Ný saga - 01.01.1996, Síða 15

Fangarnir á Mön
Mynd 10.
Fangabúðirnar á
Mön. Hinum
handteknu var
gjarnan komið fyrir
i hótelum og
gistiheimilum sem
síðan voru girt af.
ir á síðari hluta ársins voru afpantaðar og í
október hætti breska ríkisstjórnin við að
senda þangað 15.000 börn. Eigendur sumar-
leyfisstaða og hótela sáu því fram á algjört
hrun í ferðaþjónustu, en með hækkandi sólu
kom betri tíð með blóm í haga.
Hinn 14. maí 1940 var yfirvöldum á Mön
tilkynnt að fangabúðir fyrir útlendinga yrðu
reistar á eynni. „Bretavinnan“ var nú hafin og
í lok maí komu fyrstu fangarnir til Manar. I
byrjun júlí höfðu níu fangabúðir fyrir karla
verið reistar á eynni: Palace, Hutchinson,
Metropole, Central Promenade, Regent og
Granville voru í höfuðstaðnum, Douglas, og
síðar bættust Villa Marina- og Sefton-búðirn-
ar í hópinn. Auk þeirra voru Onchan-búðirn-
ar - oft kallaðar „Soho“, því þar dvöldu eink-
um listamenn og „heldri menn“ - við bæjar-
mörk Douglas, Peveril í Peel, þar sem þeir
„hættulegustu“ voru vistaðir, og „millistéttar-
búðirnar“ Mooragh í Ramsey,62 þar sem Þjóð-
verjarnir frá íslandi voru vistaðir. Gæslubúðir
þessar voru svo hannaðar, að gaddavírsgirð-
ing var reist umhverfis tiltekna götu, sumar-
leyfisstaði eða hótelbyggingar. Fangarnir
fengu því afnot af ýmsum afþreyingartækjum
staðanna, og gátu þannig stytt sér stundir
með góðu móti.
Meðal fanganna voru menn af öllum toga,
sem notuðu kunnáttu sína til að byggja upp
félagslíf í búðunum. Þar voru margir frægir
íþróttamenn frá Þýskalandi, sem höfðu misst
aðstöðu sína vegna stjórnmálaskoðana eða
ætternis, frægir skákmenn af gyðingaættum,
listmálarar og hæfileikamenn á flestum öðr-
um sviðum menningar og lista.63 Einn frægasti
fornleifafræðingur Þýskalands, dr. Gerhard
Bersu, var fenginn til að stjórna uppgreftri á
fornminjum. Meðal annarra afreksverka gróf
vinnuflokkur fanga upp, undir hans stjórn,
13