Eimreiðin - 01.01.1974, Blaðsíða 81

EIMRQIÐIN
tækja; stjórn hverrar iðngreinar er algerlega í höndum verka-
manna í viðkomandi iðngrein. Þessi samstjórnarfyrirtæki
stjórna siðan efnahagslífi landsins. Að sjálfsögðu mun verða
þörf fyrir einhvers konar iðnaðarráð, sem samræmir sjónar-
mið hinna ýmsu greina og tekur ákvarðanir, er varða heildar-
stefnuna. En þetta ráð á ekki að verða stjórnunar- eða fram-
kvæmdaráð. Það á að gegna þjónustuhlutverki, samræma sjón-
armið og varðveita friðinn, en eklci að hafa löggjafarvald eða
íorréttindaaðstöðu. Á þann hátt mun togstreitan milli fram-
leiðandans og neytandans, sem einkennir efnahagslíf kapítal-
ísku landanna, hverfa úr sögunni og samkeppnisskipulagið falla
um sjálft sig, vegna þess að kerfið er grundvallað á samhjálp
allra l)jóðfélagsþegna.
Ymis vandamál munu að vísu skjóta upp kollinum, en kerf-
ið sjálft er einfaldleikinn uppmálaður í samanburði við tröll-
aukið miðstjórnareftirlit, þar sem bilið milli þess, sem stjórnar,
og hins, sem vinnur verkið, er nánast óbrúanlegt. En ef velferð
þjóðfélagsins er hvatinn til félagslegrar samþjöppunar og sam-
hjálpar, þá mun því takmarki hezt náð með því að skipta hag-
sýslunni og dreifa milli hinna ýmsu stofna í þjóðfélaginu. Erf-
iðleikar kunna að koma upp í sambandi við flókin alriði, svo
sem skiptingu hagnaðar, en þá verður að yfirstiga á þann veg,
sem tryggir velferð þjóðfélagsins í lieild. Engin önnur leið er
hugsanleg, en þetta keppikefli ætti að reynast nægilegur fram-
takshvati.
Eitt vandamál til viðbólar, sem þarf að laka afstöðu lil á
þessu stigi málsins, er það, sem ég mun kalla túlkun jafnaðar-
hugtaksins, fremur en l'ullnægingu réttlætis. Það er augljóst,
að mikill hluti ýmissa þrætu- og sakamála mun einfaldlega
hverfa um leið og gróðasjónarmiðið er úr sögunni. Það munu
þó enn sem fyrr koma upp mál, sem stal'a af sjúklegri ágirnd,
reiði eða undanlátssemi, en þau munu verða útkljáð að miklu
leyti innan fyrirtækjanna sjálfra.
Ef enn her á, að menn hneigist til hættulegra afbrota, þá
verður á einhvern hátt að hafa hemil á slikri hegðun. Þetta er
það orðalag, sem manni kemur fyrst í hug, en það er sprottið
af þeirri gömlu siðfræði, sem beitir þvingunum og harðleikni.
Nýtízkulegra væri að tala um „göfgun“, en með því er átt við
áð finna eðlilega útrás fyrir tilfinningaorku, sem brytist fram
í andfélagslegri hegðun, ef hún væri bæld niður. Þannig má
ayða árásarhneigð með alls kyns keppnileikjum. Sú þjóð, sem
leikur sér mest, er ennþá sú friðsamasta.
Þau málsrök, sem liggja til grundvallar stjórnleysi, hvíla á
81