Eimreiðin - 01.01.1974, Blaðsíða 9

EIMREIÐIN
ræðis í Chile og bjóða „Einingarfylkingu alþýðu“ — hreyfingu
Allendes — fjárhagsaðstoð og aðra hjálp (The Times, 5. 10.
1973. Leturbreyt. höf.).
Það ætti að horga sig að kanna ástæðurnar fyrir þessum
hrottafengnu viðbrögðum, því að þau sýna sjúkdómseinkenni
þess, sem kalla má „framsóknarhyggju“. Að likindum kom það
sér einnig vel, á hvaða tíma þetta gerðist. Ýmis þeirra málefna,
sem verið höfðu vinsælasta átyllan til stjórnmálamótmæla í
vestrænum löndum, voru orðin að þætti i sögunni eða horfin i
skugga vonbrigða á síðasta eða tveim síðustu árunum, áður en
Allende féll, en þau voru allt frá Viet Nam og Grikklandi til
Svarts valds og stúdentahreyfingarinnar. Hin átakanlegu enda-
lok Allendes lögðu mönnum til nýjan málstað, einmitt þegar
hans var þörf. Að vanda komu þarna við sögu tvenns konar
kröfur, eins og alkunna er. Engum manni á þingi Verkamanna-
flokksins kom til dæmis til hugar að spyrja, af hverju svo vel
var tekið á móti fulltrúa ríkisstjórnar, sem hafði innan vé-
banda sinna einn þeirra fáu konnnúnistaflokka utan Austur-
Evrópu, sem lögðu blessun sína yfir innrás Rússa í Tékkóslóva-
kíu.
Þá mátti og sjá viðbrögð í ætt við tilraunir Pavlovs gagnvart
sjálfri „byltingar“-hugmyndinni, — og þau virtust verða enn
ákafari fyrir þær sakir, að þessi sérstaka bylting liafði átt sér
stað i svo öruggri fjarlægð og í svo blessunarlega framandi
landi. Ef til vill gætti þarna líka hefðhundinnar ástar á þeim,
sem mistekst á veraldarvísu, — þvi að erfitt var að lesa sumar
hinna hástemmdari fullyrðingar manna um sorg þeirra vegna
láts Allendes, án þess að finna og fyrir votti feginleika vegna
þeirrar tilhugsunar, að enn hefðu góð öfl orðið að lúta í lægra
haldi fyrir illum og sent með þvi enn einn píslarvottinn til
himna, áður en raunhæfar kröfur jarðlifsins náðu að spilla
honum.
En þó virtust viðbrögðin fyrst og fremst stafa af vanþekk-
ingu og óskhyggju, — sem eru alltaf örlátasta uppspretta róm-
antískra stjórnmáladrauma, — en fyrir hragðið voru^nenn fá-
kunnandi um staðreyndir daglegs lífs í Chile eða hirtu hrein-
lega ekki um að fræðast um þær, svo að þar var þegar kjörinn
vettvangur til að skapa goðsögn án nokkurra umsvifa. Þar af
leiðir, að sú mynd, sem brugðið hefur verið upp af Allende
gegnum hin breiðu sjóngler frjálslyndra manna og vinstri-
sinna í vestrænum löndum, er á þá lund, að hann hafi verið
sannur sósíaldemókrati, sem tamdi sér vammlausa, þingræðis-
lega háttvísi, en féll af völdum fasistasamsæris fyrir hendi fá-