarbyltingu gegn óvin-
veittri ríkisstjórn. En þetta er greinilega tvíeggjuð röksemd. I
fyrsta lagi eru allar líkur á því, að her, sem fær nóg af leik-
föngum, sé frekar fús en ófús á að láta lieimskupör pólitískra
stjórnenda afskiptalaus. Og — i öðru lagi — hvað hefði verið
sagt, ef Bandarikjamenn hefðu raunverulega stöðvað vopna-
sendingar til herja þeirra hershöfðingja, sem sátu í stjórn All-
endes? Menn geta gert sér í hugarlund, hvernig hrópað liefði
verið um „heimsdrottnunarstefnu Yanqui-anna“ og „pólitíska
refskák Pentagons“.
í ])riðja lagi er Washington gefið að sök að Jiafa tekið fyrir
alla aðstoð og lán til Chile og hafi þetta verið meiri háttar
vopn Bandaríkjanna í köldu striði á hendur Allende frá upp-
hafi. Þetta virðist veigamikið atriði við fyrstu sýn. Það er rétt,
að Bandaríkin hættu að veita Allende viðskiptalán, þegar hann
bafði þjóðnýtt koparnámur Bandaríkjamanna með slikum skil-
málum, að þær voru að kalla gerðar upptækar. Sem áhrifamik-
ill aðili innan Alþjóðabankans og Alþjóðagjaldeyrissjóðsins
lögðust Bandaríkin einnig gegn frekari aðstoð við Chile, og það
hlýtur að hafa aukið á erfiðleika Allendes, að svo miklu leyti
sem þessi viðleitni bar árangur. En Bandaríkin gátu ekki hindr-
að, að önnur vestræn ríki (t. d. Holland og Svíþióð) héldu áfram
að lána Chile; þeim tókst ekki heldur að telja Breta á að liætta
hinni litlu aðstoð sinni; þau lóku ekki fvrir endurskoðun á
greiðsluskilmálum á skuldum Chile árið 1972, og þau höfðu
ekki girt fyrir umræður, (sem var ekki lokið við valdaránið),
á svipuðum breytingum á árinu 1973. í stuttu máli má segja,
að áhrif Bandaríkjanna kunni að hafa takmarkað hjálp af
'Þeir, sem fallið hafa fyrir kenningunni um ITT-samsærið, hafa kannski
gaman af að finna lausn á þeirri spurningu, af hverju Allende ákvað
aldrei að gera eignir félagsins upptækar, — jafnvel ekki eftir að upp
komst um þetta alræmda minnisatriði. Var ástæðan ef til vill sú, að fé-
lagið tapaði fé á rekstri sínum í landinu og Allende hafði ekki áhuga á
að axla erfiðleika þess? Eða var ástæðan sú, að hann vissi, að félagið
hafði gefið honum áhrifamikið stjórnmálakeyri, sem hann gat notað á
andstæðinga sína, og hann vildi ekki fleygja því með því að reka fyrir-
tækið úr landi? Hvort sem satt er, þá er hitt víst, að friðhelgin, sem ITT
virðist hafa notið, virðist einmitt sönnun þess, að Allende hafi ekki talið
ögrun þess ýkja alvarlega.
13