Morgunblaðið - 02.03.1986, Page 61

Morgunblaðið - 02.03.1986, Page 61
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 2. MARS 1986 61 Minning: Unnur Magnúsdótt- ir, Sauðárkróki Fædd 29. júní 1894 Dáin 17. nóvember 1985 Unnur var fædd 29. júní 1894 á Hlíðarenda við Sauðárkrók. For- eldrar hennar voru hjónin Guðný Jónasdóttir og Magnús Benedikts- son, sem bæði voru orðlögð fyrir dugnað og drengskap. Frá Hlíðar- enda lá leið fjölskyldunnar niður í Krók þar sem Magnús byggði bæ og nefndi Árbæ. Stóð hann nokkru fyrir sunnan þorpið. Síðar fluttust þau út á Eyri, þar reisti Magnús annan bæ, sem hlaut nafnið Háeyri. Ég kynntist Unni fyrst er ég var barnfóstra hjá Margréti Hemmert og Eysteini kaupmanni Bjamasyni. Frú Helga Guðjónsdóttir, fóstra Eysteins, var góð vinkona Guðnýjar móður Unnar. Guðný, sem þá var blind orðin, naut umönnunar Unnar og manns hennar, Jóns Bjömsson- ar. Frú Helga fór oft í heimsókn til Guðnýjar og kom þá ósjaldan í minn hlut að fylgja henni. Alltaf varð ég að þiggja einhverjar góð- gerðir, ef svo vildi til, að Guðný væri uppiskroppa með sælgæti kallaði hún á Unni og bað hana að gefa mér köku eða kleinu, sem ég ávallt þáði með þökkum, því bakk- elsið hennar Unnar var óviðjafnan- legt. Mér er minnisstætt frá þessum dögum, hve Unnur fagnaði vel þeim sem lögðu leið sína á heimili hennar. Hlýtt viðbót, hýrlegt bros og hvikar og léttar hrejrfíngar fóm ekki fram- hjá neinum, sem til hennar komu. Allt fas hennar bar vott um reisn og glæsileik. Hún var þrifín með afbrigðum og bar heimilið þess merki í stóru og smáu. Þar var allt í röð og reglu. Það var mikil vinna húsmóður á bammörgu heimili, að halda öllu hreinu og þvo alla þvotta á bretti. Þá voru enn kolaeldavélar, rafmagn var aðeins til ljósa. Unnur hafði snemma orðið að vinna hörðum höndum. Hún var 12 ára, næst elst fjögurra systkina, er faðir hennar lést á besta aldri úr taugaveiki er svo var nefnd, og móðuramma hennar einnig. Bæði voru þau Unni afar kær. Það þarf ekki að fara mörgum orðum um erfiðleikana hjá fátækum bamaíjöl- skyldum á þessum ámm, þegar fyrirvinnan féll skyndilega frá. Engar almannatryggingar, aðeins hreppstjórinn til að hlaupa undir bagga og sjaldan voru þær hirslur opnar nema í hálfa gátt þegar best 'ét. Fjölskyldan var sett í sóttkví, sem stóð vikum saman. Þau fengu ekki að fylgja ástvinum sínum til grafar og máttu ekki koma í nám- unda við þorpið eða annað fólk í 17 vikur. Þetta var erfíður tími. En góðir vinir með sóknarprestinn, séra Áma Bjömsson fremstan í flokki, réttu hjálparhönd og gerðu sitt til að milda erfiðleikana. Þessir atburðir skildu eftir djúp sár í viðkvæmri bamssál og greru reyndar aldrei, þótt Unnur ætti eftir að lifa langa ævi. Guðný lét mótlæt- ið ekki buga sig. Hún seldi bæinn sinn til að greiða allar skuldir, sem urðu til meðan á veikindunum stóð. Hún fluttist með bömunum sínum fjórum inn í Krók, leigði sér hús- næði og vann fyrir ijölskyldunni með saumaskap og öðru er til féll. En æði oft mun hafa verið þröngt íbúi. Unnur fór í sveit á sumrum og mun hún hafa tekið sér það nærri, að þurfa að fara frá sinni kæru móður, en skyldræknin og dugnað- urinn brást ekki. Síðar fór hún í vist til Akureyrar og var þar í þrjú ár á góðu myndarheimili. Lærði Unnur þar allt er að húshaldi laut og bjó að því alla ævi. Frá dvölinni á Akureyri átti hún ljúfar minning- ar. Til Sauðárkróks lá svo leið henn- ar aftur til að líta til með móður sinni. Hún réðst sem vinnukona til Kristins Briem, kaupmanns, er þá rak umsvifamikla verslun á Sauðár- króki. Þar kynntist hún Jóni Bjöms- syni verslunarmanni, og giftust þau 16. maí 1919. Fyrsta búskaparárið voru þau í leiguhúsnæði en keyptu svo húsið Svangrund (Aðalgötu 17) og bjuggu þar alla tíð meðal heiisa og kraftar endust, eða í full 60 ár. Heimili þeirra var mótað af reglusemi og þrifnaði. Þau voru bæði bráðdugleg og atorkusöm, unnu langan dag. Hjá þeim var hvert verk unnið á réttum tíma og ekki dregið til morguns það sem átti og þurfti að gera í dag. Þau ólu böm sín upp við vinnusemi, trú- mennsku og heiðarleik í öllum störf- um. Það sæði féll ekki utangarðs. Jón og Unnur voru gestrisin og höfðingjar heim að sækja, enda komu margir til þeirra og nutu rausnarlegra veitinga. Kaffið henn- ar Unnar var rómað og ekki var meðlætið síðra. Hún hafði yndi af að veita öðmm og gleði hennar var Guðlaugur J. Alex- andersson — Kveðja Fæddur 9. nóvember 1894 Dáinn 22. janúar 1986 Laugardaginn 1. febrúar var jarðsettur frá Ingjaldshólskirkju afí minn, Guðlaugur J. Alexandersson, Sólbakka, Hellissandi. Guðlaugur fæddist 9. nóvember 1894. Foreldr- ar hans vom Alexander Guðlaugs- son og Guðrún Helgadóttir. Hann ólst upp hjá foreldrum sínum í Stapatúni, Hellissandi, þar til hann fór að heiman þá ungur drengur. Árið 1929 kvæntist hann Súsönnu Ketilsdóttur frá Stakkabergi á Hellissandi. Þau eignuðust 8 böm. Elsti sonur þeirra fórst af slysfömm og var það mikið harmsefni. Bjuggu þau öll sín hjúskaparár á Sólbakka á Hellissandi þar til þau fóm. á Hrafnistu í Reykjavík árið 1980. Það kom upp í huga minn þegar ég byijaði að skrifa þessa grein hve ljúft var að koma til afa og ömmu því oft kom fyrir að foreldrar mínir stoppuðu mig á nóttinni þegar ég lagði af stað með sængina mína í svefni til að fara að sofa hjá afa og ömmu. Afí var mjög trúaður maður og alltaf las hann fyrir mig bænir áður en ég sofnaði þær mörgu nætur sem ég svaf á heimili hans. Ég hafði alla tíð mikið dálæti á afa, sem engan skal undra, þar sem ég var svo mikið hjá honum og á því margar góðar minningar um hann. Ef eitthvað bjátaði á gat ég alltaf leitað til hans því hann var mér afskaplega góður. Ég heimsótti afa stuttu fyrir jól og var hann þá mikið lasinn en samt gat hann brosað og glaðst yfir að ég var að fara vestur á Sand til foreldra minna til að vera þar yfir jólin. Afi var lífsglaður maður, dugleg- ur og iðjusamur. Reglusamur og snyrtimenni mikið sem ekki leyndi sér á heimili hans og í öllum hans störfum. Lengst vann hann í Hrað- frystihúsi Hellissands, einnig hafði hann nokkrar kindur sér til gamans og eyddi hann mörgum stundum við að hugsa um þær eftir langan og strangan vinnudag, enda orðlagt hve vel hann hugsaði um kindumar og fjárhúsin. Við krakkamir hlökkuðum til þegar sumarið var komið og byrjað var í heyskapnum sérstaklega þeg- ar farið var upp á tún eins og afi sagði, alltaf með nesti og heyjað frá morgni til kvölds. Afi og amma vom mjög samrýnd hjón og ánægð með sitt hlutverk í lífinu. Eiga þau 83 afkomendur sem er nokkuð stór hópur og enginn ósvikin þegar hún sá að gestir hennar nutu þess, sem á borð var borið. Er ég kynntist mannsefni mínu, Magnúsi, syni Unnar og Jóns, og fór að venja komur mínar á Aðal- götu 17 var mér tekið opnum örmum. Ég fann frá því fyrsta að þar var ég alltaf velkomin. Fyrsta hjúskaparárið bjuggum við Magnús hjá þeim, en færðum okkur svo um set í næsta hús og áttum þar heim- ili í 20 ár. Við tengdamamma höfðum því daglega einhver samskipti. Ég sótti oft til hennar góð ráð og lærði af henni margt. Hún var gjöful og greiðvikin. Aldrei sá ég hana glað- ari en er hún hafði keypt eitthvað nýtilegt og fallegt til að gefa böm- unum eða ef hún gat glatt lítilmagn- ann. Unnur var stórlynd og hreinlynd, sagði sína meiningu afdráttarlaust. Hun átti stundum til að vera hijúf og stutt í svörum, en allir sem þekktu hana vel vissu að grunnt var á viðkvæmni og hjartahlýju. Engan vildi hún særa að ósekju. Minnimáttar áttu sér öruggan mál- svarsmann þar sem hún var. Oft heyrði ég hana fara með, að gefnu tilefni, vísuna alkunnu „Illt er að halla á ólánsmann". Unnur var glaðlynd að eðlisfari og undi sér vel í góðum félagsskap. Hún var vel gefin og minnug með afbrigðum. Þegar kynni okkar hóf- ust veitti ég því fljótt athygli að hún gekk ekki heil til skógar. Hún þjáðist oft af óbærilegum höfuð- kvölum og gigt, en reyndi að láta það ekki buga sig og öll verk sín vann hún með prýði meðan stætt var. Þótt Unni liði best á heimaslóðum Minning: Sigurbergur Sigurðs son, Stapa íNesjum Fæddur 4. aprí) 1896 Dáinn 29. desember 1986 Hinn 7. janúar síðastliðinn var jarðsettur í Kirlqugarðinum við Laxá í Nesjum, Sigurbergur Sig- urðsson frá Stapa, en hann lést 29. desember sl. og skorti þá aðeins þijá mánuði í nírætt. Síðustu miss- erin átti hann við nokkra vanheilsu að stríða, en hafði fram til þess tíma verið heilsuhraustur. Sigurbergur var af aldamótakyn- slóðinni, fæddur skömmu fyrir alda- mótin, og hefur því náð að upplifa mjög stórfelldar breytingar á lífi og lifnaðarháttum landsmanna og ekki hvað síst í sinni heimabyggð. Á þessum tíma var húsakostur til að mynda með svipuðu móti og við upphaf íslandsbyggðar. Sigurbergur fæddist á Stapa í Nesjum 4. apríl 1896, yngstur í hópi 6 systkina og eru þau nú öll látin. Foreldrar Sigurbergs voru hjónin Rannveig Halldórsdóttir og Sigurð- ur Jónsson bóndi á Stapa. Sigurður var sonur Steinunnar Finnbogad- óttur og Jóns Jónssonar frá Háhól, en foreldrar Rannveigar voru Guð- björg Magnúsdóttir og Hallur Sig- urðsson. Fráþví um aldamótin 1800 vissi betur en afi hvað afkomend- umir voru margir, því hann var mjög em og fylgdist vel með öllu til síðasta dags. Alltaf fannst afa gaman að fá gesti í heimsókn en sérstaklega ljómaði hann þegar við bamabömin komum með bömin okkar því honum þótti afar vænt um öll böm. Afi var heilsuhraustur og þrátt fyrir heilsuleysi seinni árin náði hann þessum háa aldri. Við sættum okkur frekar við dauðann þegar aldraðir og sjúkir fá hvíldina en alltaf er söknuðurinn mikill þegar ástvinur fellur frá. Ég veit að Guð varðveitir þig, elsku amma mín, sem nú sérð á eftir elskulegum og góðum eigin- manni. Guð varðveiti minninguna um elsku afa minn. Sigrún Fjóla Sigþórsdóttir hefur sama ættin búið á Stapa, en það var langafi Sigurbergs, Magnús Ólafsson, þá prestur í Bjamanesi sem bjó þar þá. Sigurbergur var aðeins tveggja ára þegar faðir hans féll frá, og kom þá í hlut systkin- anna að annast um búskapinn ásamt móðurinni. Systkini Sigur- bergs voru Jón, fæddur 1880, dáinn 1967, Hallur, fæddur 1881, dáinn 1957, Ingibergur, fæddur 1884, dáinn 1910, Steinunn, fædd 1889, dáin 1970 og Sigurlaug, fædd 1892, dáin 1974. Steinunn giftist 1916 Ófeigi Jónssyni í Hafnamesi og bjó þar, en hin systkinin bjuggu alla tíð á Stapa. Þar á bæ hafa margir dvalið lengri eða skemmri tíma. Þar ólust meðal annars upp Sigurveig Péturs- dóttir og síðar sonur hennar Rann- ver S. Sveinsson, nú búsettur í Kópavogi. Einnig ólst þar upp Guðlaug Guðmundsdóttir, nú búsett í Bjamanesi. Á Stapa var ætíð mannmargt og var lengi vel tvíbýlt þar þótt öll vinna hafi verið stunduð þar í sameiningu og afrakstrinum deilt bróðurlega. Verkaskipting gerðist eðlilega og áreynslulaust, allt eftir fæmi og hugðarefnum hvers og eins. Fyrir utan hin daglegu störf voru smíðar sérsvið Sigurbergs, enda var hann hagur vel bæði á tré og jám. Um áratugaskeið smíð- aði hann skeifur fyrir sveitunga sína jafnframt því sem hann liðsinnti við aðrar smfðar. Á þriðja áratugnum var Sigurbergur nokkrar vertíðir á sjó eða sem ’.andmaður. Þann 11. júní 1927 kvæntist Sigurbergur Björgu Einarsdóttur frá Meðalfelli, fædd 26. ágúst 1900, dáin 11. desember 1977, og bjuggu þau á Stapa í félagi við systkini Sigur- bergs. Þau eignuðust þijú böm, Sigurð, fæddur 6. apríl 1928, Rann- veigu fædd 20. október 1929 og Einar fæddur 28. júlí 1935. Sigurð- ur er bóndi á Stapa, en kona hans er Guðný Valgerður Gunnarsdóttir frá Vagnsstöðum í Suðursveit. Þau eiga 6 böm og 3 bamaböm. Rann- veig er húsfreyja á Dynjanda, gift Jens Olsen frá Reyðarfirði og eiga þau tvo syni. Einar er bóndi í Þinga- nesi, kvæntur Hönnu Jónsdóttur frá Ákumesi. Böm þeirra em 5 og banaböm hafa þau eignast 4. Þegar ég kom fyrst í sveit að Stapa sumarið 1961 var eiginlega þríbýlt þar. Þá bjuggu í austur- bænum systkinin Jón og Sigurlaug og dvaldist ég hjá þeim ásamt fleiri bömum. Jón var gamall vinur afa míns, Bjöm Þorgrímssonar frá Borgum. Jón var þá orðinn nokkuð ellihrumur og lítt til verka fallinn lengur. Á heimilinu vom einnig Þorleifur Þorleifsson sem Rannveig móðir Sigurbergs hafði tekið í fóst- hafði hún mikið yndi af ferðalögum. Mest naut hún þess að heimsækja dætur sínar, eftir að þær höfðu stofnað eigin heimili, og aðra frændur og vini. Furðaði mig oft á kjarki hennar, einkum þegar hún að vetri til fór til Siglufjarðar með mjólkurbátnum, sem ekki sýndist * merkileg fleyta. Já, minningamar em margar og góðar. Ég var svo lánsöm að eignast vináttu Unnar og traust, sem aldrei brást. Bömum sínum og bamaböm- um var hún kærleiksrík móðir og amma, sem bar hag þeirra og vel- ferð mjög fyrir bijósti. Veit ég að þau eiga öll um hana ljúfar minn- ingar. Meðan kraftar entust helgaði hún líf sitt fjölskyldu og vinum, bað þeim daglega blessunar guðs í lífi og starfi. Ummæli Salomons í Orðkviðum 31:10—31 má flest til-^f*' einka henni. Öllum, sem sýndu Unni vináttu, I veittu hjálp og hjúkmn hin síðari ár, fæmm við hjónin alúðarþakkir. Guð blessi minningu Unnar Magnúsdóttur. Kristín Helgadóttir, Perth, Ástralíu. ur á unga aldri við fráfall foreldra hans, en hann fórst af slysförum þá um haustið 1961. Einnig var þar þá Bjöm Jónsson sem systkinin höfðu alið upp, nú búsettur í Reykjavík. I suðurbænum, eins og það var kallað, bjuggu annars vegar Sigur- bergur og Björg, en hins vegar Sigurður og Vala ásamt bömum sínum. Þama var einnig fyöldi bama á sumrin og dvöldu sum þeirra einnig vetrarlangt. Vom því oft upp undir tuttugu manns yfir sumartím- ann og alltaf eitthvað skemmtilegt að gerast og nýtt að læra. Sigurbergur og systkini hans vom ákaflega gott og glaðlynt fólk og vinnusöm með eindæmum, en búskaparhættir vom þá talsvert ólíkir því sem nú er, hraðinn ekki jafn mikill og nú og ekki búið að stilla bændum upp við vegg með alls kyns boðum og bönnum. Þessi aldamótakynslóð vissi því mjög vel að margt smátt gerir eitt stórt. og að iðni er auðnu móðir. Ekki er þó svo að skilja að Stapabændur hafí látið tæknivæðinguna fram hjá sér fara því vélmenning hélt þar innreið sína á svipuðum tíma og annars staðar í grenndinni, en þá var ný kynslóð tekin við forystunni, Sig- urður og framan af Bjöm Jónsson og kunnu þeir brátt góð skil á öllu er laut að véium og viðhaldi þeirra. En þótt bylting yrði í öllum búnað- arháttum og viðhorfum til sveita- starfa létu menn eins og Sigur- bergur það lítt á sig fá, bóndinn í honum sjálfum var samur við sig, og hann tók öllum breytingum með jafnaðargeði. Hann hugsaði um og gladdist yfir sínum ám og kúm eftir sem áður og var alltaf með hugann við búskapinn. Með Sigurbergi er fallinn frá síð- asti fulltrúi aldamótakynslóðarinn- ar á Stapa og má því segja að tíma- mót séu í lífínu þar á bæ og tími stórfjölskyldunnar liðinn. Aðdáun- arvert var hve sambýli kynslóðanna var gott, og ekki síst vert að minnast þess hve Vala kona Sigurð- ar annaðist vel um systkinin þijú ' er elli tók að sækja æ fastar að þeim. Með þessum fátæklegu orðum vil ég kveðja Sigurberg og þykist viss um að ég tala þar fyrir hönd allra þeirra sem fengu að dveljast á Stapa um lengri eða skemmri tíma bæði fyrr og síðar. Unnur Ólafsdóttir

x

Morgunblaðið

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.