Morgunblaðið - 11.06.1983, Blaðsíða 9

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 11. JÚNÍ 1983
9
ífctaisfcG ncáD
Umsjónarmaður Gísli Jónsson 196. þáttur
Þess var fyrir skemmstu
getið í þáttum þessum, að
hljóðið v (w) hefði í fornöld
haft undarlega áráttu. Það
hljóp í felur og hvarf, ef það
lenti á undan kringdu (vara-
mynduðu) sérhljóði, svo sem u,
ú, o, ó. Þannig sögðu menn og
segja enn: hverfa, hvarf, hurf-
um, horfinn; vaða, óð, óðum,
vaðinn; verpa, varp, urpum,
orpinn o.s.frv.
Þar sem Englendingar og
Þjóðverjar hafa w framan við
kringd sérhljóð, hafa forfeður
okkar löngu orpið því í glæ í
orðum eins og ormur, ósk og
orð.
í nútímamáli er v-hljóði
ekki slíkur háski búinn, enda
er víst okkar v ekki eins mikið
varamyndað og gamla vaffið
(w). Hið gamla var svo líkt u,
að ekki hefur þótt henta að
hafa þessi hljóð saman. Sömu
sögu er að segja af j-hljóði í
sambandi við i. Hljóðin v (w)
og j voru svo eðlisskyld sér-
hljóðum að fornu, að þau
nefndust hálfhljóð (=hálfgild-
ings sérhljóð) og stuðluðu við
sérhljóð í bundnu máli. Egill
Skalla-Grímsson kvað:
llræróak munni
*f munar grunni
Ódinð ægi
of jöru fægi.
Hér þykist Egill hafa ort lof
um erkióvin sinn af hjartans
einlægni!
Bjarni Jónsson Borgfirð-
ingaskáld kvað:
Er þaó ekki aumt að sjá,
þá einn kristinn fellur frá,
hann jarðast eins og hræið
án söngs sem fuglar dæi.
í Aldasöng sínum þótti
Bjarna skáldi lítið koma til
kirkjusiðanna í lúterskum sið,
miðað við það sem var „áður í
páfadóm".
Svo sem v fráfældist eftir-
farandi kringd sérhljóð, var
j-hljóði sérstök skaðsemd bú-
in, ef það lenti næst á undan i,
en hélst hið brattasta á undan
öðrum sérhljóðum. Þetta gat
komið undarlega út og hefur
valdið ýmiss konar misræmi
og jafnvel ágreiningi enn þann
dag í dag. Tökum beygingu
nokkurra orða, svo sem vilji,
þriðji, aðilji, cinherji og skip-
verji. í þessum orðum hvarf j á
undan i í nefnifalli eintölu og
urðu þau því um tíma vili, þriði,
o.s.frv. f öðrum föllum en
nefnifalli eintölu gat þessi
breyting ekki orðið, þar sem j
stóð ýmiss á undan a eða u.
Kemur nú fram beyging sem
þessi: vili, um vilja, frá vilja, til
vilja. Orðið er ekki til 1 fleir-
tölu, jafnvel ekki á okkar dög-
um. Sömu sögu er að segja af
þriðja. Hins vegar hafa menn
nú ætíð j í nefnifalli eintölu
þessara orða á ný, eins og ekk-
ert hafi í skorist. Má kalla að
því hafi verið skotið þar inn
fyrir áhrifsbreytingu frá auka-
föllunum.
Málið flækist, þegar kemur
að hinum orðunum: aðilji, ak-
ipverji, einherji. Öllum þessum
orðum er eiginlegtað koma
fyrir í fleirtölu, og eitt þeirra,
einherji, mun tíðara í þeirri
tölu. í fleirtölunni hafði j ekki
skilyrði til að hverfa á brott.
Þar var ekkert i á eftir því. Og
nú getur fleira en eitt gerst.
Við getum haldið gömlu mynd-
inni aðili j-lausri og fært þetta
j-leysi gegnum alla beyging-
una í báðum tölum, rétt eins
og við segðum enn þann dag í
dag vili og skipveri. Við getum
líka haft j í öolum föllum
beggja talna eins og við beygj-
um nú orðið skipverji. Sem
sagt: Við getum valið: aðili, um
aðila, frá aðila, til aðila og í
fleirtölu aðilar, um aðila, frá
aðilum, til aðila eða skotið
j-hljóði inn í allar orðmynd-
irnar. Fyrir mér er þetta
smekksatriði. I þriðja lagi má
spyrja: Er ekki leyfilegt að
fara að dæmi eðranna frægu
og hafa j-hljóð í beygingunni á
undan a og u, en sleppa því á
undan i? Hversu rík er sam-
ræmingarþörfin?
Ef orðin vilji og þriðji væru
til í fleirtölu, getum við hugsað
okkur hvort okkur þætti fal-
legra að hafa þau með eða án
j-hljóðs, og hliðsjón megum
við hafa af orðinu skipverji,
þótt það rími ekki við aðilja
eins og hin. Nú er mál að þess-
ari þvælu linni, enda hringir í
mig rétt í þessu Hulda Pálsd-
óttir áHöllustöðum í Blöndu-
dal og segist hafa lært vísu
Þórðar Magnússonar á Strjúgi
svolítið öðruvísi en ég hafði
hana í næstsíðasta þætti. Hún
segir að Páll Hannesson, faðir
hennar, hafi ætíð haft orðið jór
fyrir hestur:
Þ6U slípist jór og slitni gjörd,
slettunum aldrei kvíddu, o.s.frv.
Orðið jór er gamalt og gott
hestsheiti og beygist eins og
mór. Grímur Thomsen kvað:
Ei var áð og ekki strá þeir fengu,
orðnir svangir jóar voru og mjóir.
Ekki er trútt um að menn
hafi sett mannsnafnið Jóhann-
es (framborið Jóanes) í sam-
band við hrossin, enda margur
jórinn verið í nesi. Sögn er að
maður hafi viljað skíra son
sinn íslensku örnefni sem end-
aði á -nes, en prestur færst
undan. Þá á faðirinn að hafa
sagt: Ekki er þetta verra nes
en Jóanes, sem þú skírðir um
daginn!
Endum svo þetta spjall með
vísu sem Hulda Pálsdóttir
kenndi mér. Hún lýsir kostum
hests sem þá hafa þótt góðir,
og eru þetta stikluvik hring-
hend:
Stutt er hak, en breitt aó sjá,
brýrnar svakalegar,
augun vakin, eyrun smá,
einatt hrakin til og frá.
á Arnarnesi
Á hæðinni eru svefnherbergi hjóna, 5 barnaherbergi, 2
stofur, arinn í stofu, húsbóndaherbergi, 2 baðherbergi,
gesta wc, eldhús og þvottaherb. í kjallara er m.a. gufubað
og stórt hobby-herb. (sjónvarp). 45 m2 tvöfaldur bílskúr.
Hugsanlegt aö taka minni eign upp í.
Einar Sigurðsson hrl.
Laugavegi 66.
S. 16767.
Opið milli 15.00—17.00.
Fróóleikur og
skemmtun
fyrirháa sem lága!
28611
Opið kl. 2—4
Noröurmýri
Erum með í einkasölu 2ja herb.
gullfallega ibúö í kjallara vió
Gunnarsbraut. Sér inng. Öll
íbúöin er endurnýjuð.
Hrísateigur
2ja herb. íbúö í kjallara. Skipti á
stærri eign koma til greina.
Laugavegur
3ja herb. 50 fm íbúð í bakhúsi.
Gott verð.
Bergstaöastræti
3ja herb. 70 fm íbúð á 2. hæð í
steinhúsi. Svalir. Geymsluskúr
fylgir.
Hörpugata Skerjafirði
3ja herb. samþykkt kjallara-
íbúö. Laus strax. Lyklar á
skrifstofunni.
Framnesvegur
3ja herb. 85 fm íbúð í fjölbýlis-
húsi. Nýleg eldhúsinnr. Skipti á
sérhæö meö bílskúr koma til
greina.
Bjarnastígur
4ra herb. 100 fm íbúð á 1. hæð
í steinhúsi (jaröhæð undir).
Eyjabakki
4ra herb. 110 fm ibúð á 3. hæð,
skipti á minni eign koma til
greina. Ákv. sala.
Austurberg
4ra herb. 100 fm íbúð á 4. hæö.
Suöur svalir. Bílskúr. Ákv. sala.
Fálkagata
4ra—5 herb. um 135 fm sér-
hæð á 2. hæö i steinhúsi. íbúöin
er mikið endurnýjuö. Stórar
svalir. Allt sér. Einkasala.
Kaplaskjólsvegur
5 herb. ibúö á tveimur hæöum i
fjölbýli. Hugguleg eign.
Asparfell
5—6 herb. ibúð á tveimur hæð-
um i háhýsi. Tvennar suður
svalir. Glæsilegt útsýni. Bílskúr.
Mjög vönduð og falleg eign.
Rauöagerði
Eldra parhús á þreumur hæð-
um. tvær stofur. Þrjú svefnherb.
Bílskúrsréttur. Skipti á minni
eign koma til greina.
Klapparstígur
Steinhús sem er jarðhæö. Tvær
hæðir og ris ásamt áföstu versl-
unarhúsnæöi. i húsinu eru tvær
íbúöir.
Grettisgata
Einbýlishús sem er kjallari, hæö
og ris. Töluvert endurnýjað.
Sumarbúðastaöur
við Meðalfellsvatn með A-lagi.
Sauna og bátaskýli í viöbygg-
ingu. Myndir á skrifstofu.
Höfum kaupanda
að hæð og risi í Vesturbænum.
Vantar sérhæð
í Vesturbænum
Skipti á einbyli koma til greina.
Hús og Eignir,
Bankastræti 6
Lúðvík Gizurarson hrl.,
kvöldsími 17677.
Opið frá kl. 1—4.
Háslasel — einbýli
Nýleg 317 fm sem skiptist í stóra stofu.
biómaskáta. gott eldhús. vtnnuharb. og
búr. Uppi eru 3 svefnherb , gott baö-
herb. og hol. i kjallara er 1 svefnherb .
þvottaherb.. ófrágengiö sána og fönd-
urherb. Stór bilskur.
Sæviðarsund
156 fm raðtnís á einni haeö sem skiptist
1 forstofuherb., gesta wc, skála, eldhús,
stóra stofu, þriú svefnherb. og baðherb.
M|ög fallegur garður og innb. bilskur
ca. 22 fm. Hægt aö stækka ca. 50%
með þvi að fyfta þaki. Veró 2,8—3 mHlj.
Miðbraut Seltjarnarnesi
240 fm eínbýli meö 3ja herb. ibuð á
jarðhæð Tvöf. innb. bilskúr. Stór lóð.
Góöar svalir í suö-austur. Þarfnast
standsetningar. Veró 2,8—3 millj.
Háageröi — raðhús
Ca. 153 fm á 2 hæöum 4—5 svefnherb.,
2 stofur, gott etdhús, tveir inng. Efri
hæðin getur verið sér ibúö með sór
inng. Allt vel utlitandi.
Fljótasel — endaraðhús
Að grunnfl. ca. 96 fm á þremur hæðum.
1 Sérlega rúmgott eldhús. 4 svefnherb.,
samliggjandi stofur. Innbyggður góður
bitskur Verö 2,3 millj.
Hveragerði
Nýfegt parhús 96 fm ó einni hæö, frá-
gengin lóð, bilskúrsréttur. Verö ca.
850—900 þús.
Einbýli í Hafnarfirði
80 fm að grunnfl á tveimur hæðum.
Staðsett nálægt skólum. 4 svefnherb.,
stórt eldhús og ágætar stofur. Góður 48
fm btlskúr. Ræktuö falteg lóö.
Hjallabraut Hf.
6—7 herb ibúð á hasó 140 tm m«ð
stórum góöom suöur svólum. AHt i
serklassa. Verð 1.750—1.800 þus.
Möguleiki á aó taka minnl eign upp
i.
Hraunbær
4ra herb. 90 tm á 3. haað. Verð ca.
1250—1.300 þús
Flúöasel
4ra herb. endaibúð ó sér klassa 110 fm
á 3. hæð. Skiptist i góða stofu meö
gluggum i suður og vestur. Glæsilegt
eldhús, baðherb. og svefnherb. nlðrl, en
á ca. 25 fm palli, er svefnherb. meö
parketi og sjónvarpshol. Gott útsýni.
Verö 1.450 þús.
Kríuhólar
3ja herb 90 fm ibúó á 7. hæð meö 26
fm biiskur. I góðu standi. íbúöin er sér-
iega vönduð og skemmtileg með frá-
bæru útsýni. Verð 1.420 þús.
Lindargata
3ja—4ra herb. 85 fm góð ibúó á 2. hæð
meö sér inng. Verð 1100— 1150 þús.
Karfavogur
3ja herb. 90 fm falleg íbúö i kjallara
með bilskúrsrétti. Verö ca. 1.2 miltj.
Sólheimar
3ja herb. 96 fm ibúð á 10. hæð. Rúm-
góð stofa, meö stórfenglegu útsýni i
suöur. Verö ca. 1.350 þús.
Vesturberg
2ja herb. íbúð á 7. hæð Verð ca.
900—950 þús.
Krummahólar
2ja—3ja herb. 72 fm gullfalleg íbúð á 2.
hæð Verð 1.050—1 100 þús.
Kóngsbakki
3ja herb. 80 fm á jaröhæð. Með sér
þvottaaðstööu og garði. Verð ca.
1.150—1,2 millj.
Óskum eftir sumarbú-
stööum í nágrenni
Reykjavíkur.
Halldór Hjartarson.
Anna E. Borg.
MARKADSÞÍONUSTAN
INGÓLFSSTRA.TI 4 . SIMI 2«ð11
Rðbsrt Árnl Hretðarsjon hdl.
Hafnarfjörður —
Arnarhraun
Til sölu glæsileg 2ja herb. íbúö á 1. hæö í 3. hæöa
fjölbýlishúsi. Vönduö sameign. Laus strax. Ekkert
áhvílandi.
Opiö kl. 1—4 í dag.
Árni Gunnlaugsson hrl.,
Austurgötu 10, Hafnarfirði, sími 50764.
Valgeir Kristinsson hdl.
AUCLÝSINCASTOFA
MYNDAMÓTA HF
Askriftarsiiniim cr SJ0.il
Hella - Hvolsvc Rauöalí Höfum til sölu íbúöir á íbúöarhús í næsta ns 1,3 ha. lönaöarhús á Hellu. jllur — sekur Hellu, Hvolsvelli og Rauöalæk. jgrenni Hvolsvallar. Eignarlóö
(HU ÍINBEfiGs/fí>
Þrúdvangi 18, Hellu. Fannar Jónasson, viöskiptafr., Jón Bergþór Hrafnsson, viðskiptafr.