Morgunblaðið - 02.03.1986, Blaðsíða 61

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 2. MARS 1986
61
Minning:
Unnur Magnúsdótt-
ir, Sauðárkróki
Fædd 29. júní 1894
Dáin 17. nóvember 1985
Unnur var fædd 29. júní 1894 á
Hlíðarenda við Sauðárkrók. For-
eldrar hennar voru hjónin Guðný
Jónasdóttir og Magnús Benedikts-
son, sem bæði voru orðlögð fyrir
dugnað og drengskap. Frá Hlíðar-
enda lá leið fjölskyldunnar niður í
Krók þar sem Magnús byggði bæ
og nefndi Árbæ. Stóð hann nokkru
fyrir sunnan þorpið. Síðar fluttust
þau út á Eyri, þar reisti Magnús
annan bæ, sem hlaut nafnið Háeyri.
Ég kynntist Unni fyrst er ég var
barnfóstra hjá Margréti Hemmert
og Eysteini kaupmanni Bjamasyni.
Frú Helga Guðjónsdóttir, fóstra
Eysteins, var góð vinkona Guðnýjar
móður Unnar. Guðný, sem þá var
blind orðin, naut umönnunar Unnar
og manns hennar, Jóns Bjömsson-
ar. Frú Helga fór oft í heimsókn
til Guðnýjar og kom þá ósjaldan í
minn hlut að fylgja henni. Alltaf
varð ég að þiggja einhverjar góð-
gerðir, ef svo vildi til, að Guðný
væri uppiskroppa með sælgæti
kallaði hún á Unni og bað hana að
gefa mér köku eða kleinu, sem ég
ávallt þáði með þökkum, því bakk-
elsið hennar Unnar var óviðjafnan-
legt.
Mér er minnisstætt frá þessum
dögum, hve Unnur fagnaði vel þeim
sem lögðu leið sína á heimili hennar.
Hlýtt viðbót, hýrlegt bros og hvikar
og léttar hrejrfíngar fóm ekki fram-
hjá neinum, sem til hennar komu.
Allt fas hennar bar vott um reisn
og glæsileik. Hún var þrifín með
afbrigðum og bar heimilið þess
merki í stóru og smáu. Þar var allt
í röð og reglu. Það var mikil vinna
húsmóður á bammörgu heimili, að
halda öllu hreinu og þvo alla þvotta
á bretti. Þá voru enn kolaeldavélar,
rafmagn var aðeins til ljósa.
Unnur hafði snemma orðið að
vinna hörðum höndum. Hún var 12
ára, næst elst fjögurra systkina, er
faðir hennar lést á besta aldri úr
taugaveiki er svo var nefnd, og
móðuramma hennar einnig. Bæði
voru þau Unni afar kær. Það þarf
ekki að fara mörgum orðum um
erfiðleikana hjá fátækum bamaíjöl-
skyldum á þessum ámm, þegar
fyrirvinnan féll skyndilega frá.
Engar almannatryggingar, aðeins
hreppstjórinn til að hlaupa undir
bagga og sjaldan voru þær hirslur
opnar nema í hálfa gátt þegar best
'ét. Fjölskyldan var sett í sóttkví,
sem stóð vikum saman. Þau fengu
ekki að fylgja ástvinum sínum til
grafar og máttu ekki koma í nám-
unda við þorpið eða annað fólk í
17 vikur. Þetta var erfíður tími.
En góðir vinir með sóknarprestinn,
séra Áma Bjömsson fremstan í
flokki, réttu hjálparhönd og gerðu
sitt til að milda erfiðleikana.
Þessir atburðir skildu eftir djúp
sár í viðkvæmri bamssál og greru
reyndar aldrei, þótt Unnur ætti eftir
að lifa langa ævi. Guðný lét mótlæt-
ið ekki buga sig. Hún seldi bæinn
sinn til að greiða allar skuldir, sem
urðu til meðan á veikindunum stóð.
Hún fluttist með bömunum sínum
fjórum inn í Krók, leigði sér hús-
næði og vann fyrir ijölskyldunni
með saumaskap og öðru er til féll.
En æði oft mun hafa verið þröngt
íbúi.
Unnur fór í sveit á sumrum og
mun hún hafa tekið sér það nærri,
að þurfa að fara frá sinni kæru
móður, en skyldræknin og dugnað-
urinn brást ekki. Síðar fór hún í
vist til Akureyrar og var þar í þrjú
ár á góðu myndarheimili. Lærði
Unnur þar allt er að húshaldi laut
og bjó að því alla ævi. Frá dvölinni
á Akureyri átti hún ljúfar minning-
ar.
Til Sauðárkróks lá svo leið henn-
ar aftur til að líta til með móður
sinni. Hún réðst sem vinnukona til
Kristins Briem, kaupmanns, er þá
rak umsvifamikla verslun á Sauðár-
króki. Þar kynntist hún Jóni Bjöms-
syni verslunarmanni, og giftust þau
16. maí 1919. Fyrsta búskaparárið
voru þau í leiguhúsnæði en keyptu
svo húsið Svangrund (Aðalgötu 17)
og bjuggu þar alla tíð meðal heiisa
og kraftar endust, eða í full 60 ár.
Heimili þeirra var mótað af
reglusemi og þrifnaði. Þau voru
bæði bráðdugleg og atorkusöm,
unnu langan dag. Hjá þeim var
hvert verk unnið á réttum tíma og
ekki dregið til morguns það sem
átti og þurfti að gera í dag. Þau
ólu böm sín upp við vinnusemi, trú-
mennsku og heiðarleik í öllum störf-
um. Það sæði féll ekki utangarðs.
Jón og Unnur voru gestrisin og
höfðingjar heim að sækja, enda
komu margir til þeirra og nutu
rausnarlegra veitinga. Kaffið henn-
ar Unnar var rómað og ekki var
meðlætið síðra. Hún hafði yndi af
að veita öðmm og gleði hennar var
Guðlaugur J. Alex-
andersson — Kveðja
Fæddur 9. nóvember 1894
Dáinn 22. janúar 1986
Laugardaginn 1. febrúar var
jarðsettur frá Ingjaldshólskirkju afí
minn, Guðlaugur J. Alexandersson,
Sólbakka, Hellissandi. Guðlaugur
fæddist 9. nóvember 1894. Foreldr-
ar hans vom Alexander Guðlaugs-
son og Guðrún Helgadóttir. Hann
ólst upp hjá foreldrum sínum í
Stapatúni, Hellissandi, þar til hann
fór að heiman þá ungur drengur.
Árið 1929 kvæntist hann Súsönnu
Ketilsdóttur frá Stakkabergi á
Hellissandi. Þau eignuðust 8 böm.
Elsti sonur þeirra fórst af slysfömm
og var það mikið harmsefni. Bjuggu
þau öll sín hjúskaparár á Sólbakka
á Hellissandi þar til þau fóm. á
Hrafnistu í Reykjavík árið 1980.
Það kom upp í huga minn þegar
ég byijaði að skrifa þessa grein hve
ljúft var að koma til afa og ömmu
því oft kom fyrir að foreldrar mínir
stoppuðu mig á nóttinni þegar ég
lagði af stað með sængina mína í
svefni til að fara að sofa hjá afa
og ömmu.
Afí var mjög trúaður maður og
alltaf las hann fyrir mig bænir áður
en ég sofnaði þær mörgu nætur sem
ég svaf á heimili hans. Ég hafði
alla tíð mikið dálæti á afa, sem
engan skal undra, þar sem ég var
svo mikið hjá honum og á því
margar góðar minningar um hann.
Ef eitthvað bjátaði á gat ég alltaf
leitað til hans því hann var mér
afskaplega góður. Ég heimsótti afa
stuttu fyrir jól og var hann þá mikið
lasinn en samt gat hann brosað og
glaðst yfir að ég var að fara vestur
á Sand til foreldra minna til að
vera þar yfir jólin.
Afi var lífsglaður maður, dugleg-
ur og iðjusamur. Reglusamur og
snyrtimenni mikið sem ekki leyndi
sér á heimili hans og í öllum hans
störfum. Lengst vann hann í Hrað-
frystihúsi Hellissands, einnig hafði
hann nokkrar kindur sér til gamans
og eyddi hann mörgum stundum
við að hugsa um þær eftir langan
og strangan vinnudag, enda orðlagt
hve vel hann hugsaði um kindumar
og fjárhúsin.
Við krakkamir hlökkuðum til
þegar sumarið var komið og byrjað
var í heyskapnum sérstaklega þeg-
ar farið var upp á tún eins og afi
sagði, alltaf með nesti og heyjað
frá morgni til kvölds.
Afi og amma vom mjög samrýnd
hjón og ánægð með sitt hlutverk í
lífinu. Eiga þau 83 afkomendur sem
er nokkuð stór hópur og enginn
ósvikin þegar hún sá að gestir
hennar nutu þess, sem á borð var
borið.
Er ég kynntist mannsefni mínu,
Magnúsi, syni Unnar og Jóns, og
fór að venja komur mínar á Aðal-
götu 17 var mér tekið opnum
örmum. Ég fann frá því fyrsta að
þar var ég alltaf velkomin. Fyrsta
hjúskaparárið bjuggum við Magnús
hjá þeim, en færðum okkur svo um
set í næsta hús og áttum þar heim-
ili í 20 ár.
Við tengdamamma höfðum því
daglega einhver samskipti. Ég sótti
oft til hennar góð ráð og lærði af
henni margt. Hún var gjöful og
greiðvikin. Aldrei sá ég hana glað-
ari en er hún hafði keypt eitthvað
nýtilegt og fallegt til að gefa böm-
unum eða ef hún gat glatt lítilmagn-
ann.
Unnur var stórlynd og hreinlynd,
sagði sína meiningu afdráttarlaust.
Hun átti stundum til að vera hijúf
og stutt í svörum, en allir sem
þekktu hana vel vissu að grunnt
var á viðkvæmni og hjartahlýju.
Engan vildi hún særa að ósekju.
Minnimáttar áttu sér öruggan mál-
svarsmann þar sem hún var. Oft
heyrði ég hana fara með, að gefnu
tilefni, vísuna alkunnu „Illt er að
halla á ólánsmann".
Unnur var glaðlynd að eðlisfari
og undi sér vel í góðum félagsskap.
Hún var vel gefin og minnug með
afbrigðum. Þegar kynni okkar hóf-
ust veitti ég því fljótt athygli að
hún gekk ekki heil til skógar. Hún
þjáðist oft af óbærilegum höfuð-
kvölum og gigt, en reyndi að láta
það ekki buga sig og öll verk sín
vann hún með prýði meðan stætt
var.
Þótt Unni liði best á heimaslóðum
Minning:
Sigurbergur Sigurðs
son, Stapa íNesjum
Fæddur 4. aprí) 1896
Dáinn 29. desember 1986
Hinn 7. janúar síðastliðinn var
jarðsettur í Kirlqugarðinum við
Laxá í Nesjum, Sigurbergur Sig-
urðsson frá Stapa, en hann lést 29.
desember sl. og skorti þá aðeins
þijá mánuði í nírætt. Síðustu miss-
erin átti hann við nokkra vanheilsu
að stríða, en hafði fram til þess tíma
verið heilsuhraustur.
Sigurbergur var af aldamótakyn-
slóðinni, fæddur skömmu fyrir alda-
mótin, og hefur því náð að upplifa
mjög stórfelldar breytingar á lífi
og lifnaðarháttum landsmanna og
ekki hvað síst í sinni heimabyggð.
Á þessum tíma var húsakostur til
að mynda með svipuðu móti og við
upphaf íslandsbyggðar.
Sigurbergur fæddist á Stapa í
Nesjum 4. apríl 1896, yngstur í hópi
6 systkina og eru þau nú öll látin.
Foreldrar Sigurbergs voru hjónin
Rannveig Halldórsdóttir og Sigurð-
ur Jónsson bóndi á Stapa. Sigurður
var sonur Steinunnar Finnbogad-
óttur og Jóns Jónssonar frá Háhól,
en foreldrar Rannveigar voru Guð-
björg Magnúsdóttir og Hallur Sig-
urðsson. Fráþví um aldamótin 1800
vissi betur en afi hvað afkomend-
umir voru margir, því hann var
mjög em og fylgdist vel með öllu
til síðasta dags. Alltaf fannst afa
gaman að fá gesti í heimsókn en
sérstaklega ljómaði hann þegar við
bamabömin komum með bömin
okkar því honum þótti afar vænt
um öll böm.
Afi var heilsuhraustur og þrátt
fyrir heilsuleysi seinni árin náði
hann þessum háa aldri.
Við sættum okkur frekar við
dauðann þegar aldraðir og sjúkir
fá hvíldina en alltaf er söknuðurinn
mikill þegar ástvinur fellur frá.
Ég veit að Guð varðveitir þig,
elsku amma mín, sem nú sérð á
eftir elskulegum og góðum eigin-
manni.
Guð varðveiti minninguna um
elsku afa minn.
Sigrún Fjóla Sigþórsdóttir
hefur sama ættin búið á Stapa, en
það var langafi Sigurbergs, Magnús
Ólafsson, þá prestur í Bjamanesi
sem bjó þar þá. Sigurbergur var
aðeins tveggja ára þegar faðir hans
féll frá, og kom þá í hlut systkin-
anna að annast um búskapinn
ásamt móðurinni. Systkini Sigur-
bergs voru Jón, fæddur 1880, dáinn
1967, Hallur, fæddur 1881, dáinn
1957, Ingibergur, fæddur 1884,
dáinn 1910, Steinunn, fædd 1889,
dáin 1970 og Sigurlaug, fædd 1892,
dáin 1974.
Steinunn giftist 1916 Ófeigi
Jónssyni í Hafnamesi og bjó þar,
en hin systkinin bjuggu alla tíð á
Stapa. Þar á bæ hafa margir dvalið
lengri eða skemmri tíma. Þar ólust
meðal annars upp Sigurveig Péturs-
dóttir og síðar sonur hennar Rann-
ver S. Sveinsson, nú búsettur í
Kópavogi. Einnig ólst þar upp
Guðlaug Guðmundsdóttir, nú búsett
í Bjamanesi.
Á Stapa var ætíð mannmargt og
var lengi vel tvíbýlt þar þótt öll
vinna hafi verið stunduð þar í
sameiningu og afrakstrinum deilt
bróðurlega. Verkaskipting gerðist
eðlilega og áreynslulaust, allt eftir
fæmi og hugðarefnum hvers og
eins. Fyrir utan hin daglegu störf
voru smíðar sérsvið Sigurbergs,
enda var hann hagur vel bæði á
tré og jám. Um áratugaskeið smíð-
aði hann skeifur fyrir sveitunga sína
jafnframt því sem hann liðsinnti við
aðrar smfðar. Á þriðja áratugnum
var Sigurbergur nokkrar vertíðir á
sjó eða sem ’.andmaður. Þann 11.
júní 1927 kvæntist Sigurbergur
Björgu Einarsdóttur frá Meðalfelli,
fædd 26. ágúst 1900, dáin 11.
desember 1977, og bjuggu þau á
Stapa í félagi við systkini Sigur-
bergs. Þau eignuðust þijú böm,
Sigurð, fæddur 6. apríl 1928, Rann-
veigu fædd 20. október 1929 og
Einar fæddur 28. júlí 1935. Sigurð-
ur er bóndi á Stapa, en kona hans
er Guðný Valgerður Gunnarsdóttir
frá Vagnsstöðum í Suðursveit. Þau
eiga 6 böm og 3 bamaböm. Rann-
veig er húsfreyja á Dynjanda, gift
Jens Olsen frá Reyðarfirði og eiga
þau tvo syni. Einar er bóndi í Þinga-
nesi, kvæntur Hönnu Jónsdóttur
frá Ákumesi. Böm þeirra em 5 og
banaböm hafa þau eignast 4.
Þegar ég kom fyrst í sveit að
Stapa sumarið 1961 var eiginlega
þríbýlt þar. Þá bjuggu í austur-
bænum systkinin Jón og Sigurlaug
og dvaldist ég hjá þeim ásamt fleiri
bömum. Jón var gamall vinur afa
míns, Bjöm Þorgrímssonar frá
Borgum. Jón var þá orðinn nokkuð
ellihrumur og lítt til verka fallinn
lengur. Á heimilinu vom einnig
Þorleifur Þorleifsson sem Rannveig
móðir Sigurbergs hafði tekið í fóst-
hafði hún mikið yndi af ferðalögum.
Mest naut hún þess að heimsækja
dætur sínar, eftir að þær höfðu
stofnað eigin heimili, og aðra
frændur og vini. Furðaði mig oft á
kjarki hennar, einkum þegar hún
að vetri til fór til Siglufjarðar með
mjólkurbátnum, sem ekki sýndist *
merkileg fleyta.
Já, minningamar em margar og
góðar. Ég var svo lánsöm að eignast
vináttu Unnar og traust, sem aldrei
brást. Bömum sínum og bamaböm-
um var hún kærleiksrík móðir og
amma, sem bar hag þeirra og vel-
ferð mjög fyrir bijósti. Veit ég að
þau eiga öll um hana ljúfar minn-
ingar. Meðan kraftar entust helgaði
hún líf sitt fjölskyldu og vinum, bað
þeim daglega blessunar guðs í lífi
og starfi. Ummæli Salomons í
Orðkviðum 31:10—31 má flest til-^f*'
einka henni.
Öllum, sem sýndu Unni vináttu, I
veittu hjálp og hjúkmn hin síðari
ár, fæmm við hjónin alúðarþakkir.
Guð blessi minningu Unnar
Magnúsdóttur.
Kristín Helgadóttir,
Perth, Ástralíu.
ur á unga aldri við fráfall foreldra
hans, en hann fórst af slysförum
þá um haustið 1961. Einnig var þar
þá Bjöm Jónsson sem systkinin
höfðu alið upp, nú búsettur í
Reykjavík.
I suðurbænum, eins og það var
kallað, bjuggu annars vegar Sigur-
bergur og Björg, en hins vegar
Sigurður og Vala ásamt bömum
sínum. Þama var einnig fyöldi bama
á sumrin og dvöldu sum þeirra
einnig vetrarlangt. Vom því oft upp
undir tuttugu manns yfir sumartím-
ann og alltaf eitthvað skemmtilegt
að gerast og nýtt að læra.
Sigurbergur og systkini hans
vom ákaflega gott og glaðlynt fólk
og vinnusöm með eindæmum, en
búskaparhættir vom þá talsvert
ólíkir því sem nú er, hraðinn ekki
jafn mikill og nú og ekki búið að
stilla bændum upp við vegg með
alls kyns boðum og bönnum. Þessi
aldamótakynslóð vissi því mjög vel
að margt smátt gerir eitt stórt. og
að iðni er auðnu móðir. Ekki er þó
svo að skilja að Stapabændur hafí
látið tæknivæðinguna fram hjá sér
fara því vélmenning hélt þar innreið
sína á svipuðum tíma og annars
staðar í grenndinni, en þá var ný
kynslóð tekin við forystunni, Sig-
urður og framan af Bjöm Jónsson
og kunnu þeir brátt góð skil á öllu
er laut að véium og viðhaldi þeirra.
En þótt bylting yrði í öllum búnað-
arháttum og viðhorfum til sveita-
starfa létu menn eins og Sigur-
bergur það lítt á sig fá, bóndinn í
honum sjálfum var samur við sig,
og hann tók öllum breytingum með
jafnaðargeði. Hann hugsaði um og
gladdist yfir sínum ám og kúm eftir
sem áður og var alltaf með hugann
við búskapinn.
Með Sigurbergi er fallinn frá síð-
asti fulltrúi aldamótakynslóðarinn-
ar á Stapa og má því segja að tíma-
mót séu í lífínu þar á bæ og tími
stórfjölskyldunnar liðinn. Aðdáun-
arvert var hve sambýli kynslóðanna
var gott, og ekki síst vert að
minnast þess hve Vala kona Sigurð-
ar annaðist vel um systkinin þijú '
er elli tók að sækja æ fastar að
þeim.
Með þessum fátæklegu orðum
vil ég kveðja Sigurberg og þykist
viss um að ég tala þar fyrir hönd
allra þeirra sem fengu að dveljast
á Stapa um lengri eða skemmri tíma
bæði fyrr og síðar.
Unnur Ólafsdóttir