Morgunblaðið - 08.04.1983, Blaðsíða 40

40
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 8. APRÍL 1983
Athvarfs
er þörf
Á að reka sjávar-
útveginn á
brjóstvitinu?
— eftir Björgu
Einarsdóttur
Samtök um kvennaathvarf efna til
fjáröflunar í dag og á morgun.
Markmiðið er að skapa tryggan
starfsgrundvöll. Þriggja mánaða
reynslutími sýnir að full þörf er fyrir
þessa starfsemi.
Ársfjórðu ngsrey nsla
Umræður að undanförnu um at-
hvarf fyrir konur, sem hafa verið
ofbeldi beittar hafa fyrst og
fremst tekið mið af því, að nú hef-
ur slíkt athvarf verið starfrækt í
Reykjavík frá desember síðast-
liðnum. Áhuga- og hugsjónafólk
hratt starfseminni af stað og
reynslan þennan stutta tíma sýnir
svo óyggjandi er, að þörfin er mik-
il.
f tölum mælt eftir þriggja mán-
aða reynslutíma hafa að meðaltali
3 konur og 4 börn dvalið daglega í
athvarfinu, en alls 107 einstakl-
ingar leitað aðstoðar. Að mestu af
höfuðborgarsvæðinu, en þó hefur
liðsinnis verið leitað víða að af
landinu, svo fyrirbrigðið „ofbeldi
gagnvart konum og börnum" er
ekki bundið við þéttbýlið á suð-
vesturhorni landsins.
Þegar ógn steðjar að
f þessu sambandi rifjast upp
fyrir mér minning af bernskuleik í
hópi barna, þar sem rætt var um
flótta. Tilefnið var vafalaust úr
fréttum af hröktu fólki í hrjáðum
Mér finnst við hæfi að fram
komi þakkir til Alþingis og þá
sérstaklega Alberts Guðmunds-
sonar og meðflutningsmanna hans
með frumvarp um mildun skatta
um helming hjá þeim er hætta
störfum vegna aldurs, sem nú hef-
ir verið samþykkt. — Það var
sannarlega tímabært að þessi
sjáifsagða lagfæring í réttlætisátt
fyrir eldri borgara fengi viðhlít-
andi lausn. Það ber að gleðjast yf-
ir því hve mikill einhugur virðist
hafa ríkt um afgreiðslu þessa
máls á hinu virðulega Alþingi sem
því miður hefir ekki alltaf borið
gæfu til þess að vera mikið á einu
máli um ýmis önnur þjóðþrifamál
á seinni tímum, þar sem sundur-
þykki hefir farið vaxandi og gætt í
æ ríkari mæli, í alltof miklum
mæli, þjóðinni allri til ógæfu og
vonbrigða.
Ekki sízt af þeirri ástæðu er
einmitt ástæða til að fagna og um
leið vona að meira verði í framtíð-
inni gert af að hefja þau mál upp
úr svartnætti skammtíma-
sjónarmiðanna, sem beinlínis eru
velferðarmál allrar þjóðarinnar,
látum vera þótt rifist sé um önnur
smærri og á lægra „plani" sem til-
heyra dægurþrasinu og ekki eru
eins afdrifarík — ef mönnum sýn-
ist þess endilega þörf?
Þar sem ég í framhaldi af rit-
stjórnargrein í Morgunblaðinu
flutti fram á síðastliðnu ári áskor-
un um að ráðamenn þjóðarinnar
tækju þetta sérstaka mál til með-
heimi. öll áttu börnin að segja
hvert þau myndu leita ef skyndi-
lega þyrfti að yfirgefa heimili sín.
Þau tíunduðu afa og ömmur, vini
og vandamenn í sveitum landsins,
jafnvel í öðrum löndum. Öll nema
einn drengur sem sagðist engan
stað hafa að hverfa til. Honum
yrði skelfingin búin þegar hin
ímyndaða ógn steðjaði að. Fyrir-
liði hópsins lýsti því yfir að allir
yrðu að geta flúið eitthvert þegar
á lægi og sagðist taka drenginn
með sér. Veröld barnanna bjarg-
aðist eftir lögmálum leiksins.
Kaunveruleikinn áfall
En það hlýtur að vera fulltíða
fólki hér á landi áfall að vakna
upp, á ofanverðri 20. öld, við þann
raunkalda veruleika að meðal
okkar skuli vera hópur barna sem
á í ekkert hús að venda, þegar
þeirra nánustu snúast gegn þeim
og ógna tilveru þeirra.
Ekki er nóg að státa af lægsta
ungbarnadauða í veröldinni ef þau
börn sem lifa fæðingu sína af, eiga
ekki lágmarksöryggi víst, það er
aðeins tölfræðileg fölsun. Metnað-
ur íslensks þjóðfélags kennt við
nútímavelferð og samhjálp hefur
verið, að hver sá sem í nauðum er
staddur eigi hjálp vísa. Þeir sem
hófu starfsemi kvennaathvarfs
hafa sýnt þann metnað í verki til
fulls.
Ekki stundarfyrirbrigði
Kvennaathvarfið má ekki verða
ferðar og afgreiddu það með
myndarskap, og þar sem mér
finnst að hér hafi verið brugðið
við af drengskap og af þeim virðu-
leik, sem mér finnst hæfa lög-
gjafarsamkundu þjóðarinnar, þá
vil ég leyfa mér að bera fram bæði
í eigin nafni og líka allra þeirra
mörgu, sem þetta snertir með af-
drifaríkum hætti, hugheilar þakk-
ir fyrir þetta drengskaparbragð,
en í því efni veit ég að mér leyfist
að mæla fyrir flestra hönd, þótt að
eigin hvötum sé.
Um leið og þetta er gert vil ég
þó ekki láta hjá líða að benda á, að
þótt þessi afgreiðsla hafi verið
með þeim hætti, sem hér er nefnt,
þá virðist samt sem svo, að ekki sé
öllum hliðum málsins þar með
gerð full skil. — Skattar eru nefni-
lega ekki aðeins til ríkisins heldur
og til sveitar- og bæjarfélaga. Hér
virðist sem á vanti, að sama regla
verði gildandi að því er útsvörin
varðar og tekju- og eignaskattinn.
Þannig vantar enn, að því er virð-
ist, að þetta gildi um alla en ekki
aðeins sem næst helming skatt-
anna. Vera kann að þetta sé ekki
rétt ályktað, en sé svo væri gott að
fá vitneskju um stöðuna í raun. Ef
hér vantar enn til, væri full
ástæða til að þar væri verki lokið
og það fullnað með því að allir
skattar fylgist að í þessu og þann-
ig fáist fram að fullu sú umbót
sem svo lofsamlega hefir verið
viðurkennt að þörf væri fyrir með
áðurgreindri samþykkt Alþingis.
Björg Einarsdóttir.
stundarfyrirbrigði, heldur varan-
leg nauðvörn fyrir þá sem í hlut
eiga hverju sinni. Fé er oftast afl
þeirra hluta sem gera skal og nú
er gert átak til fjáröflunar svo
leggja megi traustan grundvöll að
þeirri mannbjörgun og því hjálp-
arstarfi sem þegar er hafið.
í dag og á morgun verður sala á
merkjum í þessu skyni í Reykjavík
og nágrenni. Selt verður á al-
mannafæri, hjá fyrirtækjum og
gengið í hús. Átakið nú beinist
fyrst og fremst að því að koma
starfseminni í varanlegt húsnæði.
Opinberir aðilar, ríki og sveitaryf-
irvöld hafa styrkt starfsemina
þegar á fyrsta stigi. í því felst
mikil og óvenjuleg viðurkenning á
ósérhlífnu starfi áhugafólks. Nú
er leitað eftir samskonar skilningi
hjá hinum almenna borgara — því
athvarfs er þörf eða eins og barnið
sagði: Allir verða að geta flúið
eitthvert.
Sveinn Olafsson
„Þaö ber að gleðjast yfir
því hve mikill einhugur
virðist hafa ríkt um af-
greiðslu þessa máls á hinu
virðulega Alþingi, sem því
miður hefir ekki alltaf
borið gæfu til þess að vera
mikið á einu máli um ýmis
önnur þjóðþrifamál á
seinni tímum, þar sem
sundurþykki hefir farið
vaxandi og gætt í æ ríkari
mæli, í alltof miklum
mæli, þjóðinni allri til
ógæfu og vonbrigða.“
Á þetta er bent hér fyrir velvilj-
aða stjórnmálamenn til að hyggja
enn að, ef þarna væri ólokið að
ganga frá lausum endum í miklu
framfara- og nauðsynjamáli. Með
endurteknum þökkum og um leið
kveðjum til allra er stutt hafa
þetta mál.
3.3.1983.
— eftir HUmar J.
Hauksson, kennara
við Fjölbrautaskól-
ann í Breiðholti
Föstudaginn 11. mars var um
það rætt í útvarpinu hvort
kennsla í fögum tengdum sjávar-
útvegi yrði tekin upp við Háskóla
íslands.
Valdimar K. Jónsson prófessor
tjáði alþjóð það að furðulegt
mætti heita hversu undirstöðuat-
vinnuvegur þjóðarinnar væri af-
skiptur í Háskólanum. Undir-
ritaður er sammála Valdimari um
þetta, en það sem ef til vill er enn-
þá athyglisverðara er hversu sjáv-
arútvegurinn er afskiptur á fram-
haldsskólastiginu, eins og eftirfar-
andi frásögn ber með sér.
Fyrir 3 árum skilaði nefnd er
skipuð var af menntamálaráðu-
neytinu áliti um það hvernig
mætti koma á fót sjávarútvegs-
braut við fjölbrautaskóla landsins.
Voru tillögur nefndarinnar
grundvallaðar á hugmyndum Jóns
Þórðarsonar, sjávarútvegsfræð-
ings og Gerðar Óskarsdóttur
skólastjóra á Neskaupstað.
í þessum tillögum var gert ráð
fyrir tveimur megin útgáfum á
slíku námi og skyldi önnur vera 2
ára braut, en hin 4 ára námsbraut,
sem leiddi til stúdentsprófs.
Það kom fram í nefndarálitinu
að til þess að hægt væri að hleypa
slíkum sjávarútvegsbrautum af
stað þyrfti að semja námsefni
fyrir 5 sérhæfða áfanga, en allt
annað, sem brautunum tilheyrði
væri þegar fyrir hendi. Lagði
nefndin til að menntamálaráðu-
neytið hefði samband við ákveðna
menn, sem hún tilnefndi og sagði
reiðubúna í verkið.
Síðan eru 3 ár og þeim á tíma
hefur menntamálaráðuneytið ekki
farið fram á neina námsefnisgerð
fyrir þessa áfanga og þeir menn,
sem nefndin hafði talið á að taka
að sér verkið, orðnir úrkula vonar
um að það muni nokkurn tíma
gerast.
Hvernig stendur á þessu? Það
liggur nokkurn veginn á borðinu
hvað þurfi að gera, hvað það kost-
ar og hver ætlar að gera það.
Getur það verið kostnaðurinn?
Undirrituðum reiknast svo til að
það geti kostað á bilinu
120—150.000 kr. að gera þessa
sérhæfðu áfanga úr garði, svo að
gagn sé að. Hversu stórt prósentu-
hlutfall skyldi þetta vera af ár-
legri veltu menntamálaráðuneyt-
isins? Hversu stór prósenta skyldi
þetta vera af veltu sjávarútvegs-
ráðuneytisins á hverju ári? Eða
gæti þetta ef til vill verið stór
hluti þeirrar upphæðar, sem út-
gerðin fær í styrki og fyrirgreiðsl-
ur á hverju ári?
Þetta hlýtur vissulega að vera
stór upphæð fyrst það reynist ís-
lenskum valdhöfum algerlega um
megn að koma á fót sjávarút-
vegsbrautum í framhaldsskólum
landsins.
fslenskur sjávarútvegur siglir
nú hraðbyri inn í nýjan tíma.
Ástandið hefur gerbreyst á fáein-
um árum. Flotinn er orðinn það
tæknivæddur í dag að hann getur
athafnað sig í næstum hvaða veðri
sem er. Hafrannsóknastofnunin
hefur fyrir löngu sannað að fisk-
urinn við fsland er ekki að fara
„Sjávarútvegsbraut sú,
sem áður var vikið að ger-
ir ráð fyrir mjög þverfag-
legu námi. Nemendur
slíkrar brautar myndu fá
innsýn jafnt inn í haf-
rannsóknir, fiskiðnað og
viðskipti með sjávarafurð-
neitt þannig að við getum stjórnað
okkar fiskveiðum líkt og bóndi
rekur bú sitt. Fiskiðnaðurinn er
óðum að tölvuvæðast, en aukin
nýtni og hagræðing í frystihúsum
landsins hefur leitt til stófelldrar
verðmætaaukningar á aflanum.
Það sem hins vegar virðist ekki
hafa siglt hraðbyri inn í nýja tím-
ann er menntun tengd sjávarút-
vegi. Eina nýlundan á því sviði eru
Fiskvinnsluskólinn í Hafnarfirði
og kennsla í fisktækni við Tækni-
skólann, nám sem fyrir löngu
hefði átt að vera komið af stað hér
á landi.
Vissulega verður að segjast eins
og er að margur maðurinn hefur
komið á fót og rekið ágætis fyrir-
tæki af dugnaði og eljusemi og
farnast vel, án þess að viðkomandi
hefði teljandi menntun. Sjó-
mennska er sumum í blóð borin og
ýmislegt í því efni, sem ekki verð-
ur lært af bókum. En þó að
brjóstvitið dugi oft langt, þá er
undirritaður þeirrar skoðunar að
það sé ágætt að hafa menntunina
með.
Sjávarútvegsbraut sú, sem áður
var vikið að, gerir ráð fyrir mjög
þverfaglegu námi. Nemendur
slíkrar brautar myndu fá innsýn
jafnt inn í hafrannsóknir, fisk-
iðnað og viðskipti með sjávaraf-
urðir.
Reyndar álítur undirritaður að
menntun sú, sem þessi braut býð-
ur upp á, væri alveg tilvalin fyrir
þá, sem hyggjast starfa við stjórn-
un fiskiðnaðar- eða útgerðarfyr-
irtækja, sölu sjávarafurða, ráðgjöf
á sviði sjávarútvegs og fyrir þá
sem vildu sérhæfa sig í einhverju í
tengslum við sjávarútveg á há-
skólastigi. Þetta væri til dæmis
upplögð grundvallarmenntun
fyrir viðskipta- eða hagfræðinga
sem hyggjast starfa í tengslum við
sjávarútveginn.
Ýmsir fjölbrautaskólar lands-
ins, meðal þeirra skóli sá er undir-
ritaður starfar við, töldu þegar
þetta nefndarálit kom fram að
svona sjálfsagt mál yrði ekki lengi
að komast í höfn og settu í bjart-
sýni í námsvísi sinn sjávarút-
vegsbrautina, uppsetningu hennar
og námslýsingu. En bjartsýnin
dofnaði heldur betur og á þeim
tíma sem liðinn er hefur undir-
ritaður ekki ráðlagt neinum að
velja þessa braut, þar sem það er
ekki forsvaranlegt að ráðleggja
nokkrum nemanda slíkt nám á
meðan nauðsynlegt námsefni er
ekki fyrir hendi og nemandinn í
algjörri óvissu um það hvort hon-
um takist að ljúka náminu og
hvert það leiði.
Að lokum vill undirritaður bera
fram þá ósk að gengið verði í mál-
ið og drifið í þessu þannig að
framhaldsskólakerfið geti boðið
upp á sjávarútvegsbraut, sem væri
gott og gilt nám í sjálfu sér, eða
góður undirbúningur að háskólan-
ámi í sjávarútvegsgreinum.
m ¥
Áskriftarshninn er 83033
Þakkareftii
Skattaplágu eldri borg-
ara aflétt — að hluta —
— eftir Svein
Ólafsson, Silfurtúni