Morgunblaðið - 08.04.1983, Blaðsíða 25

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 8. APRÍL 1983
25
llppgjöf Alþýðubandalags-
ins í húsnæðismálum og
úrræði sjálfetæðismanna
eftir Geir Hall-
grímsson, formann
Sjálfstœðisflokksins
Formaður Alþýðubandalags-
ins, Svavar Gestsson, hefur bor-
ið ábyrgð á húsnæðismálum
þjóðarinnar nú um nær 4 ára
skeið sem félagsmálaráðherra.
Eftir valdaferil formanns Al-
þýðubandalagsins blandast eng-
um hugur um, að við íslend-
ingar búum við alvarlega hús-
næðiskreppu sem bitnar sér-
staklega á unga fólkinu. Á það
var bent í grein minni í Morg-
unblaðinu fyrir 10 dögum, þar
sem fjallað var þó fyrst og
fremst um stefnu sjálfstæð-
ismanna í húsnæðismálum.
Grein þessi hefur komið
Svavari Gestssyni úr jafnvægi,
eins og langloka hans í Þjóðvilj-
anum á skírdag ber glöggt vitni
um.
Svikin
fyrirheit
Svavar segir: „í kosningabar-
áttunni 1979 gáfum við fyrir-
heit um það að verða við kröf-
um verkalýðshreyfingarinnar
um endurbætur á húsnæðis-
lánakerfinu. Það var gert i einu
og öllu þannig að félagslegar
íbúðabyggingar hafa margfald-
ast (500 á tveimur árum í stað-
inn fyrir 800 á 12 árum).“
En hvað segja staðreyndirn-
ar? Fjöldi íbúða vegna veittra
lána (konverteringar) til félags-
legra íbúðabygginga, leigu- og
söluíbúða sveitarfélaga og
verkamannabústaða var að
meðaltali 271 hvert áranna 1976
og 1977, 165 árin 1978 og 1979,
en 260 árin 1980 og 1981. Á síð-
asta ári er áætlað að lokið hafi
verið við 278 íbúðir, en þótt 425
íbúðir í verkamannabústöðum
og leiguíbúðum sveitarfélaga
hafi verið í byggingu um sl. ára-
mót, er ekki gert ráð fyrir að
lokið verði einu sinni við helm-
ing þeirra á þessu ári. Fyrir-
sjáanlegur er því samdráttur í
fjölda félagslegra íbúða, sem
lokið verður við á þessu ári.
Bygging félagslegra íbúða
átti að vera skrautfjöðurin í
hatti Svavars Gestssonar, en
efndirnar verða álíka og loforð-
in: „Samningana í gildi".
Á sama tíma og bygging fé-
lagslegra íbúða stendur í bezta
falli í stað og dregst fyrir-
sjáanlega saman á næstunni, er
þó þróunin í lánveitingum til
nýbygginga enn ískyggilegri á
vinstristjórnarárunum.
Fjöldi íbúða vegna veittra
lána til nýbygginga (1. hluti)
var 1.823 árið 1977, en 1.132 árið
1981. Lánveitingum til nýrra
íbúða hefur fækkað um nær 700,
eða meira en þriðjung á vinstri-
stjórnarárunum. Framboð á
leiguhúsnæði hefur á sama
tíma dregist saman vegna
óraunhæfra húsaleigulaga. Af-
leiðingin er húsnæðiskreppan,
sem nú er alvarlegri en verið
hefur allt frá stríðsárunum.
Bygginga-
sjóðirnir
í greiðslu-
þrotum
Svavar Gestsson heldur því
fram, að ríkisframlagið til
byggingasjóðanna hafi hækkað
að raungildi á undanförnum ár-
um. Hér er staðreyndum snúið
við. Fjárveitingar til húsnæð-
ismála í heild hafa verið skorn-
ar gífurlega niður. Skv. fyrri
lögum áttu 2%-stig af launa-
skatti að renna í Byggingarsjóð
ríkisins og auk þess svonefnt
byggingarsjóðsgjald, sem var
1% álag á tekju- og eignaskatt
og aðflutningsgjöld.
Árið 1979 voru þessir tekju-
stofnar fyrst skertir, að hluta
til með samningum milli laun-
þega og ríkisvalds. Árið 1981
var launaskattur felldur niður
sem tekjustofn Byggingasjóðs,
en 1%-stig af skattinum gert að
tekjustofni Byggingasjóðs
verkamanna. Þannig var helm-
ingurinn af þeim launaskatti
sem áður var tekjustofn hús-
næðiskerfisins, tekinn í ríkis-
sjóð auk alls byggingar-
sjóðsgjaldsins. Eftir stendur þó
í lögunum um launaskatt að
2% -stig hans skuli renna til
húsnæðismála!
Gagnstætt því sem Svavar
Gestsson segir, að ríkisframlag-
ið hafi hækkað að raungildi, þá
er það nú í ár aðeins 70% af því
sem var 1978, þrátt fyrir 85
millj. króna sérstakt framlag í
ár vegna tímabundinnar hækk-
unar vörugjalds, sem er því ekki
tekjustofn til frambúðar.
Þessar upplýsingar, sem hér
hafa verið raktar, koma fram
enn nákvæmar í nefndaráliti
sjálfstæðismanna í fjárveit-
inganefnd nú í vetur og verða
ekki hraktar.
Aum fjárhagsstaða bygging-
arsjóðanna beggja eftir stjórn-
arár Alþýðubandalagsins sést
best á því, að ekki reyndist unnt
að koma saman fjárhagsáætlun
sjóðanna, án þess að fram
kæmi, að hvorn sjóðinn um sig
skorti 60 millj. kr. til að standa
við skuldbindingar, þrátt fyrir
samdrátt í lánveitingum að
raungildi.
Húsnæðis-
málastefna
Alþýðu-
bandalagsins
Það er ekki furða, þótt Alþýðu-
bandalagið telji þörf á nýrri
stefnu í húsnæðismálum eftir
svo slælega frammistöðu sem
raun ber vitni. Svavar Gestsson
gerir tilraun til að skýra þá
stefnu, en fer fljótt yfir sögu.
Svavari láist t.d. að geta um það
í grein sinni, hvaða lánshlutfall
af byggingarkostnaði sé miðað
við í iðrunartillögum Alþýðu-
bandalagsins.
f útvarpsviðtali hefur Svavar
Gestsson gefið þá skýringu á
tillögum Alþýðubandalagsins í
húsnæðismálum, „að ungt fólk
geti gert ráð fyrir því að fá lán
um 400 þús. kr'. til þess að
byggja og kaupa íbúð eða til að
tryggja sér húsnæði í fyrsta
sinn, í stað þess að nú eiga
menn rétt á að fá um 270 þús.
kr. í þessu skyni".
Samkvæmt þessu gera tillög-
ur Alþýðubandalagsins ráð
fyrir, að þeir sem eru að eignast
þak yfir höfuðið í fyrsta sinn fái
innan við 30% kostnaðarverðs
að láni. Ennfremur gera tillög-
urnar ráð fyrir því að sá sér-
staki sjóður, sem fjármagni
íbúðir fyrir ungt fólk, starfi að-
eins næstu 5 árin, en ekkert er
sagt hvað þá tekur við.
Ljóst er, að tillögur Alþýðu-
bandalagsins eru hjóm eitt. Því
bregst Svavar Gestsson ókvæða
við áformum sjálfstæðismanna
og reynir árangurslaust að gera
þau tortryggileg með því að
telja framkvæmd þeirra, 80%
lán til fyrstu íbúðar, kosta 2.500
„Lánveitingum til nýrra íbúða hefur fækkað um
nær 700, eða meira en þriðjung á vinstristjórnar-
árum. Framboð á leiguhúsnæði hefur á sama tíma
dregist saman vegna óraunhæfra húsaleigulaga.
Afleiðingin er húsnæðiskreppa, sem nú er al-
varlegri en verið hefur allt frá stríðsárunum.“
Geir Hallgrímsson
millj. kr. Hér veður Svavar í
villu og svíma.
Stefna sjálf-
stæðismanna
Eign fyrir alla
— Atak í hús-
næðismálum
Sjálfstæðismenn hafa ávallt
stefnt að því að allir geti eign-
ast og búið í eigin húsnæði. Ár-
angurinn hefur verið sá, að
hvergi búa fleiri einstaklingar í
eigin íbúð en á íslandi. Húsnæð-
iskreppan, sem Alþýðubanda-
lagið hefur leitt yfir þjóðina,
má ekki eyðileggja þennan ár-
angur.
I kosningayfirlýsingu Sjálf-
stæðisflokksins er því áherzla
lögð á, að „efldir verði tekju-
stofnar Byggingarsjóðs ríkisins,
svo að almenn íbúðarlán hækki
nægilega til þess að almenningi
sé kleift að koma sér upp eigin
íbúð með þeim lánskjörum, sem
staðið verður undir með venju-
legum launatekjum. Þeir, sem
eru að eignast sína fyrstu íbúð,
fái 80% lán með betri kjörum
en aðrir".
Halldór Blöndal flutti ásamt
11 öðrum sjálfstæðismönnum
ítarlega tillögu til þingsálykt-
unar um stefnumörkun í hús-
næðismálum á sl. vetrL Þar er
nánari grein gerð fyrir fram-
kvæmd stefnunnar.
Lánshlutfallið verði hækkað í
áföngum innan 5 ára upp í 80%
til þeirra sem byggja í fyrsta
sinn, en þegar í stað upp í 25%
og verði komið í 55% á 3. ári.
Miðað er við það samkvæmt
reynslu þriggja síðustu ára, að
37,5% lántakenda séu að byggja
í fyrsta sinn og 55% kaupenda
eldri íbúða séu að eignast sína
fyrstu íbúð.
Reiknað er með því, að lán til
kaupa á eldri íbúðum nái 80%
af því sem á vantar kaupverði
íbúðar, þegar áhvílandi lán eru
dregin frá.
Þá er ljóst, að fjárþörf þeirra
sem byggja í 2. og 3. sinn eða
oftar og eiga fullnægjandi íbúð
fyrir, fer minnkandi, og láns-
fjárþörf þeirra þar með.
Eins og kunnugt er, lána líf-
eyrissjóðir ekki þegar lán eru
komin yfir 55% af brunabóta-
verði íbúðar. Gildi sú regla
áfram, losnar um fjármagn líf-
eyrissjóða og væri þess vegna
unnt með frjálsum samningum
að beina því í byggingarsjóðinn.
Gerð hefur verið áætlun um
viðbótarfjárþörf til að koma til-
lögum sjálfstæðismanna í
framkvæmd og gæti hún numið
300—350 millj. kr. á 5. ári og
verið svipuð næstu ár á eftir, en
að 10 árum liðnum væri jafn-
vægi náð á ný.
Fjármögnun-
arleiðir
Við sjálfstæðismenn höfum
bent á 3 leiðir til þess að afla
þessa fjármagns.
1- Byggingarsjóður ríkisins fái
tekjustofna, sem svari til
þeirra tekna, sem hann áður
naut.
2. Við teljum skilyrði til þess
með frjálsum samningum við
lífeyrissjóðina að auka fjár-
magn byggingarsjóðs og
tryggja með samvinnu hans
og lífeyrissjóðanna að 80%
lánshlutfalli verði náð.
3. Við viljum, að sérstakar
skattafvilnanir verði veittar
þeim einstaklingum, sem
leggja reglulega fé inn á
bundna reikninga. Sú aukn-
ing frjáls sparnaðar sem af
þessu hlýst, sé notuð til að
standa undir auknum þörf-
um húsnæðislánakerfisins.
Eins og kunnugt er, hefur
sparnaður dregizt saman á
vinstristjórnarárunum. Áður
nam sparnaður um 25% af
þjóðarframleiðslu, en er nú um
17% af þjóðarframleiðslu. Tak-
ist að ná fyrra marki sparnað-
ar, er hér um upphæð að ræða
sem nemur 8% þjóðarfram-
leiðslu, eða 4 milljörðum kr. á
þessu ári. Samhliða aukningu
þjóðarframleiðslu hækkar þessi
upphæð, enda nauðsynlegt til að
jafna viðskiptahallann og auð-
vitað verður þeirri upphæð
einnig veitt til margs konar
fjárfestinga annarra en íbúð-
arbygginga. Af þessu má marka
gildi fjármagnsmyndunar og
nauðsyn þess að vinna bug á
verðbólgunni, sem eytt hefur
vilja manna og skilyrðum til
sparnaðar.
Verkamanna-
bústaöir
í kosningayfirlýsingu sjálf-
stæðismanna er jafnframt efl-
ingu almenna húsnæðislána-
kerfisins tekið fram, að verka-
mannabústaðakerfið verði
bundið við þarfir hinna efna-
minnstu er fái nægilega aðstoð
til að koma sér upp eigin ibúð.
Ummælum Svavars Gestssonar,
að við viljum verkamanna-
bústaðakerfið feigt er því vísað
heim til föðurhúsanna, enda
hefur engin sveitarstjórn sinnt
byggingu verkamannabústaða
betur en borgarstjórnarmeiri-
hluti sjálfstæðismanna í
Reykjavík. Hitt er svo annað
mál, að þörfin fyrir verka-
mannabústaði minnkar eftir því
sem almennu húsnæðislána-
kerfi vex fiskur um hrygg.
Leiguíbúðir verða auðvitað
áfram við lýði og gert er ráð
fyrir, að þeim sé markaður
ákveðinn rammi innan húsnæð-
islánakerfisins, þ.á m. fái
námsmannaíbúðir aðgang að
lánsfé.
Síðast en ekki sízt vilja
sjálfstæðismenn, að sérstakt
átak verði gert í byggingu þjón-
ustuíbúða fyrir aldraða og ör-
yrkja og öldruðum verði auð-
velduð eignaskipti á íbúðar-
húsnæði.
Meðan stefna sjálfstæð-
ismanna er að komast í fram-
kvæmd, er nauðsynlegt með
samningum við lánastofnanir
að stuðla að lausn vanda þeirra,
sem nú standa í íbúðarbygging-
um eða -kaupum, eins og kostur
er.
Kreppustefna
— Uppbygg-
ingarstefna
Ég vil hvetja menn til að gera
samanburð á stefnu Alþýðu-
bandalags og Sjálfstæðisflokks,
en ekki sízt á ferli þessara
flokka og aðgerðum í húsnæð-
ismálum.
Stefna Alþýðubandalagsins
boðar stöðnun og kreppu.
Stefna Sjálfstæðisflokksins
boðar framtak og uppbyggingu.
Annars vegar eru einstakl-
ingar og fjölskyldur háðar út-
hlutun og skömmtun og þar
með náð og vilja þeirra, sem
með völdin fara. Hins vegar eru
fjölskyldum sköpuð skilyrði til
að stofna heimili í eigin íbúðum
og veitt færi til að tryggja ör-
yggi sitt og fjárhagslegt sjálf-
stæði, sem er forsenda
sj álf sákvörðunarréttar.