Morgunblaðið - 24.07.1984, Side 52
52
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 24. JÚLl 1984
Þegar strákarn-
ir sneru aftur
Ekki eru mörg ár síðan hungursneyð var útbreidd í Nígeríu. Með
tilkomu olíuauðsins batnaði afkoma landsmanna til muna, en nú
virðist allt benda til þess að hungurvofan fari á stjá að nýju.
Fyrir rúmu ári var tveimur milljónum útlendinga vísað frá Nígeríu
þar sem atvinnuleysi var farið að gera vart við sig í auknum mæli.
Myndin sýnir fjölda Ghanamanna bíða komu skipa á hafnarbakkan-
um í Lagos.
Af byltingunni í Nígeríu og vandamálunum,
sem herstjórnin á við að glíma
Shehu Shagari, fyrrum forseti Níg-
eríu.
Mohammed Buhari, hershöfðingi, yf-
irmaður herstjórnarinnar í Nígeríu.
Að kvöldi þess 30. desember fór Inua Wushishi, hershöfðingi, í háttinn að vanda. Að þessu
sinni sofnaði hann þó ekki. í íburðarmiklu opinberu aðsetri sínu í Ikoyi-hverfínu í útborg Lagos
beið yfírmaður hersins komu óvelkominna gesta.
Yngri bróðir hershöfðingjans hafði varað hann við því á miðnætti, að herinn, herinn hans,
myndi láta til skarar skríða um nóttina og steypa borgaralegri stjórn þessa fjölmennasta ríkis
svörtu Afríku. Wushishi, hershöfðingi, varkár maður, gerði ekkert til þess að hindra ráðagerðina.
Þeir komu að sækja hann um kl.
2 um nóttina. Hópur ungra liðsfor-
ingja gekk inn í húsið og lét senda
eftir Wushishi, þar sem hann lá
andvaka í rúmi sfnu á efri hæð
þess. Kuldalega og blátt áfram var
honum skýrt frá því að aðstoðar
hans væri hvorki þðrf né óskað.
Það eina sem þeir kröfðust af hon-
um var að hann segði tafarlaust af
sér. Reyndi hann að hindra valda-
ránið með einhverjum hætti yrði
honum rutt úr vegi. Hershöfðing-
inn, sem aðeins tveimur stundum
áður hafði ekki minnsta hugboð um
eitthvert umsvifamesta og jafn-
framt best skipulagða valdarán f
sögu Afríku, sagði af sér á staðn-
um.
Skriðdrekarnir af stað
Hálfri klukkustundu síðar, kl.
2.30 að morgni laugardagsins 31.
desember, sá hópur blaðamanna,
sem var á leið heim af kvöldvakt,
fyrstu skriðdrekana skrölta af stað
út úr höfuðstöðvum hersins í Ikeja,
skammt frá flugvellinum, áleiðis
niður f miðborgina. Þeir skildu
strax hvað um var að vera, rétt
eins og þeir hefðu beðið þessa
augnabliks. „Við vissum strax að
það hlaut að hafa verið gerð bylt-
ing,“ sagði einn þeirra eftir á.
Herfylkingin tók stefnuna á
ráðhúsið, opinbert aðsetur Shehu
Shagari, forseta, í miðborg Lagos.
Sem fylkingin dreifði sér um borg-
ina og tók sér stöðu á lykilstððum
fylgdist hópur góðglaðra nátt-
hrafna með hermönnunum án
minnstu sjáanlegrar undmnar.
Einn úr hópnum spurti metra ad
Það var Sani Abacha, foringi 9.
vélaherdeildarinnar i Ikeja, sem
stýrði aðgerðunum f Lagos. Þær
heppnuðust áfallalaust. Ráðhúsið
var hertekið án nokkurrar mót-
spyrnu. Skipt hafði verið um
varðmenn kvöldið áður og þeir, sem
gættu hússins, voru allir á bandi
uppreisnarmanna. Alex Ekwueme,
varaforseti, og Sunday Adewusi,
yfirmaður lögreglunnar, voru
handteknir á heimilum sínum og
fluttir til Bonny Camp-herbúð-
anna.
Kl. 7 að morgni laugardagsins
heyrðu útvarpshlustendur þjóð-
sönginn leikinn og síðan ávarp Ab-'
acha, þar sem hann tilkynnti að
borgaraleg stjórnarskrá frá árinu
1979 hefði verið numin úr gildi.
Jafnframt tilkynnti hann, að öll
stjórnmálastarfsemi í Iandinu væri
bönnuð. Öllum æðri embættis-
mönnum ríkisins var skipað að
gefa sig fram við lögreglu hið
fyrsta og afhenda öll opinber skjöl,
sem þeir kynnu að hafa undir
höndum. Herráð, undir stjórn Mo-
hammed Buhari, var nú við stjórn-
völinn. Eftir fjögurra ára borgara-
lega stjórn voru strákarnir komnir
aftur.
Flugvöllurinn í Lagos var lokað-
ur. Flugstjóra flugs WT 801 hjá
flugfélagi Nígeríu á heimleið frá
London skömmu eftir birtingu var
fyrirskipað af flugturninum í Lag-
os aö snúa til nágrannarikisins
Benin og lenda þar. Uba Ahmed,
aðalritari Þjóðarflokks Nígeríu
(flokks Shagari) var um borð í vél-
inni, tók völdin af flugstjóranum
og skipaði honum að lenda i Lagos
hvað hann gerði. Ahmed var hand-
Shagari tekinn
Eitt vandamál varðandi Shagari
var óleyst. Hann hafði haldið til
forsetasetursins i borginni Abuja
og ætlaði að eyða þar helginni. Þar
var hinn 58 ára gamli leiðtogi þjóð-
arinnar að brasa við að berja sam-
an nýársávarpið til þjóðarinnar.
Shagari, fyrrum skólastjóri og
skáld, lét eins og ekki væri óveð-
ursský að sjá á himni. Þó hafði
hann verið varaður við. Nokkrum
dögum áður hafði lisforingi úr ör-
yggissamtökum landsins rætt við
hann um ókyrrð innan hersins.
Liðsforingjaefni í Kadua höfðu
baulað á forsetann, þar sem hann
stautaði sig í gegnum litlausa ræðu
um tryggð við ríkið, en allt kom
fyrir ekki. Hann virtist ekki gera
sér neina grein fyrir ástandinu.
Þessa sömu helgi var 500 manns,
óvenjulega fjölmennu gæsluliði,
komið fyrir í Abuja til verndar
Shagari. Snemma á laugardags-
morgninum bárust sundurlausar
fréttir af atburðunum i Lagos til
forsetasetursins í Abuja. Greini-
legrar taugaveiklunar gætti í röð-
um varðliðsins, sem var að búa sig
undir að takast á við vandann, þeg-
ar herfylking undir stjórn eins
uppreisnarmanna, Ibraim Bako,
sem reyndar var fjölskylduvinur
Shagari, renndi í hlaðið. Bako gekk
óvopnaður inn í húsið til þess að
tilkynna Shagari að hann hefði
verið settur af. Verðir forsetans
skutu hann til bana. Þetta er eina
dauðsfallið, sem vitað er um, í öll-
um aðgerðunum.
Menn Bako þustu inn í húsið er
þerr heyrðu skothvellina, gráir
fýrrr jámum. Upphófnt þegar
en enginn félL fiför
skamma stund lýsti varðlið forset-
ans sig sigrað. Shagari virðist hafa
sloppið úr orrahríðinni, en náðist
skammt frá setrinu og var sendur
með einkaþyrlu sinni til Lagos.
Eftir smáþjark á flugvellinum, þar
sem yfirmenn flughersins vildu
senda forsetann með þyrlu til
gæslustaðarins, varð Shagari, sem
fáum dögum áður hafði pantað
flota Mercedes Benz-bifreiða til af-
nota fyrir stjórnina, að sætta sig
við að vera ekið í lélegu eintaki af
Audi í fangavistina.
Flóttamanna leitað
Aðrir flýðu. Um leið og Buhari
tilkynnti á fyrsta fréttamanna-
fundi sínum, að „sumra flótta-
manna væri leitað meira en ann-
arra“ fóru flestir þeirra, sem auðg-
ast höfðu stórlega á ríkisjötunni f
spillingunni { valdatíð Shagari, í
felur eða reyndu að komast f frið-
land evrópskra bankareikninga
sinna. Einskis er þó leitað jafn
ákaft og Adisa Akinloye, formanns
Þjóðarflokksins og einhvers hatað-
asta manns landsins. Sögusagnir
herma ýmist, að hann hafi flúið til
Liechtenstein eða Bandaríkjanna.
Annar flóttamaður, en öllu geð-
þekkari og siðfágaðri, er Yakubu
Gowon, sem var sjálfur yfirmaður
herstjórnarinnar í Nígeríu á árun-
um 1966—1975. Hann bjó f útlegö í
Bretlandi og lagði stund á nám við
háskólann í Warwick þar til hann
sneri skyndilega heim þann 5. des-
ember sl. Tveimur dögum fyrir
valdaránið, greinilega eftir að
hann hafði haft pata af þvl sem
koma skyldi, flaug hann til Togo.
Ein skýringin á hinum undarlegu
og jafnframt óvæntu ferðalögum
hans er talin sú, að hcmum hafi
verið boðið til heimalandsins af
byltingarmönnum til þess að veita
þeim upplýsingar um bjwkainni-
stæður ráðherra Sha ”
um. Talið er, að hann 1
ar yfirgefið landið
kynni að fara, aA í
heppnaðist, en myndi snúa fljótt
aftur.
Enn annar maður á flótta er Em-
eke Ojukwu, sem var forsprakki
byltingarmanna í Biafra fyrir rúm-
um 13 árum. Hann sneri aftur
heim í fyrra eftir útlegð og bauð sig
fram til öldungadeildarinnar f
nafni flokks Shagari, en náði ekki
kjöri. Hann er nú sagður vera kom-
inn til Abidjan, höfuðborgar Fíla-
beinsstrandarinnar.
Nígeríumönnum, sem fögnuðu
grönnum sfnum á nýja árinu með
kveðjunni: „Gleðilega nýja stjórn",
kemur það sem gerðist ekki á
óvart. Þetta stóra land, sem um
tíma naut góðs af skjótfengnum
olíuauði áður en öll fjármálastjórn
fór úr böndunum, var nánast á
barmi gjaldþrots þegar herinn lét
til skarar skríða. Sterkur orðrómur
er á kreiki í Nígeríu þess efnis, að
herforingjarnir undir stjórn Bu-
hari hafi litið á aögerðir sínar sem
hreinar og klárar björgunaraðgerð-
ir og það í tvennum skilningi.
Vissulega gripu þeir til róttækra
efnahagsaðgerða, sem á allan hátt
eru í anda íhaldssamra stjórnenda,
en sá orðrómur er einnig á kreiki,
að þeir hafi óttast valdarán ungra
vinstrisinnaðra liðsforingja í hern-
um á fyrstu mánuðum þessa árs og
ákveðið að verða fyrri til.
Fyrstu viðbrögð stórfyrirtækja
og olíusamsteypa i Bretlandi og
Bandarfkjunum, sem eiga hags-
muna að gæta f Nfgerfu, hafa verið
frekar jákvæð. Sérstaklega gætir
nokkurs léttis f röðum frammá-
manna olfuiðnaðarins, sem óttuð-
ust um tíma, aö Shagari hygðist
segja skilið við OPEC-ríkin, lækka
verð á eigin olfu og auka fram-
leiðsluna að rniklum mun f viðleitni
sinni til þess að leysa efnahags-
vanda þjóðarinnar.
Þeir hinir sömu eru nú bjartsýn-
ir á, að Buhari haidi samkomulag
OPEC-rfkjanna. Buhari, sem áður
gegndi st.öðu oHuméáaráðherra og
var m.a. forstjóri i’éhiaelfnfélagsins
ntgeriska, innan
•HHMW
wmwscqwAmn