Morgunblaðið - 07.04.1981, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 7. APRÍL1981
III,
Friðjón Þórðarson dómsmálaráðherra í ræðustól. Til hægri eru Pálmi Jónsson landbúnaðarráðherra og
Friðrik Sophusson alþingismaður. Til vinstri eru þeir Baldur Eiriksson fundarritari og Halldór
Sigurðsson fundarstjóri. Myndirnar tók Ragnar Axelsson.
Friðrik Sophusson alþingismaður í ræðustól.
Halldór Sigurðsson Valdimar Indriðason Jósef H. Þorgeirsson
alþingismaður
Pálmi Jónsson landbúnaðarráðherra í ræðustól.
Sagðist hann ekki vilja gera lítið
úr þeim vanda, er Sjálfstæðisflokk-
urinn væri í, en þó væri það svo, að
ef tækist að sameina flokksmenn á
ný, ef tækist að gera flokkinn á ný
frjálslyndan og víðsýnan, sem áður
var, þá þyrfti ekki að óttast um
framtíð hans. Hugsjónir ættu að
lifa, hvað sem liði forystuvandamál-
um eða átökum milli einstakra
manna. Síðan sagði landbúnaðarráð-
herra: „En ég get sagt þá skoðun
mína hér, að það mun reynast
torvelt fyrir núverandi forystu
flokksins að ná honum saman að
fullu, eins og við. þurfum á að halda.
í því felst ekki neinn áfellisdómur
yfir þessari forystu, en það er ekkert
vafamál að það er léttara fyrir nýja
menn að ná heilum sáttum. Þetta
atriði er eitt þeirra er við þurfum að
ná samstöðu um. Engin einhlit svör
eru við því hvernig þetta getur gerst,
en það þarf aðdraganda og starfið
þarf að hefja strax. Aðdragandann
er hægt að hugsa sér fram til næstu
kosninga eða á skemmri tíma, jafn-
vel má hugsa sér lengri tíma. En
æskilegast væri að full samstaða
næðist áður en gengið verður til
kosninga á ný, gerist það ekki, er
meiri hætta á að ágreiningurinn
verði varanlegur." Pálmi sagði einn-
ig að á þessum aðlögunartíma þyrfti
að stilla deilum í hóf, gagnrýni
stjórnarandstæðinga ætti að vera
málefnaleg en ekki jafn neikvæð og
yfirborðsleg og oft væri raunin á.
Ákvarðanir ætti að taka efnislega,
en ekki bara til þess að vera á móti í
þeim tilgangi að gera ríkisstjórn
erfitt fyrir. Ekki mætti gleymast að
núverandi ríkisstjórn starfaði undir
forsæti varaformanns Sjálfstæðis-
flokksins.
Ræðu sinni lauk Pálmi á því að
minnast tveggja þingskörunga, er
báðir voru um árabil þingmenn
Vestlendinga, þeirra Jóns Árnason-
ar og Péturs Ottesens, sem báðir
hefðu gefið sjálfstæðismönnum for-
dæmi um hvernig starfa ætti innan
Sjálfstæðisflokksins og í baráttu
fyrir hugsjónum hans.
Frestun lymskulegt bragð?
Halldór Sigurðsson fundarstjóri,
þakkaði ræðumönnum fyrir ræður
þeirra, og sagði þarna greinilega
vera á ferðinni hógværa og góð-
gjarna menn. Hins vegar sagðist
hann ekki sjá slíka eiginleika í öllum
sjálfstæðismönnum um þessar
mundir. Frestun landsfundar sagðist
hann til dæmis óttast að væri
lymskulegt bragð til að koma ríkis-
stjórninni illa.
Ekki hefði sáttahljoð heldur verið
mikið í mönnum á flokksráðsfundin-
um, er formaður flokksins skipaði
Sverri Hermannssyni, yfirsátta-
semjara og honum til aðstoðar
Halldór Blöndal, Ólaf G. Einarsson,
Pétur Sigurðsson og Ingu Jónu
Þórðardóttur. Þau hefðu staðið að
samningu stjórnmálaályktunar, og
ekki verið gæfulegt til sátta. Sverrir
hefði til dæmis sagt að hann „gúter-
aði“ engar breytingar á því er þegar
væri búið að setja niður á blað.
Þá er að stjórnarmynduninni
stóðu sagði hann eiga þakkir skildar,
en greinilegt væri að formaðurinn,
Geir Hallgrímsson, mæti sjálfan sig
meira en flokkinn.
Átti að efna til hanaats?
Friðrik Sophusson bað um orðið
að lokinni ræðu eða innskoti fundar-
stjóra. Sagðist hann hafa haldið að á
fundinum ættu að fara fram hrein-
skilnar umræður, og margt gott
hefði verið í þeim dúr í ræðu Pálma.
Óeðlilegt væri á hinn bóginn að
fundarstjóri gripi inn í á þennan
hátt, og sagðist Friðrik vona að ekki
hafi verið ætlunin að efna til hana-
ats um liðna tíð, heldur hefði
ætlunin verið að horfa til framtíðar-
innar og reyna að finna heppilega
lausn, við ættum ekki að leita
sökudólga, heldur að því er flokks-
menn ættu sameiginlegt. Sagðist
Friðrik vona að þessi athugasemd
yrði ekki tekin illa upp af fundar-
stjóra. — Eitt atriði sagðist Friðrik
þó vilja leiðrétta strax og ítreka, en
það væri að formaður hefði alls ekki
viljað fresta landsfundi, heldur
þvert á móti.
Frestun landsfundar
getur orðið til góðs
Friðjón Þórðarson dómsmálaráð-
herra, talaði næstur, og sagði hann
ræður þeirra Friðriks og Pálma hafa
verið góðar og hógværar, sem von
væri frá svo góðum mönnum, raunar
báðum ættuðum úr Húnaþingi. —
Væri það ef til vill til marks um hið
einkennilega ástand í Sjálfstæðis-
flokknum núna, að margir frændur
Friðriks þar væru í hópi hörðustu
stuðningsmanna Pálma.
Ráðherrann sagðist ekki óttast að
ekki gæti gróið um heilt með
mönnum á ný. Minntist hann í því
sambandi deilna Péturs Ottesens og
Jóns á Akri um stjórnarmyndun. Þá
hefði legið við vinslitum en þó tekist
heilar sættir á ný. Friðjón sagðist
muna vel eftir hinum örlagaríku
febrúardögum í fyrra, þá hefði hann
lengi verið á báðum áttum, en að
lokum tekið ákvörðun er hann væri
reiðubúinn að standa eða falla með.
Um landsfundinn sagði Friðjón,
að frestun hans gæti verið til góðs,
ef vorið og sumarið yrði notað til
sáttastarfs, og væri vonandi að
fullar sættir gætu tekist.
Menn ekki nógu sáttfúsir
Guðjón Guðmundsson þakkaði
hógværar og skynsamlegar ræður
frummælenda, en því miður væri
ekki nægilegt sáttahljóð í öllum
innan Sjálfstæðisflokksins, og
nefndi hann nokkur nýleg dæmi um
hnútukast milli manna.
Vonandi væri þó að menn næðu
saman á ný, en að lokum sagðist
hann vilja segja þá skoðun sína, að
ekki hefði gengið svona vel að mynda
ríkisstjórnina hefði allur Sjálfstæð-
isflokkurinn komið með. Þá hefðu
framsóknarmenn og alþýöubanda-
lagsmenn ekki verið eins viljugir til
samstarfs.
Horfum fram á við
Ólafur Sigurðsson kvaðst telja að
það hefði ekki verið rétt ákvörðun
hjá Gunnari Thoroddsen á sínum
tíma að mynda stjórnina á sínum
tíma, einkanlega sem þar hefði verið
leikið mjög að tjaldabaki. Nú væri
þó ekki ástæða til að súta það,
heldur ætti að horfa fram á veginn
og góðs viti væri að stjórn og
stjórnarandstaða funduðu nú sam-
an.
Ólafur sagði það hafa verið sjálf-
sagt að fresta landsfundinum, menn
þyrftu lengri tíma til að átta sig,
slíkt sáttastarf tæki óumflýjanlega
nokkurn tíma.
Skipta þarf um for-
ystu i flokknum
Hörður Pálsson kvaðst telja
ágreininginn í flokknum bundinn við
menn fremur en málefni, og slíkt
ætti að vera hægt að leysa. Nauðsyn-
legt væri þó að skipta um forystu í
flokknum ef sættir ættu að nást,
enda hefði forystan lengi ekki verið
nægilega einörð. Hefði hún verið
styrkari hefði stjórnin aldrei verið
mynduð, og þá hefði einnig margt
farið betur í stjórnarsamstarfinu
1974 til 1978. Stöðu Geirs Hall-
grímssonar sagði Hörður vera mjög
veika, og veiktist hún dag frá degi.
Sagði hann formanninn af þessum
sökum tapa á frestun landsfundar-
ins, en nota yrði timann til hausts til
að finna nýja forystu.
Framsókn vildi allan
flokkinn inn
Pálmi Jónsson talaði næstur, og
sagði, að það hefði síður en svo þurft
að hindra stjórnarmyndunina, þó
allur Sjálfstæðisflokkurinn hefði
staðið að henni. Framsóknarmenn
hefðu til dæmis látið það álit í ljósi,
að ríkisstjórnin yrði sterkari ef allur
flokkurinn yrði með. Pálmi sagðist
telja, að eftir vetrarkosningarnar
hefði myndun ríkisstjórnar verið
nær ómöguleg án þátttöku Alþýðu-
bandalagsins, og Alþýðuflokkurinn
hefði þá ekki verið fýsilegur til
samstarfs.
Pálmi sagði það rétt, að hluti
ágreiningsins innan Sjálfstæðis-
flokksins væri um menn, en þó
mætti alls ekki gera lítið úr mál-
efnalegum ágreiningi, sem væri
verulegur. Ef til vill væri að draga
úr þeim ágreiningi, en það væri þá
vegna þess, að augu manna hefðu
opnast, og þeir, er að leiftursókninni
stóðu, væru að átta sig á að of langt
hafi verið gengið. Menn skyldu í
þessu samhengi einnig hafa það
hugfast, að fásinna væri að ætla, að
þeir Friðjón hefðu farið í stjórnar-
samstarfið aðeins vegna Gunnars
Thoroddsens. Slíkt gerðu menn ekki
í pólitík. Málefnin hefðu þar ráðið,
og nauðsynlegt verið að stíga þetta
skref til þess að hafa möguleika til
að efla flokkinn, er til lengri tíma
væri litið.
ítrekaði Pálmi, að erfitt yrði fyrir
núverandi formann að ná flokknum
saman, og vonandi skildist honum,
að það væri ekki af fjandskap við
SJÁ NÆSTU SÍÐU