Morgunblaðið - 11.06.1983, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 11. JÚNf 1983
Úr tónlistarlifinu_______________________
MARGRÉT HEINREKSDÓTTIR
Tónaflóð í Evrópu í sumar
• Heldur betur hefur harðnað í
ári hjá okkur íslendingum. Er
sýnt, að þorri landsmanna verður
að draga saman seglin og fyrir-
sjáanlegt að draga muni úr
sumarleyfisferðum til annarra
landa í ár. Aðsókn er þegar sögð
minni að sólarlandaferðum, en
einhversstaðar sá ég þess getið, að
áhugi á ferðum um lönd Mið-
Evrópu hefði heldur glðæzt meðal
þeirra, sem á annað borð láta eftir
sér utanferð. Þá, sem á slíkar ferð-
ir hyggja, mætti kannski minna á,
að víða í Evrópu er mikið um að
vera í músíklífinu, tónlistarhátíðir
hver annarri glæsilegri, þar sem
frábærir listamenn hvaðanæva
koma saman og láta til sín heyra.
Er oft ákaflega skemmtilegt and-
rúmsloft á slíkum hátíðum eins og
við raunar þekkjum héðan úr
heimahögum.
• Árum saman átti undirrituð sér
þann draum að leggjast í sumar-
flakk um Evrópu og þræða tónlist-
arhátíðirnar hverja af annarri.
Líklegasl verður þessi draumur
aldrei að veruleika — þó er aldrei
að vita hvað framundan er, og
kannski er einmitt einhver í þeim
sporum í dag að eiga þessa kost
eða einhverjir verða á slóðum
stórhátíða og gætu kannski gert
lykkju á leið sína til að sjá og
heyra eitthvað af því sem á boð-
stólum er.
• Margt er um að velja í sumar,
því auk venjulegra hátíðarhalda
er verið að minnast afmæla eða
dánardægra nokkurra tónskálda. í
ár eur til dæmis 100 ár liðin frá
andláti Richards Wagners og fæð-
ingu Anton Weberns; 250 ár eru
frá andláti Francois Couperins og
400 ár frá fæðingu Girolamos
Frescobaldis hins ítalska, svo ekki
sé gleymt því, að 150 ár eru liðin
frá fæðingu Jóhannesar Brahms,
enda sagt, að sálumessa hans (Ein
Deutsches Requiem) muni hljóma
samfellt í allt sumar frá Bergen til
Strassbourg.
Bretland — írland
• En hvert væri bezt að halda, ef
til stæði að leggja af stað einhvern
næstu daga? „Sá á kvölina sem á
völina", stendur þar, — kannski
væri auðveldast að byrja í Bret-
landi, bregða sér til dæmis fyrst
til Bath. Tónlistarhátíðin þar hófst
í lok maí og stendur fram til 12.
júlí. Þar verða margir góðir gestir,
svo sem Amadeus-kvartettinn,
sem á síðasta ári átti 35 ára af-
mæli. Þeim, sem seinna verða á
ferðinni má benda á, að söngkon-
an Janet Baker, píanóleikarinn
Alfred Brendel og fiðluleikarinn
Yehudi Menuhin verða á Chelt-
enham-hátíðinni 2.—17. júlí og
dagana 10.—23. júlí er Lundúna-
hátíðin, þar sem haldnir verða um
tvö hundruð tónleikar á fimmtíu
stöðum í stórborginni, fjöldi
heimsfrægra tónlistarmanna og
sömuleiðis ungra stjörnuefna,
minna þekktra en margra kannski
ekki síður forvitnilegra.
• Glyndebourne óperan starfa líka
yfir sumarið (26. maí—10. ágúst)
og verða þar fluttar í sumar óper-
ur eftir Mozart, Rossini, Strauss
og Prokofiev.
Síðla sumars er svo Edinborg-
arhátíðin sem margir íslendingar
hafa lagt leið sína á um árin. Hún
verður 21. ágúst—10. september
og í ár er lögð sérstök áherzla á
aldamótahöfundana Bruckner,
Mahler, Schönberg, Alban Berg,
Anton Webern og Alexander von
Semlinsky. Þar verða frábærir
menn á ferð, svo sem píanóleikar-
('ouperin
Wagner
inn Claudio Arrau og fiðluleikar-
inn Pinchas Zuckerman, — Bern-
ard Haitink verður þar með Con-
certgebouw-hljómsveitina, Ham-
borgaróperan flytur óperur Zeml-
inskys, byggðar á sögum eftir
Oscar Wilde og skozka óperan
Webern
flytur Dauðann í Feneyjum eftir
Benjamin Britten. Vilji menn
bregða sér yfir til írlands má
finna þar meðal gesta dagana
10,—18. júní góðvin okkar Vladim-
ir Ashkenazy og mezzosópran-
söngkonuna Fredericu von Stade.
Frescobaldi
Frakkland — Austur-
ríki — Ítalía
Frá London eru jafnan ódýrar
ferðir yfir til Parísar og þar er
óperan að komast í fullan sumar-
gang. Þar verður meðal annars að
sjá og heyra Otello og Falstaff
Verdis, svo og þriðju óperuna,
sjaldsýnda, sem heifir „Luisa
Miller" og mun með fyrri verkum
höfundar. í Strassbourg er tónlist-
arhátíð 10.—25. júní, þar sem
Barbara Hendricks og Hermann
Prey syngja einsöng í sálumessu
Brahms, Gundula Janowitz syng-
ur Wesendonck-ljóð Wagners og
kunningi okkar frá síðustu lista-
hátíð, píanóleikarinn Ivo Pogorel-
ich, leikur Chopin og Brahms.
Ef við höldum áfram suður til
Vínarborgar er þar mikið um að
vera um þessar mundir. Aðalhá-
tíðinni þar lýkur 12. júní (hófst 7.
maí). Áð þessu sinni voru þar
meðal verka á efnisskrá Strauss-
óperurnar Capriccio og Elektra og
Tannháuser Wagners. Síðar í
sumar, 26. júlí—30. ágúst, er svo
hátíðin í Salzburg, þar sem Herb-
ert von Karajan byrjar með Rósa-
riddara Strauss, en af öðrum óper-
um má nefna Fídelío Beethovens,
Töfraflautu og Cosi Fan tutte Moz-
arts; Fílharmóníuhljómsveitir
Berlnar, Vinarborgar og Israels,
— og Sinfóníuhljómsveit Lundúna
leika undir stjórn frábærustu
hljómsveitarstjóra og mikið verð-
ur um ljóðasöng; Jessye Norman,
Christa Ludwig, Walter Berry,
Placido Domingo, Pilar Loranger
og svo mætti áfram telja. Brahms
skipar sérstakt heiðurssæti í
Salzburg í sumar, bæði verða flutt
ljóð hans, sinfóníurnar, verk fyrir
píanó og fiðlu og öll kammerverk
hans verða leikin að þessu sinni í
Salzburg.
Og úr því að við erum komin
alla leið til Vínar er bezt að halda
áfram til Italíu, — þar gerðu gest-
ir á sólarströndum Rimini og
Lignano rétt í að bregða sér á
hljómleika í Flórens, þar verður
margt um að vera, þar á meðal
Tannháuser Wagners undir stjórn
Kleibers. Á Verona-hátíðinni 7. júlí
til 31. ágúst verða óperurnar Tur-
andot eftir Puccini og Aida Verdis
fluttar í útileikhúsinu þar, um tvö
þúsund ára gömlu, sem tekur um
Deilt
— eftir Sverri
Stormsker
Það er ekki fjöltítt að gagnrýni
sé gagnrýnd á opinberum vett-
vangi, þar sem menn hafa löngum
litið svo á að slík skrif séu ekki
svaraverð, hvað þá mennirnir sem
á bak við þau standa. Því þeir sem
geta ekki, kenna, og þeir sem geta
ekki kennt, verða skólastjórar.
Þetta hafa menn alltaf vitað. Þó
ég líti einnig svo á, vil ég gera
athugasemd við dóm Jóhanns
Hjálmarssonar um ljóðabók mína
„Kveðið í kútnum", sem birtist
fyrir skömmu í Mbl.
Á einum stað segir: „ ... 1 í k -
1 e g a hefur Sverrir Stormsker
ekki hirt um það frekar en margir
aðrir ungir menn ijóðasmiðir að
láta gagnrýninn mann lesa fyrir
handritið. I staðinn er því fleygt í
Fjölva sem gefur það út í snatri."
við dómara
1 fyrsta lagi ætti Jóhanni að
vera orðið ljóst af eigin reynslu, ef
hann hefur eitthvað á milli eyrn-
anna, að útgefendur gefa ekki út
allar bækur sem að þeim er rétt
eða í þá fleygt, og að hjá hverju
utgáfufyrirtæki sem eitthvað
kveður að er einn eða fleiri bók-
menntaráðunautur. Svo skal Jó-
hann fræddur á því að handrit
þessarar bókar yfirfór meiri fjöldi
sérfróðra og dómbærra manna en
gengur og gerist yfirleitt, að ég
held. Meðal þeirra annálaðri eru:
Jón úr Vör, skáld, Eiríkur Hreinn
Finnbogason, bókmenntafræðing-
ur, Kristján Karlsson, bók-
menntafræðingur, Guðni Kol-
beinsson, cand.mag., jöfurinn
Halldór Laxness, og svo náttúru-
lega Þorsteinn Thorarensen, rit-
höfundur og hans menn í Fjölva,
sem gefa bókina út. Jóhanni finnst
kannski enginn þessara manna
dómbær eða „gagnrýninn".
Sverrir Stormsker.
En Jóhann heldur áfram. Eitt
Ijóðanna í bókinni kallast „Stæl-
ing“. Þar sný ég út úr einu þekkt-
asta kvæði Davíðs Stefánssonar.
Af þessu dregur Jóhann óvenju
skarplega ályktun: „Sverrir
Stormsker minnir um margt á
eldri skáld, hefur eflaust lesið..
Davíð Stefánsson."
Jóhanni finnst „ ... a ð ekki hafi
legið á að gefa út ljóð Sverris
Stormskers".
Hann boðar mér þann fögnuð,
,að ef maður flýtir sér hægt í ljóða-
gerðinni, þá sé von um árangur.
Það er gaman að Jóhann skuli
vera kominn á þessa skoðun.
Greinilega eru ekki allir sam-
mála gagnrýni Jóhanns ef dæma
má af eftirfarandi ritdómum.
Kristján frá Djúpalæk segir í Degi
á Akureyri: „Bókin „Kveðið í kútn-
um“ þykir mér óvenjuskemmtileg
af byrjendaverki að vera. I nútíma
ljóðmáli er alvaran yfirþyrmandi.
Sverrir er mjög vel heima í ís-
lenskum bókmenntum, hefur gott
vald á máli og stuðlum og rími og
næga hugkvæmni. Orðaleikir hans
eru margir snjallir, jafnvel spakir,
t.d.: „Vonin eftir varanlegri gleði/
er varanleg en það er gleðin ekki.“
Andrés Kristjánsson segir í DV.:
„ ... þ e s s i ungi maður stendur
fyrir sínu og fer vel af stað í upp-
hafi annars tugar þessarar ljóða-
aldar Fjölva. Sverrir er ísmeygi-
legur í þeirri list að koma úr
óvæntri átt að hversdagslegum
hlutum og spurningum svo að
mann rekur sem snöggvast í stans.
Orðaleikur hans er líka oft og ein-
att bráðsnjall. Það má mikið vera
ef þessi ungi maður á ekki eftir að
kveða sig úr kútnum og vel það, og
raunar finnst mér hann hafa gert
það í þessari fyrstu atrennu, svo
fimur er hann í beitingu vopna
sinna, orðanna, en það er fyrsta
þroskaþrep ungs skálds að kunna
með þau að fara.“
En hvað um það. Ekki er ég frá
því nema Jóhann ætti að fá sér
gagnrýninn mann til að lesa yfir
gagnrýni sína.
Og hér skal tilfært ljóð í lokin
með kveðju.
Skollaleikur
Flest hér virAtat feta sama stig,
fæstir vilja art náunganum hyjjgja.
Jörðin sný.st í krinjjum sjálfa sig,
sömuleiöis þeir sem hana bytfjjja.
Sverrir Stormsker.