Morgunblaðið - 07.04.1981, Blaðsíða 12

12 MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 7. APRÍL 1981
VALKOSTIR í VIRKJUNARMÁLUM
%
SULTARTANGAVIRKJUN
Þriðja greinin, sem Morgunblaðið
birtir um þá virkjanakosti, sem hæst ber
í umræðunni um næstu framkvæmdir til
orkuöflunar, fjallar um Sultartanga-
virkjun. Þessi grein er að meginefni
byggð á kynningarbæklingi Landsvirkj-
unar og birt með leyfi útgefanda, svo og
meðfylgjandi kort.
Fyrstu áætlanir um virkjun við Sultartanga eru frá
árunum 1956 til 1957. Þá var gert ráð fyrir að stífla
Þjórsá og Tungnaá skammt ofan við ármótin upp í 290 m
hæð y.s. og virkja árnar niður í Fossá í Þjórsárdal, þar
sem hún er í 160 m hæð y.s. Gert var ráð fyrir þessu
virkjunarfyrirkomulagi í yfirlitserindi Sigurðar Thor-
oddsen um vatnsafl íslands frá árinu 1962 og var
orkuvinnslugeta talin 2780 GWh/á í meðalári. Áætlan-
irnar voru byggðar á ófullkomnum gögnum og síðari
uppdrættir sýndu m.a., að með þeirri vatnsvegalengd,
sem reiknað var með, yrði fallhæð vart meiri en 115 m í
stað 130 m.
Eins og kunnugt er var síðar tekin ákvörðun um að
Landsvirkjun virkjaði hluta af þessari fallhæð í Búrfells-
virkjun og þá niður í Fossá, þar sem hún er í 125 m hæð
y.s.
Á árunum 1965 til 1966 unnu norsku verkfræðiráðgjaf-
arsamtökin NORENO að gerð mynzturáætlunar um
Þjórsár- og Hvítárvirkjanir á vegum Sameinuðu þjóð-
anna. I álitsgerð þeirra var gert ráð fyrir að virkja 24 m
fallhæð með stíflu á Sultartanga, og orkuvinnslugeta
virkjunarinnar var talin 520 GWh/á.
í febrúarmánuði 1965 fól Raforkumálastjóri verkfræði-
stofu Sigurðar Thoroddsen gerð mynzturáætlunar um
Þjórsár- og Hvítárvirkjanir og var áætlunin birt í apríl
1967. Virkjun við Sultartanga var þáttur í þeirri
áætlanagerð og gert var ráð fyrir að virkja 32 m fallhæð
með stíflu og frárennslisskurði í farvegi Þjórsár. Áætlun
þessi var endurskoðuð á árinu 1971 og var orkuvinnslu-
geta talin 725 GWh/á, þegar gert var ráð fyrir að veita
Skaftá í Tungnaá með miðlun í Langasjó.
Frumhönnun virkjunar við Sultartanga var gerð fyrir
Landsvirkjun á árinu 1972 og síðan var unnið að
verkhönnun hennar. Samkvæmt verkhönnun, sem birtist
í árslok 1975, var ráðgert að stífla Þjórsá neðan ármóta
upp í 303 m hæð y.s. og nýta 35,4 m raunfallhæð með
stíflu og skurði í farvegi Þjórsár.
Strax árið eftir var hins vegar gerð lausleg áætlun um
að nýta meiri fallhæð með stíflu á sama stað, göngum
undir Sandafelli og skurði um Hafið út í Þjórsá á móts
við Klofaey.
Líta má á síðastnefnda áætlun sem upphaf hugmynda
um þá tilhögun virkjunar, sem nú er unnið að. Fleira
hefur þó orðið til að breyta þeim fyrirætlunum, sem
fólust í verkhönnun frá árinu 1975, og þá fyrst og fremst
hætta á leka undan tiltölulega háum stíflum á hrauni.
NÚVERANDI
VIRKJUNAR-
HUGMYNDIR
Núverandi hugmyndir um tilhögun Sultartangavirkj-
unar eru í stórum dráttum, að Þjórsá verði stífluð austan
undir Sandafelli, um það bil 1 km ofan ármóta við
Tungnaá. Þaðan liggur stíflan austur yfir Sultartanga og
Tungnaá og áfram á suðurbakka hennar á átt að Haldi.
Við austurenda stíflunnar er gert ráð fyrir yfirfalls-
rennu með þröskuldi í 297 m hæð y.s. Við hinn endann, á
vesturbakka Þjórsár, verður botnrásarskurður með
lokuvirki. Inntaksskurður og inntak í aðrennslisgöng
verða litlu ofar, en við gangamunna suðvestan í
Sandafelli er gert ráð fyrir jöfnunarþró, sem er 80 m
langur opinn skurður. Stöðvarinntak verður við enda
jöfnunarþróarinnar og þaðan þrýstigöng að stöðvarhúsi
ofanjarðar. Frá stöðvarhúsi verður frárennslisskurður
um Hafið út í Þjórsá við Klofaey.
Verg fallhæð virkjunarinnar úr Sultartangalóni niður í
Þjórsá við Klofaey er 46,5 m. Gert er ráð fyrir tveimur
vélasamstæðum, samtals 120 MW, miðað við raunfallhæð
37,5 m og virkjað rennsli 366 rm/s. Orkuvinnslugeta er
áætluð nálægt 770 GWh/á.
Kortið sýnir mynsturáætlun Landsvirkjunar um orkunýtingu á Þjórsár/Tungnaár-
svæðinu niður fyrir Búrfellsvirkjun. Þær virkjanir, sem komnar eru, eru Búrfell 1 og
Sigölduvirkjun, unnið er við Hrauneyjafossvirkjun og Sultartangavirkjun er næst á
dagskrá.
NOSOLINQA ÖLDUMIOLUN
430 Ql
BO
KRÖKBVIRKJUN 8BB
IULTARTANQAVIRKJUN
188
I 81B
niBB MW
RKÝRINQAR
LAND5VIRK JUN
THt NAT10NAL P0WER C0MPANY. CCLAN0
5omþ.............
T«tUnoa
yfiefarid

STIFLUR, LON
JAROGÖNG
SKURÐUR
STÖOVARHÚS
1 i~j~ í~T:izi:jd__ . .......... I ---1
10 0 10 20 km