Eimreiðin - 01.01.1974, Blaðsíða 24

EIMREIÐIN
tækra, pólitískra breytinga eða gerhugsaðri íhlutun af hálfu
Bandaríkjanna.
Ég vona, að ég liafi fjallað nógu rækilega um síðasta atrið-
ið til að sanna, að það réð engum úrslitum og var þar að auki
að mestu sjálfskaparvíti. Hvað snertir verðfall á kopar, er
sannleikurinn sá, að eftir að verðlag hafði lækkað á fyrsta
stjórnarári Allendes, fór það aftur hækkandi, unz það var orð-
ið 80% hærra við fall hans en þegar liann tók við völdum.
Hefði koparverð ekki hækkað svo ört, liefði liann áreiðanlega
lirökklazt frá völdum fvrr, og að líkindum hefði hann þá ekki
unnið liinn tímabundna sigur sinn í kosningunum í marz 1973,
þegar kjörtímabil lians var hálfnað. Erfiðleikarnir á að halda
óbreyttri framleiðslu á umbrotatímum voru hins vegar raun-
verulegir — og því miður miklu meiri en Allende virtist átta
sig á.
í þessu efni nægir að geta tveggja dæma — um kopar og
mjólk. Þegar námurnar voru leknar af hinum amerísku eig-
endum þeirra, hlaut það að leiða til heimkvaðningar amerísku
tæknimannanna auk hinna amerísku stjórnenda, svo að nokk-
ur hætta var á, að framleiðslan drægist saman um tíma. Úr
þessu hefði þó mátt bæta með því að hækka í tign chilenska
stjórnendur og tæknimenn, sem enginn börgull var á.
En það var öllu verra fyrir þjóðartekiur Cbile, að Allende
lét sér ekki nægja að þjóðnýta námurnar, lieldur ákvað hann
og að nota þær í pólitískum lilgangi. Þúsundir flokksgæðinga
fengu störf við námurnar, en þjálfaðir Chilebúar fluttust úr
landi, unz svo var komið eftir þriggja ára stjórn Einingarbanda-
'lags alþýðu, að starfsmannahald og kostnaður við námurnar
bafði aukizt um þriðjung, jafnframt því sem framleiðni þeirra
hafði rýrnað í sama hlutfalli.
Ég tek mjólk einnig sem dæmi, því að þess var sérstaklega
getið í kosningaávörpum Einingarbandalags alþýðu, að það
mundi sjá „bverju barni fyrir hálfum lítra mjólkur á dag.“
Fyrirhugað var, að áætlun stjórnarinnar um endurbætur í
landbúnaði bryli á bak aftur þá stórbændur, sem eftir væru í
landinu, og ryddi brautina fvrir samyrkju- eða rikisbúskap,
og mátti þá jafnframt ætla, að það hefði í för með sér nokk-
urn samdrátt mjólkurframleiðslunnar i eitt eða tvö ár, meðan
menn væru að sigrast á byrjunarörðugleikunum á þessu sviði.
Staðreyndin er hins vegar, að mjólkurframleiðslan minnkaði
svo ört, að það var eins og gat hefði verið gert á hverja mjalta-
skjólu í landinu. Stórt samvinnumjólkurbú í Temuco, einu
helzta mjólkurframleiðsluhéraði Chile, hafði tekið við 200—240