Morgunblaðið - 11.06.1983, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 11. JÚNÍ1983
Sigríóur i fundi í ráóherranefnd Evrópuráðsins.
Evrópuhöllinn í Strasbourg.
Að tryggja vináttu-
bönd Evrópuþjóða
Með Sigríöi Á. Snævarr í Strasbourg
Nú nýverið voru á ferð á íslandi fulltrúar Efnahagsbanda-
lagsins og héldu þeir erindi á fróðlegri ráðstefnu. Vakti koma
þeirra m.a. athygli á samstarfi Evrópuríkja og þeirri stað-
reynd að ísland er ekki aöili að Efnahagsbandalaginu. ísland
er hins vegar virkur þátttakandi í Evrópuráðinu og skal hér
lítillega greint frá starfsemi Evrópuráðsins og aðiíd íslanr'-
að því.
Á þessu ári eru 40 ár liðin síðan
Sir Winston Churchill, fv. forsæt-
isráðherra Bretlands, gerði nauð-
syn þess að stofna Evrópuráð að
stríðinu loknu fyrst að umræðu-
efni í útvarpsumræðu. Heims-
styrjöldin síðari geisaði árið 1943
og Evrópa varð vígvöllur í annað
sinn á öldinni. Hugmynd Church-
ills var ekki ný. Stjórnmálamenn
og heimspekingar höfðu áður
imprað á sambandi Evrópuþjóð-
anna, en ekki hafði orðið af því.
Stofnun Sameinuðu þjóðanna var
í undirbúningi. Stofnskrá þeirra
var undirrituð í San Francisco ár-
ið 1945. Churchill sá, að nauðsyn-
legt var að koma á fót svipaðri
stofnun í Evrópu, þar sem full-
trúar þjóðanna gætu hist og skipst
á skoðunum og þannig tryggt sam-
band og vináttu Evrópuþjóðanna.
í stríðslok var hafist handa við að
framkvæma hugmynd Churchills.
Um 700 manns frá 26 löndum
sóttu ráðstefnu í Haag árið 1948
um stofnun Evrópuráðs, en sér-
staklega þó Evrópuþings og
mannréttindadómstóls. Árangur-
inn varð sá, að 5. maí 1949 skrif-
uðu 10 þjóðir, Danmörk, Noregur,
Svíþjóð, írland, Bretland, Frakk-
land, Belgía, Holland, Luxemborg
og Ítalía undir stofnskrá Evrópu-
ráðsins og það tók til starfa í
frönsku borginni Strassborg við
ána Rín.
fsland gerðist aðili að Evrópu-
ráðinu árið 1950. Nú er 21 ríki að-
ili, eða öll ríki Vestur-Evrópu
nema Finnland og furstadæmið
Mónakó. Starf Evrópuráðsins fer
fram í ráðherranefnd, sem kemur
saman tvisvar á ári, og ráðgjafa-
þingi, sem kemur saman þrisvar á
ári. Á þinginu eiga sæti 117 full-
trúar þjóðþinga aðildarríkjanna.
Þingið afgreiðir niðurstöður sínar
sem tilmæli til ráðherranefndar-
innar og hún tekur ákvarðanir í
formi ályktana, tillagna og sam-
ninga. Sameinuð nefnd tengir
störf ráðherranefndarinnar og
ráðgjafaþingsins. Aðalritari
Evrópuráðsins tilkynnir aðildar-
ríkjunum ályktanir ráðherra-
nefndarinnar. Hann og 850 manna
fast starfslið sjá um daglegan
rekstur stofnunarinnar.
Það má segja, að Evrópuráðið
fjalli um flest milli himins og
jarðar nema hermál. Stjórnmál,
Sigríður Ásdís Snævarr á skrifstofu
íslands í Evrópuráðinu.
mannréttindamál, efnahags- og
þjóðfélagsmál, menningar- og
íþróttamál eru meðal málaflokka
þess. Sérfræðinganefndir starfa
innan hvers málaflokks og starfa
íslenskir sérfræðingar í nefndum
á öllum sviðum Evrópuráðsins.
Komur íslendinga til Strassborg-
ar eru því tíðar. Einn sólbjartan
dag um mánaðamótin apríl-maí
voru t.d. Ólafur Ragnar Grímsson,
fv. þingmaður, mættur á þingið,
Páll Pálsson yfirdýralæknir og El-
ín Flygenring Pálsdóttir, fram-
kvæmdastjóri jafnréttisráðs,
mætt á nefndarfundi sérfræðinga
og Sigríður Ásdís Snævarr, sendi-
ráðsritari í utanríkisráðuneytinu,
mætt í stað ráðherra á fund ráð-
herranefndarinnar og hitti blaða-
maður hana að máli í Strassborg.
Sigríður hefur starfað í utanrík-
isþjónustunni síðan 1978. Hún var
sendiráðsritari í sendiráði íslands
í Moskvu, en hefur séð um málefni
Evrópuráðsins i utanrfkisráðu-
neytinu síðan í mars í fyrra. Starf
hennar felst í að halda uppi lif-
andi tengslum milli íslands og
Evrópuráðsins, svara erindum
sem er beint til utanríkisráðu-
neytisins og gera grein fyrir hvað
gerist í ráðinu. Hún ferðast til
Strassborgar á allt að tveggja
mánaða fresti og segir að þannig
sé kostnaði íslands haldið niðri,
mun dýrara væri að hafa fasta-
fulltrúa staðsettan í Strassborg
eins og flestar þjóðir gera.
Ráðherrafundir utanríkisráð-
herra eru haldnir tvisvar á ári, og
vegna mikilla anna utanríkisráð-
herra við fundarsetur og opinber-
ar heimsóknir víða um lönd, kem-
ur fyrir að þeir senda diplómat-
íska fulltrúa á fundi þeirra í sinn
stað. Þennan dag sem blaðamann
bar að garði í Strassborg, sat Sig-
ríður Snævarr einmitt ráðherra-
fund fyrir ólaf Jóhannesson utan-
ríkisráðherra. Það vakti athygli
þegar Sigríður settist í ráð-
herrastólinn, yngsti fulltrúinn á
ráðherrafundinum. „Hve lengi
hafið þér verið í pólitík? spurði
ráðherra íra, sem sæti á við hlið
íslands og hélt hér kominn starfs-
bróðir eða -systir. Hún áttaði sig
ekki á spurningunni fyrst í stað,
en var svo fljót að leiðrétta mis-
skilninginn.
Tillögur ráðgjafaþingsins eru
ræddar á fundum ráðherranefnd-
arinnar og formaður hennar og
aðalritari Evrópuráðsins leggja
fram skýrslur. Formenn EFTA og
Efnahagsbandalags Evrópu leggja
einnig fram skýrslur stofnana
sinna. Sigríður sagði, að Evrópu-
ráðið væri orðið að einskonar brú
á milli þjóðanna í þessum við-
skipta- og efnahagsbandalögum.
Af aðildarríkjum Evrópuráðsins
eru 11 í EFTA og 10 í Efnahags-
bandalaginu. Hún kvað það mjög
gagnlegt að heyra skýrslu um
störf Efnahagsbandalagsins og
ýmislegt fróðlegt um hið pólitíska
samstarf á sviði utanríkismála
sem mjög hefur aukist að undan-
förnu.
Samband Evrópuráðsins og
Efnahagsbandalagsins hefur lengi
verið til athugunar. Aðildarríki og
tilgangur stofnananna eru að
mörgu leyti hin sömu og hætt er
við tvíverknaði. Sigríður sagði, að
á mörgum þeim sviðum sem stofn-
anirnar ættu sameiginleg, hefði
Efnahgsbandalaginu á margan
hátt tekist betur um framkvæmd.
Þakkaði hún það fæð aðildarríkj-
anna í upphafi og nálægð þeirra.
Það er auðveldara að ná sam-
komulagi þegar 6 og síðan 10 sitja
saman við borð en þegar 21 eru
samankomnir allt frá íslandi til
Tyrklands.
f stofnskrá Evrópuráðsins segir,
að það sé stofnað í þeim tilgangi
„að binda fastari böndum þau
Evrópuríki, sem hafa svipaðar
hugsjónir, í því skyni að varðveita
og koma betur í framkvæmd þess-
um hugsjónum og til þess að efla
framfarir á sviði efnahags- og fé-
lagsmála". Evrópuráðið hefur í
reynd látið efnahagsmál að mestu
afskiptalaus, en meira látið að sér
kveða á sviði mannréttinda-, fé-
lags- og menningarmála. Líkur
eru á að Efnahagsbandalagið
muni hafa meiri afskipti af menn-
ingarmálum í framtíðinni og
óttast margir að þannig verði enn
gengið á mikilvægi og áhrifasvið
Evrópuráðsins. Austurríkismenn
og Svisslendingar óttast þetta sér-
staklega. Evrópuráðið er mikil-
vægari vettvangur fyrir þá en
flestar aðrar þjóðir. Hlutleysi
þeirra kemur í veg fyrir að þeir
sæki jafn marga fundi og aðrir
Evrópumenn og eigi sæti í jafn
mörgum nefndum og ráðum. Sig-
ríður sagði, að Evrópuráðið væri
t.d. ekki jafn mikilvægt fyrir ís-
lendinga og þessar þjóðir, þar sem
við sækjum fundi í Norðurlanda-
ráði, NATO, Sameinuðu þjóðun-
um, OECD, GATT, EFTA og á
Vinir eða óvinir
— eftir Einar Þ.
Guðjohnsen
Önnur ritstjórnargrein Mbl. 7.
júní sl. gerir erlenda ferðamenn
að umræðuefni og ofbýður grein-
arhöfundi viðbrögð „náttúru-
verndarmanna", sem ég set hér
viljandi í gæsalappir.
Nokkur undanfarin ár hefur
hópur „náttúruverndarmanna"
verið hávær. Þeir hafa fundið
ferðamönnum allt til foráttu, og
þá einkum útlendingum. Allt, sem
aflaga hefur farið til fjalla, er út-
lendingum að kenna. Allur þessi
hávaði hefur gengið svo langt, að
þar virðist um hreint útlendinga-
hatur að ræða.
Þessi viðbrögð gegn útlending-
um eru furðuleg þegar það er haft
í huga, að öll fjárhagsleg afkoma
þjóðarinnar er háð útlendingum.
Þeir eru kaupendur afurða okkar
og þjónustu, þar með talið ferða-
mannaþjónustu. Við getum engan
veginn umlukið okkur Kínamúr,
járntjaldi eða bambustjaldi og lif-
að ein og óháð af landsins gæðum.
Þetta vita þessir „náttúruvernd-
armenn“, sem sjálfir fara það, sem
þeir vilja, þegar þeir vilja.
„Feröamannaþjónusta
er þegar orðin mikil-
vægur þáttur í afkomu
landsmanna, en hún
gæti orðið miklu stærri
þáttur, ef rétt væri á
málum haldið. —
... h á v a ð i „náttúru-
verndarmanna“ hefur
haft áhrif á stjórnvöld,
og því hafa þessar
fjandsamlegu reglur
verið settar til höfuðs
erlendum ferðamönn-
um.“
Ferðamannaþjónusta er þegar
orðin mikilvægur þáttur í afkomu
landsmanna, en hún gæti orðið
miklu stærri þáttur, ef rétt er á
málum haldið. Allar þjóðir heims
leggja á það höfðuáherzl.u að laða
til sín ferðamenn, helzt þá, sem
vilja búa vel og geta greitt fyrir
sig. Straumar ferðamanna landa á
milli hefur stóraukizt undanfarin
ár, en hér er kyrrstaða. Hvers
vegna?
Kannski er orsökin að einhverju
leyti hávaðinn í þessum „náttúru-
verndarmönnum", sem sumir
hverjir gegna embættum og hafa
titla, svo að á þá er hlustað. Þeir
tala um viðkvæma náttúru, sem
þoli enga ágengni, svo að fara
þurfi varlega og jafnvel loka
svæðum og banna umferð. Engar
vísindalegar rannsóknir eru til um
áhrif ferðamanna á náttúruna, að-
eins skoðanir fólks með sál, sem
menguð er af útlendingahatri.
Þessi sálarmengun er lítt skiljan-
leg, en einhvern veginn finnst mér
hún vera angi af enn stærri sálar-
mengun, vinstrimengun. Einu
vísindalegu rannsóknirnar á
gróðri landsins og ágangi eru
rannsóknir Ingva Þorsteinssonar
á beitarþoli landsins.
Framangreindur hávaði „nátt-
úruverndarmanna" hefur haft
áhrif á stjórnvöld, og því hafa
þessar fjandsamlegu reglur verið
settar til höfuðs erlendum ferða-
mönnum. í reglugerð nr. 175 frá
25. marz 1983 er ferðamálaráði
falið víðtækt og kostnaðarsamt
eftirlit, jafnvei að samþykkja leið-

Einar Þ. Guðjohnsen
sögumenn erlendra hópa eða
hafna þeim. Samkvæmt reglu-
gerðinni geta erlendir ferðahópar
ráðið sér íslenzka leiðsögumenn
beint til þess að öðlast náð fyrir
augum stjórnvalda. Hér er gengið
framhjá íslenzkum ferðaskrifstof-
um, sem greitt hafa stórfé í ríkis-
sjóð og sett háar en lítt skiljanleg-
ar tryggingar. Leiðsögumenn geta
gerzt skipuleggjendur ferða út-
lendinga án milligöngu ferðaskrif-
stofa, sem til slíkra hluta hafa
nánast einkarétt lögum sam-
kvæmt.
Gauragangurinn er afleiðing af
hávaðanum í „náttúruverndar-
mönnum" og þessari óheppilegu
reglugerð.
Hingað vilja koma erlendir rall-
menn og aka síðsumars um
nokkra hálendisvegi eða slóðir.
Það vill til, að ég fékk að sjá regl-
urnar um þetta rall og talaði við
franska höfuðpaurinn. í ljós kom,
að reglurnar eru mjög strangar,
aldrei má aka utan vega eða slóða
og eindregið er óskað eftir eftirliti
Náttúrverndarráðs, því að kostnað-
arlausu. En Náttúruverndarráð
sagði nei (formaðurinn) að óathug-
uðu máli, því að það var fyrirfram
ákveðið án rannsókna, að landið
þyldi ekkert. Og þá upphófst háv-
aðinn. Landverðir sögðu nei, leið-
sögumenn sögðu nei, ráðuneytin
sögðu nei og Ferðafélagið sagði
nei. Þetta var eins og hjá litlu gulu
hænunni, að enginn vildi sá fræ-
inu.
Og hver hefði, eða kannski enn-
þá, verður uppskeran af fræinu?
Miklar gjaldeyristekjur og miklar
auglýsingar erlendis um land og
þjóð, ekki aðeins bílarall, sem í
mínum augum er nánast aukaat-
riði. Þessar auglýsingar gætu leitt
til annarra og meiri tekna af
ferðamönnum í framtíðinni, og
kannski leita ýmsir eftir íslenzk-
um afurðum á markaðinum, því að
ísland er jú fallegt land og þar kú
búa menningarfólk. Allt er undir
okkar stjórn og eftirliti. Aðeins
einfeldningar hafna slíku boði, eða
menn með mengaða sál.