Morgunblaðið - 04.02.1982, Blaðsíða 35
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 4. FEBRÚAR 1982
35
Elín Bergs -
Minningarorð
Elín Bergs var fædd þann 9.
desember 1895 á Þingvöllum, dótt-
ir Jóns Thorstensen prests á Þing-
völlum og konu hans Guðbjargar
Hermannsdóttur.
Elín var næstelst 5 systkina en
af þeim er nú aðeins ein systir á
lífi, Ásta Thorstensen fyrrum
starfsmaður Landsímans í
Reykjavík. Mikilhæfar ættir
standa að þessu fólki, sem verða
þó ekki raktar hér. Þess aðeins
getið að föðurafi Elínar var Jónas
Thorstensen, sýslumaður á Eski-
firði og langafi Jón Thorstensen
landlæknir. Þekkta ættingja í
móðurætt má telja móðurbróður,
Halldór Hermannsson, bókavörð í
Iþöku og Jón Hermannsson.
Að vísu er sæmd að slíku
frændiiði, en allir er þekktu Elínu
vissu að hún þurfti ekki að sækja
upphefð til ættar, svo mikil var
hún af sjálfri sér í huga hvers er
við hana kynntist.
Elín giftist í júlí 1918 Helga
Bergs, þá fulltrúa hjá Sláturfélagi
Suðurlands. Börn þeirra eru Guð-
björg læknisfrú, Helgi banka-
stjóri, Halla sendifulltrúi og Jón
forstjóri.
Þegar frá bernsku á ég minn-
ingar um Elínu, fyrst af umtali
einkenndu af vináttu og aðdáun.
Eg sá hana síðar er hún ásamt
Helga kom í heimsókn á æskuslóð-
ir hans. Þá er eins og einkennilega
skærri birtu bregði yfir hvar sem
ég minnist hennar. Sólardagar
verða hvergi eins bjartir í sveit og
á Síðu nærri jöklum. Mikils þarf
við til þess að bera birtu inn í það
umhverfi. Þó var því svo farið með
Elínu. Ég man glöggt er þau hjón
ásamt allmörgum vinum komu í
heimsókn einn svona dag. Allt var
í fegursta sumarblóma. Faðir
minn hafði komið sér upp allstórri
sáðsléttu með nýstárlegu grasi
sem tók okkur krökkum í mitti og
öxl. Elín fylltist áhuga á þessu og
vildi skoða vel. Hún gekk
ljósklædd um sléttuna þar sem
blikandi grasið bylgjaðist í blæn-
um. Mér fannst eins og bæri af
henni birtu líkt og úr ævintýri.
Síðar kom ég til Reykjavíkur, þá
ungur drengur. Heimili Helga og
Elínar á Skólavörðustíg 30 var
fyrir mér tryggur staður þar sem
alltaf mátti eiga víst athvarf.
Elín kunni frábærlega vel að
tala við börn og unglinga. I þessu
þekkti ég aðeins einn jafnoka
hennar, Jónas Jónsson frá Hriflu.
Þetta mun vera einkenni mestu
gáfumanna og snillinga. Þeir tala
við börn eins og jafningja sína.
Frá þessum dögum og síðar á ég
Elínu og heimilinu að Skólavörðu-
stíg 30 stóra skuld að gjalda. Svo
stóra að hún gat aldrei orðið gold-
in. Hafi eitthvað loðað við mig
sem kallast mætti menntun þá á
ég það að þakka kynnum við örfáa
menn. — Elín var ein af þessu
fólki. Aldrei mun ég gleyma hve
lagin hún var að tala við sveita-
strák um kvæði, sem ég bar ekkert
skynbragð á annað en að geta lært
þau utanað. Einu sinni man ég að
hún sagði: „Hann kemst nú oft vel
að orði hann Halldór (Laxness).
Og hann tekur svo vel eftir." Svo
fór húm með stefið um lömbin:
Hér eni borin blessud lömbin svöng
meö bláa grön og klaufalega fætur
Heimili Elínar og Helga að
Skólavörðustíg 30 er minnisstætt
þeim er þekktu. Smekkvísi og
háttprýði húsbænda blasti við
hvert sem litið var.
Helgi var slíkur snillingur í við-
ræðu að fátítt er. Ævinlega gladdi
hann gesti með kýmilegum sögum
og sögnum sem hann gat rakið án
enda.
Allir vinir og ættingjar hugsa
nú til þeirra daga og senda börn-
um Elínar og Helga innilegar
kveðjur með þökk til þeirra og for-
eldranna sem þau áttu svo frá-
bæra.
Bergur Vigfússon
í dag fer fram frá Fossvogs-
kirkju útför ömmu minnar, frú El-
ínar Bergs, en hún lést 27. janúar
síðastliðinn, 86 ára að aldri.
Þingvellir skipuðu sérstakan
sess í huga hennar og þurfti það
ekki að koma á óvart, því að þar
var hún fædd 9. desember 1895 og
sleit barnsskónum á völlunum við
Öxará. Hún var næstelst af fimm
börnum prestshjónanna þar, séra
Jóns Thorstensens og Guðbjargar
Hermannsdóttur.
Séra Jón var sonur Jónasar
sýslumanns Thorstensens og
Þórdísar dóttur Páls Meisteðs
amtmanns. Jónas sýslumaður var
sonur Jóns Thorstensens, land-
læknis, og Elínar dóttur Stefáns
Stephensens, amtmanns á Hvít-
árvöllum. Guðbjörg var dóttir
Hermanníusar Johnssons, sýslu-
manns á Velli í Hvolhreppi, og
konu hans, Ingunnar Halldórs-
dóttur.
Elín minntist oft þeirra ára, er
hún var að alast upp á Þingvöll-
um. Þá var engin brú yfir Öxará
suðvestan við prestssetrið, eins og
nú er, heldur var ferjað yfir ána
og fóru börnin oft til berja í hall-
inum handan hennar. Þegar við
komum þangað var ljóst að ljúfar
minningar rifjuðust upp og þar
grunaði hugann „við grassins rót
gamalt spor eftir lítinn fót“.
Séra Jón Thorstensen gegndi
prestsembætti á Þingvöllum frá
1886 til 1923. Á þeim árum sótti
fjöldi innlendra og erlendra gesta
heim þennan sögufræga stað cg
kom það í hlut prestsfrúarinnar
og dætra hennar að veita þeim
beina, enda engin veitingaaðstaða
eða gistihús á staðnum. Sumir
komu til Þingvalla ár eftir ár og
gistu þá í gamla skólahúsinu, en
öllum var hlýlega tekið í gamla
Þingvallabænum.
Elín stundaði nám í Kvenna-
skólanum í Reykjavík og bjó á
skólaárunum á heimili föðursyst-
ur sinnar, Elínar, og manns henn-
ar, Magnúsar landshöfðingja
Stephensens. Þeirra hjóna minnt-
ist hún jafnan síðar með mikilli
hlýju og virðingu.
Arið 1918 giftist hún Helga
Bergs, sem lengi var forstjóri
Sláturfélags Suðurlands. Faðir
hennar, séra Jón, gaf þau saman í
Þingvallakirkju 18. júlí.
Þau Elín og Helgi áttu heimili í
Reykjavík, lengst af á Skólavörðu-
stíg 30. Hjá þeim var jafnan
gestkvæmt og iðulega dvaldist þar
um lengri eða skemmri tíma utan-
bæjarfólk, sem leita þurfti til höf-
uðstaðarins ýmissa erinda.
Börn þeirra hjóna urðu fjögur:
Guðbjörg, húsfrú í Reykjavík,
Helgi, bankastjóri Landsbanka ís-
lands, Halla, sendiráðunalatur í
London, og Jón, forstjóri Sláturfé-
lags Suðurlands. Barnabörn
þeirra eru 10 og barnabarnabörn-
in orðin 16.
Eftir að Elín missti mann sinn
fyrir aldarfjórðungi flutti hún úr
húsi þeirra við Skólavörðustíg og
bjó sér nýtt heimili í snoturri íbúð
að Bólstaðahlíð 64. Síðustu árin
var hún þrotin að kröftum og naut
þá umönnunar elskulegs starfs-
fólks í Hafnarbúðum í Reykjavik.
Elín var glæsileg kona í sjón og
raun, vel lesin og margfróð. Það er
okkur hinum yngri mikils virði og
lærdómsríkt að fá að kynnast slík-
um fulltrúum þeirrar kynslóðar,
sem lagði grunninn að því þjóðfé-
lagi, sem við hrærumst í um þess-
ar mundir.
Elín hafði alla tíð að leiðarljósi
þær fornu dyggðir, sem henni
höfðu verið kenndar í barnæsku,
heilindi, skyldurækni og trúar-
traust og lagði kapp á að við
barnabörn hennar létum þær
móta líferrti okkar.
Þessar dyggðir hafa augsýni-
lega prýtt ömmu hennar, Þórdísi
Melsteð, og gæti því eftirfarandi
erindi úr kvæði Steingríms
Thorsteinssonar, sem hann orti
við fráfall Þórdísar 1891, jafnvel
átt við Elínu:
Med grandvarleSk hún gjördir * réð vanda,
í i»a‘fu slillt, í raunum þolinmóiV
llún virðing hlaut, þvi aöal har í anda,
og elskud var hún, því að hún var gód.
Blessuð sé minning hennar.
Elín Bergs