Búnaðarrit - 01.01.1914, Side 65
BÚNAÐARRIT
61
fcekkingarleysi á afleiðingunum, og sjaldan það, að menn
séu að beina starfanum til mjólkurframleiðslu, en oftast
hirðuleysi og trassaskapur eingöngu. Menn líða tudda-
törfum annara, sem stendur ált á sama, að ganga laus-
um um og skemma kvígur um sveitina; láta það „drasla“
og „geta eklci verið að rekast í ])ví“. En slíkt mein-
leysi á ekki að þolast og má ekki þolast. Og þess vildi
eg óska, að á næstu skýrslum nautgripafólaganna sæjust
ekki yngri kýr en 2 ára.
Þá á meðalkýrin að vera með kálfi og mjólkandi,
og eigi verri en meðallag þess hóraðs. En hvað só
meðalnyt, er útskýrt svo um 1100, að hún eigi að mjóllca
Jcálfsmála í mál um fardaga, en 1693 á hún að komast
í 6 merlcur, þegar hún mjólJcar mest. Af þessu má ráða
ögn í ársnytina, en lítið því miður, og skal vikið að þvi
síðar.
Um 1100 vildu menn hafa þá kú, sem var gjald-
geng, hyrnda. Kemur það nokkuð undarlega fyrir sjónir
í fyrstu, en verður þó auðskilið ef betur er aðgætt.
Landslögin buðu að marka alt búfé, að hestum
einum undanskildum, og það er enginn efi, að þetta var
gert. Má t. d. sjá það af máldaga Kvíabekkskirkju 1461,
að kýr eru markaðar1). Þar er talað um rauða, gráa,
svarta, Jcolmidótta og sJcjöldótta Jcú, sem allar voru
markaðar mörkum, sem vel eru þekt á sauðfó enn í dag
svo sem: hvatt, blaðstýft, fjöður, þríhvatrifað og afeyrt.
Engin þessara kúa er metin á eitt hundrað, og hafa
þær því allar verið undir meðalkú. Kólmúlótti liturinn
eða rauðdumbótti og bröndótti (þrír litir) liturinn, sem
var á einni þessari kú, er sá litur, sem forðum daga
var álitinn beztur, eins og sést á grein Ólafs Stepháns-
sonar um not af nautpeningi2), og þekt hefi eg menn, sem
enn hafa sömu trú á lit þessum (sbr. það er áður er
sagt um Jersey-kýrnar).
1) Eornbréfasafn, Y. bindi, bls. 257.
2) Lærdómslistafélagsrit, VI. bindi, bls. 23.