Morgunblaðið - 16.09.1986, Blaðsíða 25

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 16. SEPTEMBER 1986
25
Hugleiðing um brauð-
lausa sálusorgara
eftir Hörð Þ.
Ásbjörnsson
Ástæður fyrir því að „sálusorgar-
ar fást ekki til að hreyfa sig úr
Reykjavík", eins og það er orðað í
grein í Helgarpóstinum 26. ág. sl.,
kunna auðvitað að vera margar eins
og t.d. fjölskylduástæður.
En ein höfuðástæðan er vafa-
laust það kosningakerfi, sem er
skilyrði til að fá skipun í embætti
sóknarprests. Þetta kerfi gefur
fáum andkirkjulega sinnuðum færi
á að eyðileggja kosningu prests
með því að hvetja fólk til að skila
auðu á kjörstað. Slíkt skemmdar-
verk er einkum unnið þegar aðeins
er einn frambjóðandi í kjöri í út-
kjálkabrauðum eins og t.d. Bíldudal
eða Raufarhöfn.
Þegar kosning er eyðilögð, þýðir
það að fólk hefur kosið eftir ein-
hveijum annarlegum sjónarmiðum,
eins og hvort umsækjandi er ungur
eða miðaldra, karl eða kona, kvænt-
ur eða einhleypur eða jafnvel allt
öðru eins og því að vonast er eftir
alveg ónotuðum, óvígðum guð-
fræðingi að vori eða hausti og er
þá eins gott að hafa nágrannaprest-
inn þangað til, því hann er svo vel
þekktur og gamalgróinn!
Kjmningarmessa umsækjanda
þar sem þannig stemmning mynd-
ast ásamt starfsreynslu hans og
starfsréttindum skipta engu máli.
Þetta er gjörólíkt því mati sem not-
að er við ráðningar allra annarra
starfsmanna ríkisins, þegar aðeins
er spurt um starfsréttindi og/eða
starfsreynslu umsækjanda.
Hljóti umsækjandi sem er einn
um laust prestakall ekki helming
greiddra atkvæða út úr almennri
kosningu vegna áróðurs fárra
manna, sem aldrei koma í kirkju
og er illa við presta yfírleitt, er
umsækjandinn þar með dæmdur
óalandi og ófeijandi og óhæfur til
prestsþjónustu af kirkjuyfírvöldum
þessa lands. Umsækjandi um út-
kjálkabrauð, sem er hafnað þannig
einu sinni, tvisvar, þrisvar, hlýtur
að hika við að brenna sig ennþá
einu sinni á því afbrigði „syndar
gegn heilögum anda“. Sá prestur
hefur ef til vill verið lagður slíkum
banaspjótslögum af ijandvinum
sínum, að hann beri þess aldrei
framar bætur að þannig hafi verið
níðst á honum og hann niðurlægð-
ur. Eftir slíka lífsreynslu þarf sterk
bein til að biðja heilshugar bænar
Jesú á krossinum, „Faðir, fyrirgef
þeim því þeir vita ekki hvað þeir
gera“.
Til að bæta gráu ofan á svart
hafa biskupar þjóðkirkjunnar sýnt
sig að því að láta úrslit slíkra al-
mennra kosninga, sem hafa ein-
kennst af rógi og ýmsum
annarlegum sjónarmiðum, ráða af-
stöðu sinni til hins útskúfaða
sálusorgara. Það er staðreynd, að
eftir að sá sem þetta ritar hafði
farið illa út úr prestskosningu gegn
öðrum nýútskrifuðum og óvígðum
á landsbyggðinni, hefur honum ekki
þýtt að biðja biskup um bréf fyrir
sálusorgara til að fara með út í
afskekkt dreifbýlisprestakall, þar
sem eru „týnd Guðs böm“. (Það
vekur spumingu um gildi prests-
víglunnar?)
Hinir háu herrar, biskupar þjóð-
kirkjunnar, hafa verið „allir af vilja
gerðir" að eigin sögn enda em
ákvæði í lögunum um veitingu
prestakalla, sem veita biskupum
setningarvald hafi enginn sótt um
laust prestakall. Engu að síður hef-
ur hvorki allur vilji né lagaheimild
nægt þeim til að fá atvinnulausum
presti setningarbréf fyrir lausu
brauði uns annað yrði ákveðið. (Sem
prestur hef ég verið atvinnulaus frá
1. nóv. 1977.)
Það era horfur á, að stefni í fjölg-
un brauðlausra guðfræðinga á
næstu áram vegna þess að guð-
fræðingum mun fjölga meira en
lausum prestaköllum. Ef til vill
kemur að því í náinni framtíð að
nauðsynlegt verði að skilja sauðina
frá höfranum, þar sem margir verða
kallaðir en fáir útvaldir. Leggja ber
áherslu á, að það verði aldrei gert
með því að sniðganga starfsréttindi
prests, sem hann hefír hlotið með
vígslu. Vígslan og fyrri þjón-
ustutími prests eiga að tryggja
honum forgang til starfs innan
kirkjunnar umfram þann sem er að
ljúka prófum frá Háskólanum.
Prestur, sem ekkert hefír brotið af
sér á ávallt að eiga fullan rétt til
að nýta sér starfsréttindin til
lífsframfæris. Það er siðleysi að hið
hæstráðandi Alþingi íslendinga
skuli láta það viðgangast að beitt
sé almennum kosningum um einn
umsækjanda um lausa opinbera
stöðu til að gefa möguleika á að
hafna umsókn hans, þannig að út-
koman telst í raun og vera ekkert
annað en réttindasvipting og missir
mikilvægra mannréttinda.
Prestafélag íslands ætti að sjá
Hörður Þ. Ásbjörnsson
„Það er siðleysi, að hið
hæstráðandi Alþingi Is-
lendinga skuli láta það
viðgangast að beitt sé
almennum kosningum
um einn umsækjanda
um lausa opinbera
stöðu til að gefa mögu-
leika á að hafna
umsókn hans, þannig
að útkoman telst í raun
og veru ekkert annað
en réttindasvipting og
missir mikilvægra
mannréttinda. “
siðferðilegan sóma sinn í að mót-
mæla bæði í orði og verki á einhvem
hátt svo illri og skammarlegri með-
ferð á prestum. Ekkert annað
stéttarfélag lætur bjóða sér slíka
áníðslu við starfsráðningu.
Til að sýna enn betur fram á
hversu núgildandi ráðningarkerfí
presta er ranglátt, vil ég benda á,
að engu skiptir þótt umsækjandi
sem er einn fái fullan þriðjung
greiddra atkvæða, aðeins ef nógu
margir skila auðu þá nær hann
ekki kosningu. Hins vegar séu
umsækjendur t.d. þrír og enginn
þeirra fær helming greiddra at-
kvæða og enginn þeirra nái kosn-
ing^u, skiptir það engu máli.
Sjálfsagt þykir, að einn þessara
þriggja hljóti veitingu fyrir brauð-
inu.
Það er greinilegt, að sú viðmiðun
sem veiting prestsembættis byggist
á samkvæmt úrslitum almennra
kosninga, kann að reynast skökk
og hrein happa- og glappaaðferð,
vegna þess að sá möguleiki er fyrir
hendi, að starfsreynsla umsækjenda
sé fyrir borð borin, ef umsækjendur
era tveir eða fleiri og að í fram-
kvæmd verði starfsréttindum hins
eina umsækjanda sem er prestur
hafnað strax án þess að gefinn sé
kostur á hæfilegum reynslutíma í
starfí.
Núgildandi lögum um veitingu
prestakalla (ásamt ákvæðum um
setningu og aðrar ráðningar, sem
nú heyra alfarið undir biskup ís-
lands) verður að breyta róttækt hið
allra fyrsta. Það hefir dregist of
lengi.
I staðinn fyrir almennt kosninga-
kerfi ætti að byggja veitingu
prestsembætta á embættisgengi,
svipað og gert er hjá skólastjóram.
Nýútskrifaðir guðfræðingar ættu
að hafa starfað sem aðstoðarprestar
undir handleiðslu reyndra sóknar-
presta í minnst eitt ár áður en þeir
hljóta fullt embættisgengi. Þessu
til viðbótar ætti að skipa sóknar-
presta til ákveðins tíma, t.d. til
fjögurra ára í senn og endurskipa
þá síðan eins og nú gildir um hér-
aðslækna.
Höfundur er fyrrv. sóknarprest-
ur.
Tilboð sem erf itt er að hafna!
— stendur til
20. okt.
Frjálst framtak gefur
út 12 vönduð og þekkt
tímarit. Nú hefur verið
ákveðið að gera nýjum
áskrifendum kosta-
boð. Þeir sem gerast
áskrifendur fyrir 20.
október nk. geta valið
sér bók sem þeir fá
senda heim jafnskjótt
og þeir greiða áskrift-
argjöld í fyrsta sinn.
Velja má milli bókanna
Eldur og regn eftir
Vigdísi Grímsdóttur og
Heimsins mestu
furðufuglar eftir Mike
Parker. Þetta er tilboð
sem erfitt er að hafna.
Frjálst framtak
Ármúla 18,
sími 91-82300
Áskrifandi:
Ég óska að fá sent:
□ Eldur og regn
□ Heimsins mestu
furðufuglar
Heimili: --------------------------------
Staður: _________________________________
Símanr.: --------------------------------
Nafnnr.: _______________________ Dags.:
Undirskrift: ____________________________
□ ABC barnablað
□ Áfangar
□ Á veiðum
□ Bíllinn
□ Fiskifréttir
□ Frjáls verslun
□ Gróður & Garðar
□ Iðnaðarblaðið
□ íþróttablaðið
□ Nýtt líf
□ Sjávarfréttir