Ný saga - 01.01.1996, Page 97

Sex framboðslistar með sama manninum
Árið 1918 átti enn að kjósa tvo. Þá eru þrír
listar boðnir fram, tveir þeirra studdir af
mönnum með yfirlýstan ágreining um mál, en
engu að síður er sami maður á báðum listun-
um. Á A-lista voru Sveinn Sigurjónsson (kall-
aður kaupmaður í kjörbókinni 1919) og Er-
lingur Friðjónsson trésmiður, á B-lista Erling-
ur Friðjónsson trésmiður og Júlíus Árnason
og á C-lista Stefán Stefánsson og Sigtryggur
Jónsson. Fyrstu listarnir tveir voru Verka-
mannafélagslistar. „A-listann munu þeir
fjelagsmenn Verkamannafjelagsins styðja,
sem voru mótfallnir því um daginn, að Verka-
mannafjelag Akureyrar gengi í „Alþýðusam-
band fslands“ og gerðist þannig landspóli-
tískt, en urðu ofurliði bornir. C-listann styðja
auðvitað menn utan Verkamannafjelagsins.”
Bæði 1930 og 1934, þegar fullskipuð bæjar-
stjórn var kosin af flokkslistum, voru brögð í
tafli. Var það ma. leikið að setja á eiginn lista
mann, sem var kominn fram á öðrum lista,
svo ofarlega, að hann hefði þannig fengið svo
mörg atkvæði umfram félaga sinn ofar á list-
anum, að hann hefði fellt hann, en ekki svo
ofarlega að hann hefði náð kosningu á seinni
listanum. Fannig hefðu andstæðingarnir ráðið
því hverjir náðu kjöri á listanum. Við þessu
var brugðizt með því að afturkalla listann og
leggja fram nýjan með tvífarann neðar. - Ekki
áttu allir listarnir upptök að slíkum leik, en
allir drógust inn í hann fyrra eða síðara árið.
Heimildir um Hafnarfjörð, sem varð bæj-
arfélag 1908, eru fyrst til 1930." Er þar ekki
dæmi um blandaðan lista. í Vestmannaeyjum
var bæjarstjórn fyrst kosin 1919. Far voru list-
ar nokkuð blandaðir fyrstu fimm árin. Hafði
það áhrif á niðurstöðu í eitt skipti, en síðan
voru blandaðir listar aðeins einu sinni.12 Á
Norðfirði var fyrst kosin bæjarstjórn 1929.
Þar voru aldrei blandaðir listar.13
Það kom varla fyrir, að fólk á hreinum
kvennalista eða lista jafnaðarmanna, sem
ýmis dæmi voru um, væri á blönduðum lista,
nema þar sem andstæðingar höfðu endaskipti
á fámennum lista, enda greindi það sig frá
öðrum listum með skilgreindum hugmynda-
grundvelli í andstöðu við hina listana sem
kalla má lista góðborgara og ekki áltu skil-
greindan hugmyndagrundvöll.
Mynd 7.
Frá Akureyri.
Oddeyrí um 1930.
Heimildir
1 Kjörbók er heimild um kosningar 1919-34. Kjörbækur
voru kannaðar í vörzlu bæjarfélaga, í Reykjavík kjör-
stjórnarskjöl í skjalasafni borgarinnar. Staðarblöð eru
samtímaheimildir.
2 Kjörstjórnarskjöl (kjörbók) eru heimild um kosningar
1903-1934.
3 Stjórnartíðindi 1903 A, bls. 228.
4 Stjórnartíðindi 1913 A, bls. 25.
5 Alþingistíðindi 1913 A, bls. 101.
6 Sama, bls. 104.
7 Stjórnartíðindi 1920 A, bls. 25.
8 Kjörbók.
9 Blaðið Austri 1905-17. Kjörbók 1917-34.
10 Blöðin Norðurland 1904-17, Norðri 1909, íslending-
ur 1916-34 og Dagur 1921-34. - Samkvæmt blöðunum
eru nöfn með eða án starfsheitis.
11 Kjörbók.
12 Haraldur Guðnason, Við Ægisdyr. Saga Vestmanna-
eyjabœjar (án útg.st. 1982). Blaðið Skeggi 1920. Kjör-
stjórnarskjöl 1921 og 1925. Blaðið Víðir 1930 og 1934.
13 Bjarni Þórðarson, Sveitarstjórnarkosningar á Nesi í
Norðfirði 1913-1978 og sveitarstjórnarmannatal (án
útg.st. 1979).
95