Þjóðhagsreikningar 1901-1945 - 01.08.1992, Side 119

5.4.6 Byggingarkostnaður 1939-1945
Vísitala byggingarkostnaðar samkvæmt grunni 1914 „sem næst meðalverðlagi á
hverju ári“ og seinna „sem næst meðalverðlagi frá vori til hausts“ var síðast reiknuð
fyrir árið 1939.
I Hagtíðindum 1944, bls. 42 var birtur útreikningur á nýjum grunni, 1. október 1938
til 30. september 1939, og vísitölur næstu ára voru miðaðar við samsvarandi tímabil
þ.e. síðasta ársfjórðung ársins á undan og þrjá fyrstu ársfjórðunga vísitöluársins.
Aætlaður byggingarkostnaður vísitöluhússins á grunntímabilinu var 33.283. kr.
Þegar tengja á þessar vísitölur við hinar eldri, þannig að sem bestur mælikvarði fáist
á byggingarkostnað almanaksáranna, verður að samræma grunn reiknistímabilanna.
Eldri vísitala, miðuð við verðlag „frá vori til stríðsbyrjunar 1939“, (Hagtíðindi 1939,
bls.91) og hin nýrri miðuð við verðlag „frá 1. október 1938 til 30. september 1939“,
hafa sennilega mælt nokkuð líkt meðalverðlag.
Hér er því reiknað með að eldri vísitala 313,6 miðað við 1914=100,0 fyrir verðlag
„frá vori til hausts“, samsvari nýrri vísitölu 100,0 fyrir sama tímabil.
Sé litið framávið frá árinu 1939 í leit að sennilegum kvarða fyrir byggingarkostnað
á almanaksársgrunni, er ljóst að t.d. vísitalan 1940 vanmetur hækkun, síðasti árs-
fjórðungur er ekki inni, en í hans stað síðasti ársfjórðungu 1939 með mun lægra
verðlagi.
Auk þessa virðist rétt að taka tillit til þess sem sagt er í Hagtíðindum 1947, bls.5.
„Hækkunin 1946 á trésmiðavinnu umfram vísitöluhækkun á vinnunni, stafar að nokkru
af leiðréttingu á skekkju, sem orðið hafði á fyrri árum, en hækkunin á málun stafar
af stærri hlutdeild eftirvinnu heldur en áður var reiknað með.“
Eldri vísitölur, þ.e. 1945 og fyrr, voru ekki leiðréttar, og það af augljósum ástæðum.
Vísitölur byggingarkostnaðar voru notaðar til þess að breyta brunabótaverði húsa og
einnig til þess að ákveða söluverð íbúða í verkamannabústöðum og hjá byggingar-
samvinnufélögum. Það var því búið að taka margskonar ákvarðanir á grunni þessara
eldri vísitalna. Og því varð ekki aftur snúið og allt endurreiknað.
Öðru máli gegnir hér, þegar verið er að leita að sem réttustum kvarða á verðlags-
breytingar milli almanaksára.
Séu könnuð áhrif þessara breytinga milli vísitölutímabila, fæst eftirfarandi fyrir
tímabilin 1. október 1944 til 30. september 1945 og 1. október 1945 til 30. september
1946.
1. Trésmíði
Hækkun úr 13.278 kr. í 19.620 kr. = 6.342 kr, eða 47,8%. Meðalvísitala
verðlagsuppbótar hækkaði frá fyrra 12 mánaða tímabili til hins seinna úr 273,5 í 286,0
eða um 4,6%. Önnur hækkun er því 19.260 - (13.278 x 1,046) = 5.371 kr.
2. Málning
Hækkun 6.349 - 5.733 = 616 kr. Önnur hækkun en vegna verðlagsuppbótar, reiknuð
á sama hátt, 352 kr.
117