Morgunblaðið - 14.06.1986, Blaðsíða 35

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 14. JÚNÍ 1986
35
í veikindum og öðrum bágindum,
aðstoð sem ekki er hægt að veita,
nema með fómfúsu hugarfari.
Fyrir nærri fjórum árum tók hún
að kenna sjúkleik þess hins illa, sem
að Jokum varð henni að aldurtila.
I öllu þessu sjúkdómsstríði stóð
hún sem hetja, og hélt í vonina um
bata, svo lengi sem unnt var, en
sætti sig að lokum við það, sem
ekki varð umflúið. í allri þessari
baráttu reyndust böm hennar og
tengdaböm henni ómetanleg stoð
og stytta, sem engin opinber hjúkr-
un eða læknisþjónusta á sjúkrahús-
um getur komist til jafns við, þótt
slíkrar aðstoðar verði heldur ekki án
verið.
Mikill harmur er kveðinn að nán-
ustu vinum og ættmennum Krist-
jönu við fráfall hennar. Og ekki síst
munu bamabömin sakna hennar,
því þau vom hjá henni daglegir
gestir og nutu ástúðar hennar og
kærleika í ríkum mæli. En við vitum
líka að dauðinn kemur stundum sem
líknandi engill, og svo var í þessu
tilviki.
En minningin um góða vin
gleymist aldrei. Hún lifir í hjörtum
þeirra sem mest eiga að þakka fyrir
óeigingjarna umhyggjusemi og
fómfúsan kærleik á liðnum ámm.
Sú minning er sem dýrmætur gim-
steinn í hjörtum þeirra sem eftir
lifa. Og vonin um fagnaðarríka
endurfundi að lokinni vegferð hér
á jörð, verður sem vegamesti á lífs-
insleið.
Öll systkini Kristjönu (sem og
aðrir nánir vinir og venslafólk) eiga
henni ótalmargt að þakka frá liðn-
um samvistarárum og kveðja hana
með djúpum söknuði nú, er leiðir
skilur að sinni.
Eg sendi eftirlifandi manni henn-
ar og bömum og öðmm nánum
aðstandendum, einlægar samúðar-
kveðjur mínar og óska þeim far-
sældar á ókomnum tíma.
Ingvar Agnarsson
Kristjana var fædd í Tungukoti
í Fróðárhreppi. Foreldrar hennar
vom Tómas Sigurðsson og Ragn-
heiður Ámadóttir. Þau eignuðust
átta böm er upp komust og var
Kristjana yngst af þeim. Bamafjöldi
virðist hafa verið ríkjandi í föður-
ætt, til dæmis eignaðist afi hennar,
Sigurður Pálsson (sem var og Iang-
afi undirritaðs), þrettán böm. For-
eldrar hennar, Tómas og Ragn-
heiður, bjuggu á nokkmm kotum í
Fróðárhreppi, en þó lengst í Bakka-
búð á Brimilsvöllum frá 1919-39,
og þar munum við sem enn lifum
best eftir þeim.
Bakkabúð átti ekki mikið land
fremur en önnur kot í Fróðárhreppi
og búskapur því smár í sniðum,
sjórinn var þess vegna helsti bjarg-
ræðisvegurinn og sóttur á frum-
stæðan hátt.
Það ræðst því af líkum, að ekki
var auður í foreldrahúsum, en þrifn-
aður og snyrtimennska í hvívetna
ríkti í Bakkabúð.
Gestrisni var svo mikil, að telja
mátti að þar væri opið hús og öllum
veittar góðgjörðir eftir getu. Þetta
átti eftir að móta líf þeirrar konu
sem hér er minnst, því þegar hún
varð sjálf húsmóðir þar sem aðstæð-
ur vom að vísu aðrar hvað húsnæði
og efnahag áhrærði, varð þrifnaður
og snyrtimennska svo ríkjandi, að
aldrei sást neitt fara úr skorðum á
hennar heimili og breytti það engu
þótt fleiri eða færri gesti bæri að
garði. Enda var eiginmaðurinn,
Víglundur Jónsson, henni samtaka
með það. Kristjana fór ung að vinna
fyrir sér eins og títt var um stúlkur
á þeim ámm. Atvinnutækifæri vom
ekki mörg, fyrir stúlkur var helst
að fara í vist, það er að vinna hús-
verk og heimilisverk alls konar hjá
þeim fjölskyldum sem höfðu tök á
að fá sér slíka heimilisaðstoð.
Kaup fyrir utan fæði var yfirleitt
ekki mikið hærra en svo, að það
dugði til að fata sig upp eins og
þá var kallað.
En mörgum sem unnu á góðum
heimilum reyndist þetta dtjúgur
undirbúningur undir það starf er
við tók hjá flestum stúlkum á þeim
ámm, þ.e. húsmóðurstarfíð. Ég tel'
að það sé eitt af göfugri störfum,
sé það vel rækt, og orðið „bara
húsmóðir" vil ég ekki heyra. Að ala
vel upp böm sín, halda heimilinu í
því horfi að sómi sé að, vera heimil-
isprýði, það er göfugt starf.
Þetta beið Kristjönu Tómasdótt-
ur, því þann 14. mars 1942 gekk
hún að eiga hinn kunna athafna-
mann Víglund Jónsson, sem þá fór
með eigin bát frá Ólafsvík.
Þau bytjuðu búskap í svokölluðu
Garðarshúsi, hafði áður verið versl-
unarhús og var stórt eftir því sem
þá var í Olafsvík. Nokkur hluti af
þessu húsi var notaður sem gisti-
og veitingastaður. Ofangreint hús
brann árið 1945 og skömmu síðar
kaupa þau Víglundur húsið Skál-
holt, sem hafði verið bústaður sókn-
arpresta Nesþinga í meira en hálfa
öld.
Byggja á þeirri lóð stórt og
vandað íbúðarhús á þeirra tíma
mælikvarða.
Á þessum ámm hafði Víglundur,
ásamt öðmm, stofnað saltfiskverk-
unina Hrói hf., sem hann eignaðist
að fullu síðar, einnig hafði hann
aukið umsvif sín í útgerð.
Það varð því oft að skjóta skjóls-
húsi yfir aðkomna vertíðarmenn á
meðan verið var að koma þeim fyrir
áður en verbúðir komu í Ólafsvík.
Meðal annars var undirritaður
tvo vetur þar í húsnæði. Ég bjó þá
í litlu koti í Fróðárhreppi, sem ekki
bar stóra fjölskyldu, og varð því
að stunda vinnu utan heimilis mik-
inn hluta ársins. Ég kynntist því
vel þeirri snyrtimennsku er var þar
og hve öllu var vel við haldið.
Auk þess, sem áður getur, var
Haraldur, bróðir Víglundar, hjá
þeim hjónum um 20 ár, en hann
var alla ævi mikið fatlaður.
Kristjana var glæsileg kona og
eignuðust- þau hjón þijú mann-
vænleg böm sem em öll í Ólafsvík.
Þau em talin eftir aldursröð: Úlfar,
maki Guðrún Karlsdóttir, Guðrún,
maki Pétur Jóhannsson fyrrverandi
skipstjóri og núverandi verkstjóri á
Hróa; Ragnheiður, sem að námsár-
um frátöldum hefur lengst af dvalið
í húsum foreldra sinna, og að mestu
hin síðari ár annast skrifstofu- og
reikningshald fyrirtækisins.
Árið 1982 veiktist Kristjana af
þeim sjúkdómi, sem svo marga
hefur lagt að velli undanfarið. Ef
til vill hefur aðdragandinn verið
mun Iengri, en það veit maður ekki,
en allt var gert sem unnt var og á
þessum tíma gekk hún undir tvær
stóraðgerðir.
Hún barðist hetjulega og lengst
af missti hún ekki vonina.
Fjölskyldan sýndi aðdáanlega
samheldni og fómfysi á þessum
erfiðu tímum, bæði böm og makar
þeirra.
Ég votta þeim og öllum vanda-
mönnum mína dýpstu samúð, sér-
staklega þó Víglundi, sem syrgir
sinn lífsförunaut. Ég veit að bömin
og makar þeirra gera allt sem unnt
er, en hjá honum er skarðið stærst
og verður ekki fyllt.
Nú er frænka mín farin yfir
móðuna miklu, ég þykist vita í sinni
bamatrú, og sé hún rétt þá á hún
ánægjulega eilífð framundan.
Matthías segir:
,Hvaðerhel?
Ollum líknsemlifavel,
engill sem til lífsins leiðir,
Ijósmóðirsem hvflu reiðir,
heitir hel.“
(MJ.)
Sigurður Brandsson
í dag er til moldar borin í Ólafs-
vík ein mín hjartfólgnasta vinkona,
Kristjana Þórey Tómasdóttir, Lind-
arholti 7, Ólafsvík. Ég átti því láni
að fagna að alast upp í húsinu á
móti hjónunum Kristjönu og Víg-
lundi og hefði ekki verið hægt að
hugsa sér betri nágranna. Innilegur
vinskapur og trúnaður myndaðist á
milli mín og Kristjönu frá upphafi.
Hún studdi mig með ráðum og dáð
er erfíðleikar steðjuðu að á mínu
heimili og verður það aldrei að fullu
þakkað, því hún lifði sannarlega í
þeirri fullvissu að sælla væri að
gefa en þiggja. Megi Guð almáttug-
ur styðja hana og styrkja í nýju
heimkynnunum. Ég vil einnig votta
Víglundi, Ragnheiði minni, Gunnu,
Úlla og öðram ástvinum mína inni-
legustu hluttekningu. Guð veri með
ykkur' Svana
Tómas R. Jóns-
son — Kveðjuorð
Fæddur8.júlí 1903
Dáinn 10. maí 1986
Kvöldsólin skein inn um
gluggann minn að kvöldi 10. maí.
Dagurinn var búinn að vera svo
fagur og gróðurinn ilmaði.
Síminn hringir og mér er sagt lát
föðurbróður míns, þess vinar er ég
dáði hvað mest. Úm hann á ég
fagrar og bjartar minningar.
Tómas Jónsson var fæddur 8.
júlí 1903 á Karlsminni á Skaga-
strönd. Þar bjuggu foreldrar hans,
Guðný Guðmundsdóttir og Jón
Tómasson, sem var af húnvetnskum
ættum, en Guðný var ættuð úr
Austur-Skaftafellssýslu (af Skafta-
fellsætt). Böm þeirra vora Guð-
mundur Bergmann, sem var sjó-
maður og drakknaði ungur, Tómas
Ragnar, sem hér er kvaddur, og
Jónína, sem búsett var lengst í
Kaupmannahöfn.
Guðný og Jón bjuggu fyrst á
Skagaströnd, síðan í Króki, sem var
einn af svonefndum Brekkubæjum
og stóð bærinn út undir Króks-
bjargi. Frá 1916 áttu þau heima á
Blönduósi.
Frændi minn sagði mér frá ýms-
um atvikum, sem snerti þau systk-
inin í bemsku þeirra og kom það
skýrt fram, m.a. hvað þeir bræður
höfðu verið tengdir sterkum bönd-
um. — Og Tómas orti erfiljóð um
föður minn, eitt erindið er svona:
Bróðurástsönn
ríkiíbeggjahjörtum.
Viðlifðum saman
þósæumsteigi.
Munégþvígeyma
íhugoghjarta
ástfólgnaminning
um elskandi bróður.
(ÚrHúnavöku)
Minningamar era margar tengd-
ar bemsku minni. — Hann frændi
var alltaf svo nálægur okkur bróð-
urdætrum sínum og margar vora
ferðir okkar í Árbæ, hús afa, ömmu
og frænda og hans yndislegu konu,
Ingibjargar. Það hús var ekki stórt
en fullt af kærleika og hlýju, sem
aldrei gleymist. Þar var strokið um
vanga og mér eru minnisstæð hlýju
handtökin hjá afa og frænda er
þeir leiddu mig heim að kveldi. —
Þetta vermandi viðmót fylgdi
frænda mínum alla tíð. Hann var
traustur og umfram allt heiðarlegur
maður, sem allir bára virðingu fyrir.
Tómas starfaði mikið í ung-
mennafélaginu og áminnti okkur
ungmennin um að eitt væri öllu
framar og það væri að vera heiðar-
legur í lífi og starfi.
Tómas kvæntist Ingibjörgu Vil-
hjálmsdóttur frá Bakka í Svarfað-
ardal árið 1926. Hún var mikil
mannkostamanneskja, sem við öll
elskuðum og virtum. Taldi frændi
minn alla tíð það hafa verið mestu
gæfu að hafa fengið hana að lífs-
föranaut.
Þau eignuðust fjögur böm, Krist-
ínu Bergmann, Nönnu, Ástu Heiði
og Ragnar Inga.
Tómas og Ingibjörg áttu sitt
fallega heimiii á Blönduósi. Þar var
friðarreitur, sem við ættingjar
þeirra áttum alltaf athvarf. Þau
hjón vora vel greind og gaman var
að eiga með þeim glaðar stundir.
Stundum var þá bragðið til ljóða-
gerðar, því bæði vora hagmælt.
Leikhæfileikar vora honum svo
eiginlegir að það hefur mótast fast
í hug minn. Áð sjá hann á leiksviði
í Skugga-Sveini og flestum leikrit-
um verður ógleymanlegt.
Hann starfaði f ungmennafélag-
inu í ljöldamörg ár. Stóð fyrir
mörgum leiksýningum bæði í því
og síðar í Leikfélagi Blönduóss
þegar það var stofnað. Ég veit að
bajði ungir og aldnir Húnvetningar
muna Tómas vel á sviðinu. Hann
sagði mér að leikstarfið hefði veitt
sér ómælda ánægju, þrátt fyrir
erfiða aðstöðu flest árin, en alls
mun hann hafa leikið og leikstýrt
í 44 ár. ( , , . , , , , < 0.
í hálfa öld starfaði Tómas hjá
kaupfélagi Austur-Húnvetninga á
Blönduósi, fyrst sem afgreiðslu-
maður og síðar við aðalbókhald,
gjaldkera- og fulltrúastarf. Hann
var alla tíð bundinn af því starfi
og rækti það af sinni alkunnu
samviskusemi.
En mesta hamingja frænda míns
var fjölskyldan og heimilið. Þar ríkti
alltaf samheldni og kærleikur, sem
gerði allt fagurt. Þar var friðland
fýrir yngri sem eldri. Þar var amma
mín í skjóli fjölskyldunnar, allt frá
því að afi dó og þar til hún lést,
háöldrað. Börn frænda míns gerðu
honum síðustu árin léttari með
elskusemi sinni, þau vildu öll gera
honum stundimar sem léttastar, og
hjá Ragnari Inga, syni sínum, og
konu hans, Önnu Guðmundsdóttur,
átti frændi sín síðustu ár. Þar
sagðist hann njóta mikils ástríkis,
sem hann fengi aldrei fuilþakkað.
— Stutt var líka fyrir hann til
Nönnu, dóttur hans, og hennar
fjölskyldu, sem allt vildu fyrir hann
gera. Það var honum mikil gleðigjöf
að fá að vera með bamabömum
og langafabömuin.
Þegar ég átti kvöldstund með
frænda fyrir tveimur áram fann ég
að þetta var óbreytt, fjölskyldan var
honum öll jafntengd, þót.t fjarlægðir
væra orðnar nokkrar. Hann velti
fyrir sér hvað bömin væra að gera
og hvemig þeim liði. Ég veit að
böm hans og niðjar munu finna
fyrir þessari kærleikshugsun alla
tíð. Ég og systur mínar, þær Helga
og Sigurbjörg, nutum þessa kær-'
leika í ríkum mæli, Tómas var okkur
eins og besti faðir í gegnum árin.
Fyrr á tíð studdi hann móður okkar
með öllum ráðum og þau hjónin
vora hennar bestu vinir.
Við og fjölskyldur okkar þökkum
alla þá ástúð og hugsunarsemi, sem
náði til okkar fram á hans síðasta
ár. Við kveðjum hann og biðjum
honum blessunar Guðs, vitandi það,
að ástvinir bíða í varpa og heim-
koman verður eins og hann þráði,
þegar hann orti í minningu konu
sinnar:
Þá ég að síðustu landfestar leysi
oglegguppíhinstuför,
á ströndinni nýju í stjamanna skini
þú stcndur með bros á vör.
- Þú bendir mér leið til landsins helga
í ljósvakans heiða geim, -
með blik í augum þú breiðir út faðminn
og býður mig velkominn heim.
(ÚrHúnavöku)
Og þannig munum við minnast
þeirra, þessara elskulegu vina okk-
ar. Guð blessi þau bæði.
Guðmunda Guðmundsdóttir
SVAR
MITT
eftir Billv (iraham
Mark og mið
Hvernig stendur á þvi að unga fólkið er svona eirðar-
laust nú á dögum? Eg er sjötugur og eg hef aldrei séð
neina kynslóð ungs fólks eins órólega, undarlega og ólíka
þeim, sem eldri eru. Getið þér útskýrt þetta?
Sumir segja, að ástæðan sé allsnægtimar. Aðrir: Leiðindi
og enn aðrir: Sama eiðarleysið og einkennir ungt fólk sér-
hverrar kynslóðar.
En eg segi, að það sé tilgangsleysið. Margir þessara
æskumanna eiga ekkert markmið, og þeir eru að reyna
að setja sér markmið. Þegar maður á sér tilgang eða
markmið, ver hann tíma og kröftum til að ná því, sem
hann hefur sett sér. Hafí hann ekkert til að lifa fyrir,
slæpist hann og slórar, setur sér eins konar gervimarkmið
og verður byrði á samfélaginu. í raun og vem er hann að
flýja sjálfan sig, og þegar við gerum það, dettum við annað
hvort kylliflöt eða við rekumst illþyrmilega á náungann.
Eg nota tímann til þess að tala við þúsundir ungmenna
um víða veröld. Eg segi þessu unga fólki, sem hefur ekki
fundið sér takmark í lífínu, að Kristur sé verður þess, að
við helgum honum allt það bezta, sem til er og að það
geti breytt lífí þess og heiminum sem það lifír í.
Margur ungur maðurinn hefur glatað trúnni á sjálfan
sig. Gervimarkmið er ekkert annað en uppbót vegna þessar-
ar „vantrúar".
En í mínum augum er ekki til neitt verðugra málefni
en lifa fyrir en hann , sem sagt var um á fyrstu öld, að
hefði bylt öllu í heiminum, og hefur umbreytt til góðs
hverjum manni sem hefur þorað að fylgja honum heilshugar.
Legsteinar
if'Ujumt
Unnarbraut 19, Seltiarnarnesi,
símar 91-620809.