Eimreiðin - 01.01.1974, Blaðsíða 80

EIMREIÐIN
Ilvað eiga þessar hugleiðingar skylt við sljórnleysi? Aðeins
þetta: Sósíalismi af marxíska tæinu, þ. e. a. s. ríkissósíalismi,
hefur skilið sig svo gjörsamlega frá allri trúarhelgi og hefur
gripið lil slíkra örþrifaráða í leit sinni að staðgengli fyrir trú-
arbrögð, að stjórnleysi, sem ekki er laust við dulram leiftur,
eru trúarbrögð í samanburði. Það er sem sé hugsanlegt, að ný
trúarbrögð geti sprottið upp úr stjórnleysi. í spænska borgara-
stríðinu urðu margir slegnir yfir trúarábuga stjórnleysingj-
anna. í þessu landi hefur stjórnleysi innblásið ekki aðeins
hetjur lieldur líka dýrlinga, nýja kynslóð manna, sem hafa
lielgað líf silt í huglifun og í reynd uppbyggingu nýs mann-
lelags.
IV.
Þetta eru draumórar, munu einhverjir segja, en ekki gagn-
leg úrræði raunhæfs sósialisma. En efahyggja svonefndra raun-
sýnna manna drepur það afl, sem eitt getur skapað sósíalískt
þjóðfélag. Því var spáð á árunum fyrir fyrra stríðið, að ríkis-
sósíalismi væri óframkvæmanleg hugsjón. En það er ekki að-
eins, að hvert einasta iðnaðarþjóðfélag í heiminum hafi stefnt
hröðum skrefum í átt til rikissósíalisma síðasta aldarfjórð-
unginn, heldur höfum við Rússland sem fordæmi um það, að
miðstjórnarvald, sem stýrir framleiðslu og dreifingu, er mögu-
legl, ef til eru hugsjónamenn, sem eru nægilega miskunnar-
lausir, og i þessu tilviki, nógu ómannlegir lil þess að gera hug-
arsýn að veruleika. Ég held þó ekki, að slíkt skipulag eigi langa
framtið fyrir höndum sér af þeirri einföldu ástæðu, að það er
ekki lífrænt. Ef jafnhandahófskennt (eða ef þér viljið rök-
rænt) þjóðfélagsform endist, þó ekki sé nema nokkur ár, hversu
miklu líklegra er, að þjóðfélag, sem er lífræn heild, geti slað-
izt og orðið varanlegt? Vísir að slíku þjóðfélagi varð til á Spáni
þrátt fyrir borgarastríðið og allar þær hömlur, sem slíkl neyð-
arástand setti. Vefnaðariðnaður Alcoahéraðs, skógariðnaður
Cuenca og flutningskerfið i Barcelona eru fáein dæmi um hin
mörgu samstjórnarfyrirtæld stjórnleysingja, sem störfuðu með
ágætum árangri í meir en 2 ár.1 Sýnt var, að hvað sem annað má
um kerfi stjórnleysingja og syndíkalista segja, er það fyllilega
starfhæft, og þegar það hefur náð til allra þátta efnaliagslífs-
ins, ætti það að starfa enn betur og auka lífsgæðin enn meir
en nokkurt annað þjóðfélagsform.
Ég ætla ekki að endurtaka hér í neinum smáatriðum tillög-
ur stjórnleysingja og syrfdíkalista varðandi framleiðslu og
dreifingu. Lögmálið sjálft er skýrt og ljóst: Sérhver iðngrein
myndar samsteypu (samband) sjálfstýrandi samstjórnarfyrir-