Morgunblaðið - 16.09.1986, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 16. SEPTEMBER 1986
Um störf lögmanna
eftirJón Steinar
Gunnlaugsson
Grein sú, sem hér fer á eftir,
birtist sem leiðari í Tímariti lög-
fræðinga fyrir skömmu. Er megin-
efni greinarinnar birt hér með leyfi
höfundar og samkvæmt tilmælum
stjómar Lögmannafélags Islands
meðal annars vegna opinberrar
umræðu um störf lögmanna við
innheimtu gjaldfallinna skulda.
Meðal þeirra starfa sem unnin
em af íslenzkum lögmönnum er
innheimta á gjaldföllnum pening-
akröfum. A undanfömum missemm
hefur verið meira um vanskil pen-
ingakrafna en áður þekktist. Er
stóraukinn fjöldi skriflega fluttra
mála fyrir dómstólum til marks um
þetta. Astæðumar fyrir þessu em
sjálfsagt margar. Líklega gætir fólk
oft ekki nægilegrar varúðar þegar
það stofnar til skuldbindinga. Er í
þessu efni vafalaust um að ræða
áhrif frá því ástandi undanfarinna
áratuga á Islandi að sá maður hef-
ur grætt fé sem hefur haft fé að
láni. Nú er þetta ástand breytt, án
þess að séð verði að hugsunarháttur
landsmanna hafi breytzt að sama
skapi. Ekki hefur svo bætt úr að
kjör almennings hafa versnað á
sama tíma. Niðurstaðan hefur orðið
sú að mörgum hefur reynzt erfitt
að standa við skuldbindingar sínar
og innheimtumálum hefur fjölgað
hjá lögmönnum og fyrir dómstólum.
Nú nýverið þekkjast dæmi þess
að fólk sem telur sig hafa orðið illa
úti vegna erfiðra fjárskuldbindinga
hafi beint spjótum sínum að ein-
stökum lögmönnum og jafnvel
lögmannastéttinni. Er jafnvel
stundum svo að skilja að lögmenn-
irnir eigi einhveija sök á erfiðleik-
unum. Þegar að er gáð þarf engan
að undra, þó að viðhorf af þessu
tagi komi fram á erfíðleikatímum.
Lögmennirnir eru í því hlutverki að
koma fram gagnvart skuldurunum
í umboði kröfuhafanna. Það eru
lögmenn sem stefna mönnum fyrir
dóm, mæta á heimilum þeirra til
að gera aðför í eignum og krefjast
síðan nauðungaruppboða á þeim.
Og það er við lögmenn að skipta
þegar greitt er af kröfum og samið
um fresti á aðgerðum. Það er því
ekkert skrýtið þótt fólk sem þarf
að standa í þessu skuldabasli geri
lögmennina að eins konar persónu-
gervingum vandræða sinna og beini
augum að þeim í þeirri mannlegu
viðleitni að kenna öðrum en sjálfum
sér um vandamál sín.
Lögmenn eru vissulega fulltrúar
kröfuhafanna. Þeim hefur verið trú-
að fyrir því starfí að ná fram
lögmætum rétti þeirra, þegar brotið
hefur verið gegn honum. Lögmaður
sem innheimtir gjaldfallna kröfu
hefur því enga heimild til að veita
afslætti og greiðslufresti nema með
samþykki eiganda kröfunnar. Ef
hann gerði það myndi hann bijóta
gegn brýnum starfsskyldum sínum.
Hitt þori ég hins vegar að fullyrða
að langflestir lögmenn sem inn-
heimtustörf stunda leggja sig fram
um að greiða götu skuldara sem
óska eftir umlíðan skuldar, a.m.k.
í tilvikum þar sem lögmaðurinn tel-
ur að viðkomandi skuldari sé að
reyna að efna skyldu sína. Eru
hagsmunir kröfuhafa og oft fólgnir
í því að veita frest fremur en að
ganga of hart fram. Fer oft mikill
tími og fyrirhöfn hjá lögmönnum í
að koma á_ samningum milli aðila
um slíkt. Árásir á lögmenn vegna
erfíðleika í skuldamálum eru því
oftast mjög ómaklegar.
í umræðum um erfíðleika manna
vegna skulda og hlut lögmanna í
því efni heur flogið fyrir að til séu
lögmenn sem kaupi sjálfír gjald-
fallnar kröfur af mönnum, jafnvel
með afföllum, í því skyni að hagn-
ast á innheimtu þeirra. Þessi
starfsemi, ef rétt er, á ekkert skylt
við lögmannsstörf og kemur því
starfí slíkra manna sem lögmanna
ekkert við. Spumingin um lögmæti
starfsemi af þessu tagi ræðst af
landslögum, og gera þau í þvi efni
vitaskuld engan greinarmun á því
hvort maður með lögmannsréttindi
í leit að menntastefnu
— málsgreinar leiðréttar
í GREIN Ragnhildar Bjarnadótt-
ur, „í leit að menntastefnu“, sem
birtist sl. laugardag, féllu niður
setningar sem brenglaði merk-
ingu. Réttar eru málsgreinarnar
þannig:
„Kennarar sóttu fjölda nám-
skeiða og sýndu almennan áhuga á
að kynna sér nýtt námsefni og til-
einka sér ný vinnubrögð.
Hugmyndafræðileg umræða þró-
aðist og snerist á seinnihluta
áttunda áratugarins um þætti eins
og virkni nemenda, sjálfstæð vinnu-
brögð, skilning á lífí og kjörum
annarra, fæmi í að tjá sig munn-
lega og skriflega, ábyrgð á eigin
vinnu o.s.frv."
Öóítioft
Hraunberg
' 79988
sept
Sií H frá Jd. 14-18. % m

11111 \
itív. 9

jr 4 V.
k \
á í hlut eða ekki. Sama er að segja
um orðróm þess efnis að einhverjir
menn með lögmannsréttindi séu
grunaðir um brot gegn okurlögum.
Slíkt kemur lögmannsstörfum ekk-
ert við. Hinu er ekki að leyna að
óvandaðir fjölmiðlar virðast telja
það sér til framdráttar að prenta
Jón Steinar Gunnlaugsson
„Lögmannsstarfið ger-
ir á margan hátt miklar
siðferðilegar kröfur til
þess sem það stundar.
Þeim kröfum mætir
hver og einn lögmaður
fyrir sig. Eg tel íslenska
lögmenn yfirleitt gera
mjög strangar kröfur
til sjálfra sín í
starfi...“
óstaðfestar gróusögur um að lög-
menn eigi hlut að okurlánum. Þykir
söguburður um þetta sjálfsagt
spennandi lesefni og er þá væntan-
lega til marks um að menn geri
meiri almennar kröfur til lögmanna
en annarra. Hefur jafnvel verið
gengið svo langt að eitt blaðanna
hefur nafngreint lögmenn sem eiga
að hafa tekið þátt í slíkri starf-
semi, án þess að nein staðfesting
þess hafi fengizt frá lögreglu eða
öðrum sem um fjalla. Slík vinnu-
brögð ber að harma, enda hafa þau
í för með sér verulega hættu á að
hinir nafngreindu einstaklingar
verði að ósekju fyrir tjóni sem ekki
verður bætt. Blaðamenn verða að
hafa í huga ábyrgðina sem á þeim
hvílir í svona málum. Þeir mega
ekki láta undan freistingum um að
auka sölu blaða sinna með óstað-
festum söguburði um einstaklinga.
í slíku háttalagi er fólgið siðleysi
sem bannfært er á öllum heiðarleg-
um blöðum.
Lögmannsstarfíð gerir á margan
hátt miklar siðferðilegar kröfur til
þess sem það stundar. Þeim kröfum
mætir hver og einn lögmaður fyrir
sig. Ég tel íslenzka lögmenn yfír-
leitt gera mjög strangar kröfur til
sjálfra sín í starfi, m.a. með því að
gæta þess að hagsmunir stangist
ekki á og með því að leggja sig
fram um að ná eftir löglegum leið-
um rétti þess manns sem á er
brotið. Lögmaður verður að vera
sjálfstæður í starfí sínu og óháður
opinberu valdi. Hann er það tæki
sem menn eiga kost á að nýta sér,
t.d. gegn misrétti og ofríki af hálfu
ríkisins. Sjálfstæð og óháð lög-
mannastétt er því nauðsynleg til
að unnt sé að tala um réttarríki.
Vonandi er vel séð fyrir þessu á
Islandi.
Höfundur er hæstaréttarlögmað-
ur í Reykja vík og fyrrv. formaður
Lögmannafélags Islands.
Bæjarsljórn Dalvíkur:
Aðalsteins Lofts-
sonar fyrrverandi út-
gerðarmanns minnst
Dalvík.
í UPPHAFI fundar I bæjar-
stjórn Dalvíkur 9. septem-
ber síðastliðinn minntist
forseti bæjarstjórnar Aðal-
steins Loftssonar fyrrver-
andi útgerðarmanns á
: Dalvík sem lést í Fjórðungs-
sjúkrahúsinu á Akureyri 1.
september síðastliðinn, 71
árs að aldri. Risu bæjarfull-
trúar úr sætum til að votta
hinum látna virðingu sína.
Aðalsteinn Friðrik Loftsson
fæddist á Böggvisstöðum á Dalvík
2. júní 1915, sonur hjónanna Guð-
rúnar Friðfínnsdóttur og Lofts
Baldvinssonar útvegsbónda þar.
Hann hóf ungur störf við sjóinn og
árið 1940 útskrifaðist hann úr
Stýrimannaskólanum í Reykjavík.
Fljótlega eftir það lét hann smíða
fyrir sig bát á Akureyri og gaf
honum nafnið Baldvin Þorvaldsson.
Þar með hófst áralöng starfsemi
hans að útgerðarmálum. Aðalsteinn
endumýjaði báta sína og búnað og
stækkuðu þeir eftir því sem tímar
og tækni breyttust. Síðast átti hann
ásamt öðrum Loft Baldvinsson EA
24, um 500 tonna fískiskip, og skut-
togarann Baldur EA 124. Vegna
heilsubrests seldi hann útgerð sína
og fískiskip á árunum 1976—77.
Aðalsteinn Friðrik Loftsson átti
sæti í fyrstu bæjarstjóm Dalvíkur
eftir að bærinn fékk kaupstaðar-
réttindi árið 1974, en heilsa hans
leyfði ekki langa þátttöku í bæjar-
málefnum. Með Aðalsteini er
Aðalsteinn Friðrik Loftsson
genginn mikill athafnamaður og
má fullyrða að á hans blómaskeiði
hafí hann verið einn umsvifamesti
athafnamaður á Dalvík, því auk
útgerðar stundaði hann saltfisk-
verkun og síldarsöltun. Auk þess
að gera út héðan frá Dalvík stund-
aði hann útgerð frá Suðumesjum
um áraraðir.
Eftirlifandi eiginkona Aðalsteins
Loftssonar er Jónína Kristjánsdóttir
og eignuðust þau tvö böm, EIsu,
sem búsett er í Reykjavík, og Þor-
stein Má, sem búsettur er á Dalvík.
Minningarathöfn fór fram frá
Dalvíkurkirkju 5. september síðast-
liðinn, en útför hans var gerð frá
Langholtskirkju í Reykjavík.
(Fréttaritarar)