Morgunblaðið - 03.10.1985, Síða 15

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 3. OKTÓBER1985
15
Safnvörður
segir frá
Bókmenntir
Erlendur Jónsson
Elsa E. Guðjónsdóttir: ÍSLENSK-
UR CTSAUMUR. % bls. Veröld.
Reykjavík, 1985.
Einhvern tíma var sagt að
menningin hæfist þar sem hinu
nauðsynlega sleppti. Vafalaust
er í því fólgið sannleikskorn —
út frá einhverju sjónarmiði séð.
En varla á það við um nytjalist
þar sem leitast er við að sameina
notagildi og fegurð.
Elsa E. Guðjónsson safnvörður
hefur kannað rækilega vefjar-
og útsaumslist íslenskra kvenna
á fyrri öldum. Árangurinn er svo
lagður fram í þessari bók. Er hún
í öllu tilliti stórfróðleg þvi auk
textans fylgja margar myndir
af gömlum útsaumsverkum. Þar
eð hver varð að búa að sínu á
fyrri tímum var íslenska ullin
langmest notuð til útsaums og
vefnaðar. Til litunar voru líka
notuð náttúrleg, innlend efni.
Flest, sem varðveist hefur, er
prýtt einhvers konar reglulegu
mynstri. En andlits- eða manna-
myndir koma líka fyrir. Það voru
einkum myndir af ásjónu háemb-
ættismanna þjóðarinnar sem
konur tóku sér þannig fyrir
hendur að varðveita með þræði
sínum og nál. í bókinni gefur
meðal annars að líta andlit Þor-
láks Skúlasonar Hólabiskups.
Vafalaust er sú mynd trúverðug
— sé á grófu drættina litið.
Elsa E. Guðjónsson segir að
það hafi einkum verið efnaðar
konur sem lögðu stund á útsaum.
Eigi að síður telur hún »greini-
legt af varðveittum munum, að
alþýðukonum hefur einnig, á
stundum að minnsta kosti, gefist
tækifæri til slíkrar listiðj u.« Af
verkum þeim, sem myndir eru
af í bókinni, sést að þær hafa
ekki verið eftirbátur hinna
stöndugri.
Þótt útsaumur hafi verið frí-
stundaiðja mestanpart telur
Elsa E. Guðjónsson engum vafa
undirorpið að stundum hafi á
öldum áður verið þegin laun
Elsa E. Guðjónsson
fyrir. í því sambandi minnir hún
á »að verðlag á útsaumi, þ.e. á
hverja alin af líni saumaðri með
lit, er tilgreint í handriti af Búa-
lögum frá seinni hluta 15. aldar.«
Þess ber svo að geta að auk
hins sögulega fer höfundur
grannt ofan í hið verklega eða
faglega — lýsir með öðrum orð-
um vinnuaðferðum við hverja
tegund útsaums. Hygg ég að þær
útlistanir muni vera næsta fróð-
legar fyrir þá sem vit hafa á —
og áhuga.
Og víst er hér á ferðinni hinn
ákjósanlegasti leiðarvísir fyrir
hvern þann sem leggur leið sína
um íslensk minjasöfn í þeim
vændum að skoða handverk ís-
lenskra kvenna frá fyrri öldum.
Rækjumiðin við Dohrnbanka:
Staðarákvörð-
un erfið
„ÞAÐ getur skakkaö talsverðu á stað-
setningu samkvæmt Loran-C mæling-
um á rækjumiðunum við Dohrnbanka.
Það stafar aðallega af fjarlægð stöðv-
anna frá miðunum og innbyrðis af-
stöðu þeirra. Einnig virðist einhver
munur á sjókortum hvað varðar miðlín-
una milli Islands og Grænlands," sagði
Þröstur Sigtryggsson, skipherra hjá
Landhelgisgæzlunni, í samtali við
Morgunblaðið.
Eins og fram hefur komið í
Morgunblaðinu var rækjuskipið
Hafþór tekið af danska varðskip-
inu Fyllu fyrir meintar ólöglegar
veiðar vestan miðlínunnar milli
fslands og Grænlands síðastliðinn
föstudag. Skipstjórinn á Hafþóri,
Aðalbjörn Jóakimsson, sagði í
samtali við Morgunblaðið, að
ástæða þess virtist fyrst og fremst
vera mismunandi staðsetningar
varðskipsmanna og rækjuskip-
verja á þessum slóðum.
Þröstur Sigtryggsson sagði enn
fremur í samtali við Morgunblaðið,
að það skakkaði mest um það bil
einni sjómílu til eða frá á staðsetn-
ingu miðlínunnar á milli mælinga
fslendinga og þýzkra sjókorta, sem
mikið væru notuð á þessum slóð-
um.
PSSSSSSS.....geturðu þagað yfir LEYNDARMÁLI?
P.S. Þegar við segjum SJÓNVARP þá meinum við PHILIPS - og ekki orð um það meir.
<8>
Heimilistæki hf
HAFNARSTRÆTI3 - 20455- SÆTÚNI8- S: 27500
GOTT FÓLK