Morgunblaðið - 11.09.1986, Blaðsíða 22

22
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 11. SEPTEMBER 1986
Vinsælu dönsku
inniskórnir
Alveg úr skinni
Egilsgötu 3. Sími'18519.
Barónsskór
Barónsstíg 18, s. 23566
%$$*&***
við l‘pp a *, ,
^seyð* iurid»brl
KÚ
5o9kr-
ARNA.RHÓLL *SS
Samningar á
vinnustöðum
eftir Guðmund
Einarsson
Eitt fyrsta baráttumál BJ var
tillaga um breytingar á lögum um
verkföll og vinnudeilur. Þar var lagt
til að starfsmannafélögin á vinnu-
stöðum væri heimilt að taka
frumkvæði í samningum úr höndum
heildarsamtaka og semja fyrir allt
starfsfólk á staðnum. Þessar tillög-
ur hafa fengið mjög slæmar
móttökur á Alþingi og í verkalýðs-
hreyfíngunni.
En sem betur fer virðast augu
margra vera að opnast fyrir gagn-
semi þeirra. Þetta samningaform
hefur verið við lýði í Álverinu í
Straumsvík. Sumar ríkisverksrniðj-
urnar hafa tekið upp hliðstætt
fyrirkomulag. í Kísiliðjunni við
Mývatn er samið innan fyrirtækis-
ins á grundvelli framleiðslunnar og
rekstursins.
Hluti af heildarmynd
Vinnustaðasamningar eru hluti
af þeirri heildarsýn BJ að fólk eigi
að hafa áhrif á umhverfi sitt. Séð
í því ljósi verður stefnumál eins og
beint kjör forsætisráðherra að kröf-
unni um að fólk hafi beinni áhrif á
stefnu ríkisstjómar heldur en nú
er. Jöfnun atkvæðisréttar verður
að skilyrðislausri kröfu um jöfn
áhrif allra landsmanna á samsetn-
ingu löggjafarsamkomunnar. Á
sama hátt leggur fylkisstjórnarmál-
ið áherslu á að fólk ráði stefnumörk-
un og þróun mála á heimaslóð.
Þannig ber að leggja áherslu á
að vinnustaðasamningarnir eru
hluti af þeim heildarmynd að fólk
eigi að taka til sín völd og ráða
umhverfi sínu miklu meir en nú er.
Lýðræði á vinnustað
Fólk eyðir jafnvel helmingi ævi
sinnar á vinnustaðnum. Því er aug-
Guðmundur Einarsson.
„Vinnustaðasamning'ar
eru hluti af þeirri heild-
arsýn BJ að fólk eigi
að hafa áhrif á um-
hverfi sitt. Séð í því ljósi
verður stefnumál eins
og beint kjör forsætis-
ráðherra að kröfunni
um að fólk hafi beinni
áhrif á stefnu ríkis-
stjórnarinnar heldur en
nú er.“
Hvaða bækur eigum við að lesa
í sumarleyfinu?
JÓHANNA KRISTJÓNSDÓTTIR
Diana Stainforth:
Bird of Paradise.
Útg. Graftonbooks 1986.
I upphafi sögunnar erum við
stödd í Þýzkalandi eftir fyrri heims-
styijöldina. Þjóðveijar hafa beðið
ósigur og neyð og hörmung er hlut-
skipti hins almenna borgara.
Stúlkan Mara Vogel er aðalpersón-
an. Faðir hennar hafði verið blaða-
útgefandi og var hnepptur í
fangelsi, af því að hann var friðar-
sinni og neitaði að beijast. Móðirin
andast úr angri og eymd og bróðir
hennar lætur lífíð á vígvellinum —
líklega. Mara býr ein í stórhýsi fjöl-
skyldunnar, en hún hefur hvorki í
sig né á og framtíðin er heldur
óhijáleg. Hún kynnist ungum
brezkum herforingja Alexander
Rushton, sem reynist henni betur
en enginn — af hvaða hvötum sem
það nú er. Húsið er tekið undir
sjúkrahús bandamanna og Jamie
Tumer, bandarískur læknir, ræðst
inn í hús Möru og þar með líf henn-
ar, svo að ekkert verður aftur eins
og áður. Mara giftist síðan Alex-
ander og flytur til Englands. Fjöl-
skyldan á bílafyrirtæki og Mara fer
að spreyta sig á að tilraunakeyra
bílana og tekur síðan þátt í kapp-
akstri, óhugsandi fyrir konu á þeim
árum. Hjónabandið með heilsuveil-
um eiginmanni er ekki beinlínis
ólukkulegt, en mynd Jamie hverfur
naumast úr huga Möru. Þrátt fyrir
að hún reyni að má hana út með
öllum ráðum. Leiðir hennar og
læknisins liggja saman síðar en
þeim virðist ekki skapað nema skilja
og þetta er ósköp raunalegt.
Sagan er skrifuð af mikilli frá-
sagnargleði, persónur eru einfaldar
og andúð höfundar á sumum þeirra
mætti vera dempaðri. En hér segir
á læsilegan hátt frá konu sem hef-
ur mikið hugrekki til að bera, vill
vera þátttakandi í lífínu og láta
meta sig og virða eftir eigin verð-
leikum. Og er þetta þó alls ekki
„kvennabók“ í hefðbundnum skiln-
ingi.
Dr. Connell Cowan & Dr. Melvyn
Kinder: Smart Women, Foolish
Choices, — Finding the right
men, avoiding the wrong ones.
Útg. Bantam-bækur 1986.
Þessi bók kom út í Bandaríkjun-
um fyrir ári og var umsvifalaust
komin þar á metsölulista, enda efti-
ið gómsætt. Ég skal viðurkenna að
kynning á kápusíðu er ekki til að
laða mann að bókinni í fyrstu: læsi
maður hana eina gæti lesandi
hneigzt til að telja að hér væri á
ferðinni enn ein ráðleggingabókin
konum til handa skrifuð af banda-
rískri yfirborðsmennsku eins og hún
gerist hvimleiðust. En þar sem ég
las mjög athyglisverða grein um
bókina nýlega ákvað ég að festa
kaup á henni og sannleikurinn er
sá, að það er heilmikið á henni að
græða, einkum fannst mér fyrri
hluti hennar áhugaverður.
Lögð er áherzla á hina breyttu
stöðu konunnar í nútímaþjóðfélagi,
konan verður að standa jafnfætis
karlmanninum í starfí en hún ætl-
ast samtímis til þess að halda í
ákveðin „kvenleg forréttindi". Og
þetta endar allt i klúðri, því að
hvorki konan né karlinn geta áttað
sig á hvar hinn gullni meðalvegur
er. Af þessu hlýzt ýmis vandi, sam-
bandsleysi milli kynja, ótti og
kreppa beggja tveggja. Höfundar
telja að þrátt fyrir sjálfstæðisvilja
og metnað nútímakonunnar sé tölu-
vert til í kenningu Colette Dowling,
sem skrifaði hina umtöluðu bók
Öskubuskukomplexinn. Inntak
hans var hinn duldi ótti kvenna við
sjálfstæði. Hins vegar kafa höfund-
ar miklu dýpra í málið en Dowling
og íhuga það frá ýmsum sjónar-
homum. Það má bæði hafa
skemmtun af að lesa þessa bók og
sennilega gagn af henni líka —
hvort sem maður er nú upptekin
við það að reyna að ná sér í réttan
mann eða ekki.
Zvi Barlev: Natten var min venn.
Útg. Ansgar, Osló 1986.
Þýð. á norsku Olav Hæreid.
Auðvitað má færa rök fyrir því
að þetta sé ekki beinlínis afþreying-
arbók. En því skyldum við svo sem
lesa eingöngu afþreyingarbækur í
sumarleyfí eða hvenær sem er? Og
þar sem þessi bók á erindi til okkar
þótt hún fjalli um efni sem ekki er
nýtt af nálinni, er vert að geta henn-
ar.
Zvi Barlev fæddist í Krakow í
Póllandi árið 1926. Hann nam við
hebreska skólann í Mizrachi. Þegar
heimsstyijöldin síðari brauzt út tók
fljótlega að kreppa að fjölskyldu
hans og hann var fluttur í nauðung-
arvinnubúðir á þeim aldri sem
flestir unglingar eru að njóta umtal-
aðs og dáðs frelsis og spennings
unglingsáranna. Þann 5. maí var
hann loks laus úr prísundinni, þegar
skriðdrekasveit bandarískra her-
manna kom til Mauthausen-búð-
anna. Hann var þá nítján ára. Faðir
hans og nokkrir frændur höfðu ver-
ið með honum í búðunum, en voru
þá látnir, faðir hans lézt aðeins
örfáum dögum áður. Árið eftir flutti
hann til Palestínu og eftir að ísra-
elsríki var stofnað gekk hann til
liðs við utanríkisþjónustu landsins
og er nú fyrsti sendiráðsritari við
sendiráð Israela í Stokkhólmi. Hann
hefur sérstaklega unnið að málefn-
um sovézkra gyðinga sem vilja fá
að flytjast úr landi.
Saga Zvi Barlev er greinargóð
og skilmerkileg. Hún er sögð af