Morgunblaðið - 04.02.1982, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 4. FEBRÚAR 1982
Friðjón Þórðarson í útvarpsumræðum:
Skýlaus krafa, að
fyrirheitin séu eftid
Hér fer á eftir kafli úr
ræðu þeirri, sem Friðjón
l*órðarson dómsmálaráð-
herra, flutti í útvarpsumræð-
um sl. fímmtudagskvöld. Það
skal tekið fram, að letur
breytingar eru Morgunblaðs-
ins.
Ég leyfi.mér að minna á upp-
hafsorðin í stjórnarsáttmálanum,
þar sem tónninn er sleginn og því
lýst yfir, að meginverkefni rfkis-
stjórnarinnar sé að treysta íslenzkt
efnahags- og atvinnulíf, en það er,
eins og allir vita, ein helzta for-
senda fyrir sjálfstæði þjóðarinn-
ar. I*að er skýlaus krafa okkar
sjálfstæðismanna, að slík fyrirheit
og önnur áþekk séu efnd og höfð að
leiðarljósi.
Tími vinnst ekki til að ræða um
einstök efnisatriði þeirra aðgerða,
sem nú eru á dagskrá, enda um
þau fjallað nánar af öðrum. Um
nokkur atriði ættu þó allir að geta
orðið sammála, svo sem um auk-
inn sparnað og aðhald í ríkisbú-
skapnum. Niðurskurður útgjalda
skv. nýsettum fjárlögum er að
sönnu vandmeðfarinn og við-
kvæmur, þó að oft hafi verið grip-
ið til þeirra úrræða af valdhöfum
á liðinni tíð. Þessi leið verður þó
ásættanlegri, ef eitt er látið yfir
alla ganga eftir því sem mögulegt
er. Jafnvægi í ríkisfjármálum er
mikilvægt. Grundvöllur þess er, að
hófs og sparnaðar sé gætt á öllum
sviðum þjóðlífsins.
Þad verður að viðurkennast, að
þær ráðstafanir, sem nú hafa verið
kynntar, bera allsterkan keim af úr
ræðum til skamms tíma. Þær eru þó
studdar í trausti þess, að um sé að
ræða áfanga á réttri leið. Vonir
manna um álíka stórt skref í verð-
bólguhjöðnun og varð á sl. ári, hafa
brugðizt í bili. Þó er ekki ástæða til
að örvænta. Vandi okkar er minni
en margra annarra þjóða. Við
verðum að læra að sníða okkur
stakk eftir vexti og marka okkur
viðfangsefni samkvæmt því. Þess
vegna er nú horfið að því ráði að
stytta næsta áfanga. Eins og fram
hefur komið, hefur ríkisstjórnin
nú að nýju sett sér markmið í
efnahagsmálum, sem hún telur
raunhæf við núverandi aðstæður í
þjóðarbúinu. Stefnt er að því í
næsta leik, að verðbólgan frá upp-
hafi til loka ársins verði ekki
meiri en um 35%, og að hraði
Króksfjarðarnes:
Kriðjón Þórðarson
hennar verði kominn niður í um
30% á síðari hluta ársins. En jafn-
vel þessi árangur næst ekki átaka-
laust. Betur má, ef duga skal. Og
hafa ber í huga, að helztu við-
skiptalönd Islendinga búa enn við
langtum lægra verðbólgustig. Þess
vegna verður þegar í stað — og
jafnhliða þeim ráðstöfunum, sem
nú eru fyrirhugaðar — að hefjast
handa um varanleg úrræði í efna-
hagsmálum til frambúðar, að svo
miklu leyti sem nokkuð er varanlegt
í þessum efnum. í stjórnarsáttmál-
anum er hvað eftir annað lögð
höfuðáherzla á að leysa beri hin
erfiðustu og viðkvæmustu mál
þjóðfélagsins, svo sem kjaramál,
með samstarfi og samkomulagi
hagsmunaaðila. Þessi leið er vit-
anlega sjálfsögð. Við eigum sem
betur fer marga ágæta og hæfa
menn, sem glöggt skilja, hvað gera
verður og þjóðinni í heild má að
gagni koma. En oft er erfitt að ná
samkomulagi og samstöðu, og iðu-
lega reka menn mál sitt af meira
kappi en forsjá, og sjást lítt fyrir í
kröfum sínum. En þegar allar
sátta- og samkomulagsleiðir hafa
verið reyndar til þrautar án ár-
angurs, hljóta menn að sjá og
skilja, að þjóðkjörnir valdhafar
verða að grípa til þeirra ráða, sem
þeir telja nauðsynleg og óumflýj-
anleg, þegar almenningsheill og
alþjóðarhagur er í veði.
Hitt er svo annað mál, að ég
held, að skilningur manna á því,
að lækkun verðbólgu, m.a. með
svipuðum aðgerðum og beitt var á
liðnu ári, sé allra hagur og raun-
hæfustu kjarabætur, sem kostur
er á, mestar þeim til handa sem
þyngst eiga fyrir fæti. Halda verð-
ur í vonina um samkomulagsleiðir
til úrlausnar mála í lengstu lög.
Og hófleg bjartsýni er sjálfsögð.
En náist engin samstaða né fót-
festa og æði verðbólgan stjórnlaust
upp á við á nýjan leik, er vá fyrir
dyrum.
Ríkisstjórn sú, er nú situr, getur
senn horft yfir tveggja ára valda-
skeið. Margt hefði vissulega mátt
fara betur úr hendi og margt er
ógert. Vafalaust vilja ýmsir, að
hún fari sem fyrst frá völdum. En
allmargir munu spyrja: Hvað tek-
ur við, ef þessi stjórn hættir? Og
það er von að spurt sé, miðað við
fyrri reynslu. Ég tel, að stjórninni
hafi sæmilega vegnað það, sem af
er. Henni hefur tekizt að leysa hin
brýnustu mál hingað til. Auðna
mun áfram ráða ferðinni og ferða-
lokum. Satt er það, að margir bú-
ast við því versta, þegar minnzt er
á aðgerðir í efnahagsmálum. Sé
þessi efnahagsmálapakki, sem svo
er nefndur, veginn og metinn, mun
hann varla vekja ótta nokkurs
manns. Miklu fremur vonbrigði
þeirra, sem vilja taka fastar á og
leggja eitthvað af mörkum til þess
að meginstraumar þjóðmála hnigi til
réttrar áttar. Þar sem í skýrslu rík-
isstjórnarinnar er rætt um við-
ræður hagsmunaaðiia, nýtt við-
miðunarkerfi, er tryggt geti kaup-
mátt og jöfnun lífskjara í öllum
byggðum landsins, svo og frjálsari
verðmyndun í landinu, þá er hér
um að ræða ný viðhorf, sem at-
hygli munu vekja.
I umræðu um lausn vandamála
líðandi stundar, má ekki gleymast,
að mikilvægasta verkefnið í efna-
hagsmálum er að auka þjóðartekj-
urnar. Það eru þær, sem fyrst og
fremst ráða raunverulegri afkomu
launþega og þar með lífskjörum
almennings. Því ber að efla hefð-
bundnar atvinnugreinar og byggja
upp nýjar af fyrirhyggju, en án
allra fordóma.
Ljóst er, að landinu verður ekki
stjórnað, eins og nú horfir, nema
saman vinni tveir eða fleiri flokk-
ar stjórnmálamanna, sem hafa
skiptar skoðanir á mörgum mál-
um. I annan stað er og fullljóst, að
innan sama flokks eru að jafnaði
uppi ólík sjónarmið, sem iðulega
þarf að laða til sátta og samkomu-
lags með umburðarlyndi, víðsýni
og festu. Samstilltir kraftar geta
lyft Grettistökum.
Þörungavinslan kaupir 300 t.
af kolmunna frá Noregi
MiðhÚNum, I. ffbrúar
FORSTJÓRI Þörungavinnslunnar, Ómar Haraldsson, er núverið
kominn heim úr utanlandsferð. Hann fór á vegum fyrirtækisins til
að athuga með kaup á kolmunna. Reyndi hann fyrir sér í Færeyjum
en þar reyndist kolmunninn of dýr. í Noregi var verðlag hagstæðara
og ef innflutningsleyfi fást, kaupir Þörungavinnslan 300 tonn af
kolmunna þar. Kolmunni þessi er heilfrystur og verða keyptar kol-
munnavélar af Traust hf., en þær hausskera og slógdraga fiskinn.
I fyrra keypti Þörungavinnsl-
an 500 tonn af kolmunna til
þurrkunar frá Rússum og gekk
sú vinnsla vel.
Sölumaður Þörungavinnsl-
unnar, Vilhjálmur Kjartansson,
hefur athugað markaðshorfur á
framleiðsluvörum Þörunga-
vinnslunnar og virðist áhugi
fyrir framleiðslunni vera mikill,
og sérstaklega vekur þangið
áhuga erlendra kaupenda. Þang
er notað í fegrunarlyf alls kon-
ar, þá er Lyfjaverzlun ríkisins
byrjuð að slá pillur úr þörung-
um frá Reykhólum, en þær inni-
halda mörg þau efni sem
mannslíkamanum eru nauð-
synleg. Einnig gætir eftirspurn-
ar eftir þangi í katta- og hunda-
fóður. Þang þykir einnig ómiss-
andi í fuglafóður.
Sé hugað að taprekstri, sem
virðist vera á öllum sviðum, þá
mun Þörungavinnslan standa
sig sæmilega í þeim saman-
burði, en ekki er enn búið að
gera upp reikninga Þörunga-
vinnslunnar fyrir árið 1981.
Sveinn
♦p V
Mynd af líkani skipulags á Laugarási. Þar sést hin nýja skipulagða byggð. í
horninu efst til vinstri er kirkja Ásprestakalls. Húsafjöldi við Vesturbrún og
Austurbrún nær tvöfaldast ef byggt verður eftir þessu skipulagi.
Um skipulag og
náttúruvætti í
Laugarásholtinu
eftir Þóri
Sigurðsson
Tilefni þessara orða er það að
nú liggur fyrir lokaskipulag Laug-
arássins, sem í daglegu tali er
kallaður Holtið, og auglýsing um
náttúruvætti birt staðfest af Nátt-
úruverndarráði og ráðuneyti.
Ég tel mig hafa nokkrar for-
sendur til að leggja orð í belg
þeirra umræðna sem nú fara fram
um þessi mál.
Ég ætla í stuttu máli að láta í
ljós skoðanir mínar, sem að miklu
leyti eru byggðar á eigin reynslu, í
þeirri von að sumt af því sem ég
nefni geti orðið gagnlegt innlegg í
málið.
Nú eru nærri þrjátíu ár síðan ég
og fjölskylda mín byggðum hús
við Vesturbrún og mun hún hafa
verið fyrsta fjölskyldan sem hóf
búskap þar. Þegar okkur var út-
hlutað lóð fylgdu fyrirmæli um
það að þarna skyldi byggja einbýl-
ishús og voru ýmsar kvaðir settar
á til að tryggja að svo yrði gert.
Fyrstu húsin sem þarna risu voru
teiknuð og byggð í samræmi við
þessi ákvæði.
En þetta átti eftir að breytast.
Smám saman var farið að leyfa
allskonar afbrigði og undanþágur
og á löngum byggingatíma húsa
við götuna sáum við hvernig upp-
haflegt skipulag og að því er virt-
ist skynsamleg fyrirmæli voru
þverbrotin i mörgum tilbrigðum
hvað eftir annað. Fróðlegt væri að
kanna byggingarsögu húsa við
götuna og sjá hvernig skipulagsyf-
irvöld hörfuðu frá upphaflegum
reglum og góðum ásetningi, hörf-
uðu undan pólitískum og fjár-
málalegum þrýstingi. Verkin sýna
merkin og útkoman er sú að þarna
er ákaflega óskipuleg röð húsa þar
sem allt samræmi skortir.
Fleira var breytingum háð og
oft spurði maður sjálfan sig —
Hvað kemur næst?
Við húsbyggjendur við Vestur-
brún máttum una því að þurfa að
sprengja djúpa skurði, suma á
annað hundrað metra langa, gegn
um lóðir okkar og nágranna okkar
sem voru að byggja við Kleifarveg
sem er næsta gata fyrir neðan
Vesturbrún. Okkur var nefnilega
sagt að það yrðu ekki lagðar
leiðslur fyrir vatn og frárennsli í
Vesturbrún — þetta væri því
óhjákvæmilegt og við því var ekk-
ert að gera.
Þetta kostaði mikla vinnu og
fjárútlát. Mörgum árum síðar
voru vatns- og skolpleiðslur lagðar
í Vesturbrún. En það var ekki
okkur til hagræðis á einn eða ann-
an hátt, enda voru skipulagsyfir-
völd nú með annað í huga eins og
ég kem síðar að. En varðandi
þessa skurði sem húsbyggjendur
við Vesturbrún urðu að sprengja
alla leið niður í Kleifarveg vil ég
segja það að ég er áhyggjufullur
yfir því að þeir séu ekki búnir að
bíta úr nálinni með þær fram-
kvæmdir. Þegar bilanir fara að
koma í þessar lagnir verður afar
dýrit að gera við þær. Þá mun
koma að því að það verður að
grafa sundur fallegar og dýrar
lóðir húseigenda við Kleifarveg og
mun það kosta þá mikil óþægindi
og húseigendur við Vesturbrún
mikil fjárútlát.
— Nokkur orð um háhýsin í
Laugaráenum. Þegar þau voru
hönnuð urðu töluverðar umræður
um gerð þeirra og staðsetningu.
Ég man að helstu rök skipuleggj-
enda voru þau að þessi háhýsi
myndu fegra „prófíl" borgarinnar,
þau sköpuðu tilbreytni og þess-
vegna væri snjallt að setja þessi