Morgunblaðið - 11.06.1983, Blaðsíða 37

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 11. JÚNÍ 1983
37
Minning:
Hannes Hreinsson
Vestmannaeyjum
Fæddur 2. október 1892.
Dáinn 28. maí 1983.
Hannes Hreinsson, fyrrverandi
fiskmatsmaður frá Hæli í Vest-
mannaeyjum, lést á sjúkrahúsinu
í Vestmannaeyjum að kvöldi dags
28. maí sl.
Hannes var fæddur 2. október
1892 að Selshjáleigu í Austur-
Landeyjum, sonur hjónanna
Hreins Skúlasonar frá Hólmum,
er fæddur var 18. febrúar 1861 og
konu hans Þórunnar Guðmunds-
dóttur Diðrikssonar frá Hólmi,
fæddrar 2. júní 1864. Þau hjónin
fluttust um aldamótin að Bryggj-
um, en eftir 4 ára búskap þar lést
Hreinn úr lungnabólgu aðeins
42ja ára að aldri, en Þórunn bjó að
Bryggjum með börnum sínum til
fardaga 1905. Hætti þá búskap og
fór vinnukona til Guðlaugs Nikul-
ássonar í Hallgeirsey, en um
haustið það ár dó frænka Þórunn-
ar, Jóhanna í Hallgeirseyjahjá-
leigu, kona Þorsteins Gíslasonar
bónda þar, og fór Þórunn þá sem
ráðskona til Þorsteins, en þau
giftist síðan 1907.
Börn Hreins og Þórunnar, auk
Hannesar, voru Guðbjörg Sigríð-
ur, sem bjó að Litla Hrauni í Vest-
mannaeyjum og Ásta Sigríður, er
lést 2ja ára.
Börn Þorsteins og Þórunnar
voru Jóhann Kristinn, fyrrv. efna-
fræðingur í málningarverksmiðj-
unni Hörpu og Elías Ársæll sem
lést 1 árs.
í Hallgeirsey sem var tvíbýlis-
jörð á þessum tíma, bjuggu eins og
fyrr greinir Guðlaugur Nikulásson
og Margrét Hróbjartsdóttir í vest-
urbænum. Yngsta dóttir þeirra,
Vilborg, og Hannes felldu hugi
saman og áttust og fluttust út til
Vestmannaeyja 1920, þar sem
Hannes og fósturfaðir hans, Þor-
steinn reistu húsið Hæli við
Brekastíg ásamt Sigurði Sigurðs-
syni, járnsmiði. Þar bjuggu þeir
fóstrar fjölskyldum sínum gott og
öruggt skjól.
Þorsteinn var lengst af starfs-
maður ísfélagsins, en Hannes
stundaði sjómennsku framan af,
var lengi verkstjóri við útgerð
Kjartans Guðmundssonar, ljós-
myndara, en varð, eða um 1940,
viktarmaður og fiskmatsmaður í
Vestmannaeyjum og síðar í
Reykjavík.
Börn þeirra Hannesar og Vil-
borgar eru: Magnea Guðlaug, var
gift Guðmundi Ágústssyni, fram-
kvæmdastjóra. Þeirra börn eru
Ágúst, kvikmyndagerðarmaður og
Edda Vilborg, leikkona, en með
seinni manni sínum, Einari B.
Waage, tónlistarmanni, er nú er
látinn, átti Magnea tvær dætur,
Elísabetu og Kristínu, gifta Reyni
Þór Finnbogasyni, en þau eru öll
þrjú við tónlistarnám í Hollandi.
Jóna Bergþóra, gift Árna Guð-
mundssyni, vélstjóra. Þeirra börn
eru Steinar Vilberg, magister,
kvæntur Guðrúnu Norðfjörð,
kennara, Þyrí Kap, kennari, gift
Trausta Leóssyni, byggingatækni-
fræðingi og Jón Atli, læknanemi,
kvæntur Salvöru Jónsdóttur,
nema. Ásta Sigríður, gift Guð-
mundi Matthíassyni, fram-
kvæmdastjóra. Þeirra börn eru
Hanna Kristín, hárgreiðslu-
meistari, gift Sveini Jónssyni,
verslunarstjóra, Ragnar Atli,
viðskiptafræðingur, kvæntur Guð-
rúnu Jónasdóttur, kennara,
Matthías Hannes, viðskiptafræði-
nemi, kvæntur Grétu Kjartans-
dóttur, bankastarfsmanni og Mar-
grét Rún, laganemi.
Hannes missti Vilborgu í októ-
bermánuði 1932 frá hinum þremur
ungu dætrum. Þetta var á versta
tíma, kreppuárunum, en ekki
hvarflaði að honum að leysa upp
heimilið að svo komnu máli, held-
ur hélt hann fjölskyldunni saman,
þó það hafi eflaust oft á tíðum
verið erfitt. Mikil gæfa var það,
því Jóhanna Sveinsdóttir frá Mið-
koti í Fljótshlíð réðst á heimilið
árið 1934 og varð síðan eiginkona
Hannesar. Hún reyndist hinum
ungu dætrum hans afar góð fóstra
og kom þeim í móður stað.
Jóhanna og Hannes eignuðust
eina dóttur, Hrönn Vilborgu, gifta
Þórði Magnússyni, verktaka í
Vestmannaeyjum. Þeirra börn eru
Jóhanna Margrét, bankastarfs-
maður, gift Oskari Valtýssyni,
plötusmiði, Ósk, tannlæknanemi,
gift Kristni Leifssyni, vélstjóra og
Guðbjörg og Elín, báðar í föður-
húsum.
Hannes missti Jóhönnu árið
1949, en kvæntist Vilhelmínu
Jónsdóttur, ættaðri frá Akranesi,
árið 1952 og fluttust þau þá til
Reykjavíkur, en Vilhelmína lést
eftir stutta sambúð. Sambýliskona
Hannesar síðustu ár hans í
Reykjavík var Baldvina Jónsdóttir
frá Dalvík.
Hannes var hagur vel og greind-
ur og snyrtimennska var mjög rík-
ur þáttur í skapgerð hans. Hann
tilheyrði aldamótakynslóðinni er
lifði það að sjá meiri breytingar á
högum fólks en nokkur önnur
kynslóð á íslandi. Það má segja að
þá hafi verið stigið í einu skrefi úr
miðöldum inn í tölvuöld.
Eins og títt var um unga menn
af þeirri kynslóð var ekki um nám
umfram það allra nauðsynlegasta
að ræða. Lífsbaráttan var slík að
ekki kom annað til greina en að
hefja störf strax á unga aldri til
að hafa ofan í sig og sína. Það varð
því hlutskipti Hannesar eins og
ótal annarra hæfileikamanna á
þeim árum, að hæfileikarnir nýtt-
ust ekki eins og hefðu þeir notið
þeirra tækifæra sem nú standa til
boða.
Hannes átti þó ýmis áhugamál.
Hann var mannblendinn og ljóð-
elskur mjög auk þess sem hann
var söngmaður góður og tók
snemma virkan þátt í kórstarfi í
Eyjum og söng í karlakórum og
blönduðum kór, Vestmannakórn-
um, svo og Kirkjukór Vestmanna-
eyja. og sagði hann sjálfur að hon-
um fyndist ekki sunnudagur,
nema hann mætti til messusöngs.
Ljúfar minningar þessa söng-
starfs yljuðu Hannesi þegar árin
liðu og jafnan raulaði hann bassa
við sálma þegar hann hlustaði á
messu í útvarpinu.
Hannes var vel ern lengi fram
eftir aldri og lengst af heilsugóð-
ur, en á gamlársdag 1976 varð
hann fyrir því mikla áfalli að fá
heilablóðfall, sem leiddi til þess að
hann missti málið og hæfileika til
að tjá sig. Þetta áfall hefur trú-
lega verið Hannesi þungbærara en
mörgum öðrum, vegna þess hversu
félagslyndur hann var og hafði
mikla ánægju af því að blanda
geði við samferðafólk sitt.
Erfitt reyndist að finna Hann-
esi samastað fyrir aldraða og
sjúka hér í Reykjavík þegar svona
var komið, en hann fékk þá inni á
Elliheimilinu Hraunbúðum
sumarið 1979 og þar var hann í
góðu yfirlæti og umhyggju starfs-
fólksins og dóttur sinnar, Hrann-
ar, þar til hann var lagður inn á
sjúkrahúsið í Vestmannaeyjum
fyrir um það bil ári síðan. Þaðan
átti hann ekki afturkvæmt.
Sannarlega finnst ættingjum og
venslafólki Hannesar skarð fyrir
skildi og tilveran snauðari við
fráfall hans, en þar vegur á móti
vissan um að dauðinn er líkn þeim
sem bíða hans og þess vegna verð-
ur söknuðurinn léttbærari.
Guð blessi minningu Hannesar
Hreinssonar.
Guðmundur Matthíasson.
Kjartan Sigurbjörn
Bjarnason — Minning
Margt er þaó, og margt er þaó
sem minningarnar vekur,
og þær eru þaó eina,
sem enginn frá mér tekur.
(Davíó Stefánsson)
Þegar ylur vorsins er í óða önn
að vinna bug á kulda vetrarins, og
bændur fara að huga að störfum
sumarsins, dimmir skyndilega í
hugum okkar, er einn bóndinn í
Fljótsdalnum er burt kallaður.
Kjartan frændi er látinn. Aldrei
framar mun hann standa á hlað-
inu heima á Þuríðarstöðum og
bjóða okkur systkinin velkomin
með kæti sinni og léttleika. Sökn-
uðurinn er sár, en í hugann koma
fram ótal góðar minningar frá
þeim mörgu sumrum er við dvöld-
um í sveitinni hjá Kjartani og
Dúddu, og lærðum að þekkja
margt sem okkur borgarbörnun-
um hefði annars verið hulið, og
seinna er við hættum að fara
þangað til sumardvalar en komum
í styttri heimsóknir að sumri eða
vetri, var alltaf tekið á móti okkur
af sömu rausn og hlýleika. Alltaf
var Kjartan tilbúinn að gefa
okkur af tíma sínum, hvort sem
það var til að spjalla, fara með
okkur um dalinn sinn eða upp til
fjalla, en þar var hann sem heima
hjá sér, enda farið ófáar ferðirnar,
bæði sér og öðrum til gamans eða
til að vinna einhver þau störf sem
búskap fylgja.
Eftirlifandi eiginkona Kjartans
er Ágústa Jónasdóttir og eru börn
þeirra Jónas og Guðný Margrét og
eru þau bæði uppkomin. Þeirra er
söknuðurinn mestur, en kunn-
ingjahópur Kjartans var stór og
er því víða skarð fyrir skildi, er
hann leggur upp í ferðina miklu
sem við öll förum fyrr eða síðar.
Við systkinin og fjölskyldur
okkar kveðjum nú góðan frænda
og vin.
Blessuð sé minning hans.
Hrafnhildur Árnadóttir,
Bjarni Árnason.
Ráðstefna um
mengunarvarnir
(ienf, 8. júní. AP.
GLOGGLEGA kom I Ijós við setn-
ingu þriggja daga alþjóðlegrar ráð-
stefnu um mengunarvarnir á vegum
Sameinuðu þjóðanna í Genf í gær-
kvöldi, að mikill og almennur áhugi
ríkir á meðal þátttökuþjóðanna um
að efla mengunarvarnir. Skiptir þar
litlu þótt kosta þurfi til þess miklum
fjármunum.
„Verndun umhverfisins gegn
mengun, og þá sérstaklega loft-
mengun, er brýnasta viðfangsefni
þjóða heimsins á eftir eflingu frið-
arins,“ sagði umhverfismálaráð-
herra V-Þýskalands, Karl-Dieter
Spranger, við setningu ráðstefn-
unnar.
Á meðal þeirra atriða, sem
rædd verða á þessari ráðstefnu,
eru sameiginlegar aðgerðir þátt-
tökuþjóðanna 24 til að koma í veg
fyrir eyðileggingu af völdum súrr-
ar rigningar, sem þegar hefur
valdið ómældu tjóni á gróðurlendi
í Mið-Evrópu og allt norður til
Noregs og Svíþjóðar.
í V-Þýskalandi einu sagði
Spranger, að súr rigning hefði
valdið tjóni á um 8% alls skóg-
lendis. Sagði hann tjón landbún-
aðarins í landinu af völdum þessa
vera ómetanlegt.
Ráðstefnan í Genf er eins konar
framhald á samningi um loft-
mengun, sem undirritaður var af
öllum þátttökuþjóðunum 1979.
V-Þjóðverjar hafa lagt til á ráð-
stefnunni, að þær þjóðir innan
Efnahagsbandalagsins, sem skrif-
uðu undir samninginn á sínum
tíma, fylgi fordæmi V-Þjóðverja
sem hyggjast draga úr brenni-
steinsmengun um þriðjung á
næsta áratug með strangari regl-
um um verksmiðjuúrgang.
Minning:
Asgeir Gíslason
skipstjóri
Ásgeir Gíslason, skipstjóri í
Kópavogi, sem jarðsettur var
mánudaginn 6. þ.m., var fæddur á
Akranesi 10. desember 1926 en
fluttist með foreldrum sínum til
Hafnarfjarðar fjórum árum síðar.
Ásgeir var næstyngstur fimm
barna þeirra Gísla Ásgeirssonar
fyrrum sjómanns frá Bíldudal og
Kristínar Á. Kristjánsdóttur.
Milli tvítugs og þrítugs sætti
Gísli þeim dapurlegu örlögum að
fara á Vífilsstaðahæli vegna
berklaveiki og náði aldrei starfs-
orku upp frá því. Það er auðvelt að
gera sér í hugarlund að lifsbarátt-
an hefur ekki verið auðveld þeim
sem á þessum árum þurftu að
koma upp barnahóp við slíkar að-
stæður enda fóru börnin snemma
að vinna til að létta undir með
heimilinu. Geiri mun hafa verið á
fimmtánda ári er hann fór fyrst
til sjós. Eftir það var sjórinn hans
starfsvettvangur alla tíð. Fyrst
var hann háseti á bátum en síðan
á togurum. Hann braust í því að
fara í sjómannaskólann og lauk
þaðan prófi árið 1948. Eftir það
var hann stýrimaður á ýmsum
togurum og skipstjóri eftir 1957.
Lengst af var hann með Röðul frá
Hafnarfirði, hann var skipstjóri á
Hauk frá Reykjavík í 8 ár og nú
síðast á Rán úr Hafnarfirði. Undir
stjórn Ásgeirs voru þetta mikil
aflaskip og þekkt fyrir vandaða
vöru enda átti Ásgeir mörg sölu-
met erlendis. Allir sem til þekkja
vita að til þess að vera árum sam-
an í hópi fremstu aflaskipstjóra
þarf í senn brennandi áhuga á
starfinu og óvenjulegan dugnað.
Þessa eiginleika hafði Ásgeir til
að bera í óvenju ríkum mæli.
Ásgeir kvæntist árið 1948 Hildi
Fríinann, dóttur Einars Frímann
kennara í Norðfirði og Brynhildur
konu hans. Þau Hildur settust að í
Hafnarfirði og bjuggu þar um all-
mörg ár uns þau fluttu í Kópavog
og reistu sér þar myndarlegt
heimili. Börn þeirra Hildar urðu 6.
Þau urðu fyrir þeirri þungbæru
reynslu að missa tvö elstu börnin,
Jón og Brynju, með nokkurra ára
millibili. Þau fjögur sem eftir lifa
eru: Gísli, skipstjóri í Garði, Sig-
ríður, húsmóðir, Ásgeir, sjómaður,
og Kristín, starfsstúlka á Kópa-
vogshæli.
Mínar bernskuminningar um
Geira frænda eru tengdar eftir-
væntingu. Hvenær kæmi hann?
Hvernig hefur fiskast? Að ekki sé
nú talað um siglingartúra. Það var
nú ekki ónýtt að eiga frænda sem
kom frá dularfullum útlöndum
færandi margskyns dásemdir. Frá
þessum árum eru mér minnistæð-
ast hve einstaklega barngóður
Geiri var. Ég man að hann kom í
heimsókn til mín þar sem ég var í
sveit. Við smíðuðum báta og sigld-
um þeim á áveituskurðum við
mikinn fögnuð. Þá fannst mér
ekkert eðlilegra en að tvítugur
maður tækist á hendur ferðalag til
þess að leika sér við mig sem þá
var 6 ára gamall. Síðar varð mér
smám saman ljóst að það voru
ekki eiginleikar mínir sem voru
orsök þess ferðalags heldur
hlýleiki frænda míns. Á þessum
árum var ég eitt sinn heiðursgest-
ur um borð í togara sem sigldi frá
Reykjavík til Hafnarfjarðar. Þótt
siglingin væri ekki löng hefur
ævintýraljóminn sem yfir þessu
ferðalagi var ekki fölskvast síðan.
Þegar árin liðu hættum við
smám saman að sjást nema ef.svo
hittist á að Geiri væri í landi þeg-
ar upp komu meiri háttar fjöl-
skylduboð. Þegar spurt var hvað
væri títt af Geira var alltaf sama
svarið. Hann væri úti í sjó. Þannig
liðu ár og áratugir og kunnings-
skapurinn trosnaði og það leiðir
hugann að því hvað mikið við sem
heima sitjum í náðum eigum þeim
að þakka sem verja ævi sinni i
áratuga útlegð frá vinum og ætt-
ingjum til að tryggja okkur þau
lífsgæði sem við njótum. Árið 1982
fékk svo starfsferill Geira brattan
endi en hann hné niður af heila-
blóðfalli um borð í skipi sínu.
Hann kom í land en starfsorkan
var horfin og varð ekki endur-
heimt. Fyrir mann sem hafði var-
ið allri starfsævi sinni úti á sjó
voru það dapurleg örlög að vera
skyndilega strandaður á þurrlend-
inu og þótt hann í upphafi væri
bjartsýnn á að komast á flot aftur
fjaraði vonin um að endurheimta
orku smám saman út.
Mér koma því nú að leiðarlokum
í hug orð Stefáns G. um grenitréð:
„varmalaust í vi-trarjonÁ
vonarra lur loynast.
Koi>nar aldrei, hrotnar í
bylnum stóra seinast."
Eftirlifandi eiginkonu, börnum
hans, barnabörnum og systkinum
votta ég einlæga samúð mína.
Ásgeir.