Morgunblaðið - 01.10.1986, Page 37

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 1. OKTÓBER 1986
37
Frá fundí Félags áhugmanna um bókmenntir í Odda, húsi Hugvisindastofnunnar Háskóla íslands.
Frummælendur og fundarstjóri. Talin frá vinstri, Andrea, Mörður,
Jón Karl Helgason, Vilborg Dagbjartsdóttir, fundarstjóri, Valgeir
og Silja.
óvandaða textagerð.
Valgeir lagði áherslu á það að
textar væru gerðir til þess að vera
sungnir og væru því ekki ljóð í
þeim skilningi, heldur miklu fremur
leiktjöld í stærra samhengi. Oft sé
það þannig að í textum sé verið að
yrkja til fólks í ákveðnu hugar-
ástandi, svo sem til ástfangins fólks
eða fólksí ástarsorg. Þá væri reyn-
andi að yrkja þjóðfélagsádeilu, en
það væri svolítið erfítt ef hún ætti
að vera skemmtileg, það væri ekk-
kert leiðinlegra en það sem væri
leiðinlegt.
Sýn utan-
garðsmannsins
Silja Aðalsteinsdóttir ræddi um
textagerð Bubba Morthens í erindi
Fundur Félags áhugamanna um bókmenntir
„ Andartakið sem ræður
ferðinni og nakin neyðin“
sínu. Hún sagði að hann hefði sýn
utangarðsmannsins á samfélagið,
eins og til dæmis Ásta Sigurðar-
dóttir, Guðbergur Bergsson og
Megas. íslenskt þjóðfélag hefði tek-
ið miklum breytingum á undanfom-
um árum og vaxandi hópur fólks
teldi sig ekki lengur eiga samleið
með samfélaginu. Bubbi reyndi að
fletta ofan af lífsblekkingum fólks
í textum sínum, hvort sem lífsblekk-
ingin birtist í fíkniefnum eða
einhverju öðru. Að lokum sagði hún
að sér hefði oft fundist að það ætti
að lesa ljóð Bubba fyrir böm og
leiða þau með þeim hætti inn í ljóð-
listina.
Að loknum framsöguerindum
voru umræður og sátu frum-
mælendur fyrir svörum.
- sagði Valgeir Guðjónsson, um það sem iðu-
lega réð ferðinni í textasmíðum
FÉLAG áhugamanna um bókmenntir hélt sinn fyrsta fund á laugar-
daginn var, en félagið var stofnað nú í vor. Fundarefnið var „íslenskir
dægurlagatextar, þróun þeirra og staða“. Mörður Amason og Andrea
Jónsdóttir greindu þróunina og afmörkuðu umfjöllunina við undan-
farin 25 ár. Einnig fluttu framsöguerindi Valgeir Guðjónsson,
„Stuðmaður", sem fjallaði um efnið frá sjónarmiði textasmiða og
Silja Aðalsteinsdóttir, sem fjallaði sérstaklega um texta Bubba Mort-
hens. Hún hljóp í skarðið fyrir Indriða G. Þorsteinsson, sem átti að
fjalla um texta frá sjónarmiði gagnrýnenda, en forfallaðist á síðustu
stundu.
Fjögoir tímabil í
textasmíðum
Mörður og Andrea létu þess get-
ið í upphafí erindis síns að talsverðir
erfiðleikar væru á því að afla sér
fróðleiks um efnið, þar sem lítið
hefði verið unnið að rannsóknum á
þessu sviði og væri þama á ferð-
inni þarft verkefni fyrir til dæmis
nýstofnaða rannsóknastofnun Sig-
urðar Nordal. Þau greindu þróunina
í textasmíðum í fjögur tfmabil.
Fyrsta tímabilið hefst á fyrri hluta
sjötta áratugarins þegar tónlist
Bítlanna hélt innreið sína, með
hljómsveitum eins og Hljómum og
Töktum og stendur fram undir
1970. Þetta tímabil einkenndist af
því að þar til kvaddir menn voru
fengnir til þess að semja textana,
eins og Ómar Ragnarsson, Ólafur
Gaukur og Þorsteinn Eggertsson,
en hljómsveitarmeðlimir sjálfir
gerðu þá ekki. Textamir vom í
flestum tilfellum fremur innihalds-
lausir og lítilsigldir. Textamir voru
aukaatriði, ekki mikill metnaður
lagður í þá og engin tilraun gerð í
þeim til þess að túlka reynslu upp-
vaxandi kynslóðar. Ein skýring á
því að textamir voru á íslensku en
ekki ensku, eins og síðar varð raun-
in, töldu þau vera þá, að Svavar
Gests, sem þá var fremstur í flokki
hljómplötuútgefenda á íslandi,
gerði kröfu um að íslenskir textar
væru á plötum sem hann gaf út. Á
þessum tíma voru einnig lítil tengsl
á milli þessara hljómlistarmanna
og þeirra sem fengust við tilraunir
í bókmenntum, ólíkt því sem gerð-
ist í Bretlandi og Bandaríkjunum,
þar sem tónlistin og bókmenntimar
voru tvær greinar á sama meiði.
„Enska öldin“
Tímabilið 1970-75 vildu þau
Andrea og Mörður nefna „Ensku
öldina". Rætumar má rekja til
hippatímabilsins og þeirra breyt-
inga sem það hafði f för með sér.
Farið var að gera kröfu til hljómlist-
armannanna um að þeir semdu
texta sína sjálfír, en því fylgdi ekki
að þeir yrðu meiri að gæðum. Text-
amir voru í flestum tilfellum ortir
á ensku, en það hafði verið undan-
tekning áður. Margar ástæður lágu
til þessa. Ein er sú að á þessum
tíma blundaði heimsfrægðin með
íslenskum tónlistarmönnum, þótt
hún léti á sér standa og þeim hefur
ef til vill þótt auðveldara að yrlqa
á ensku, tungumáli sem þeir þekktu
verr en sitt eigið mál. Þá héldu
margir tónlistarmenn því fram að
enska væri hið alþjóðlega „rokk-
mál", það væri ekki hægt að semja
íslenska texta við rokklög svo vel
væri.
íslensk viðreisn
Á árunum 1975-80 vilja þau
Mörður og Andrea meina að eigi
sér stað íslensk viðreisn í texta-
gerð. Megas, Spilverk þjóðanna og
Stuðmenn em þá komnir fram á
sjónarsviðið og höfðu sýnt fram á
að hægt væri að semja merkilega
texta við íslensk rokklög, sem olli
því að lagahöfundar lögðu meiri
metnað í textana. Hljómlistin og
bókmenntimar stóðu nær hvort
öðru en áður hafði verið og draum-
urinn um heimsfrægðina var á
undanhaldi. Þá varð á þessum tíma
breyting á dansstaðamenningu
landans, þegar diskótekin héldu
innreið sína. Atvinnumöguleikar
hljómsveitanna lágu þá einkum í
hljómleikahaldi og plötuútgáfu og
fólk lét ekki hafa sig á hljómleika
til þess að hlusta á erlend lög við
útlenda texta.
Árið 1980 verða enn straumhvörf
að mati Marðar og Andreu og fjórða
skeiðið hefst með innreið pönksins
og komu Bubba Morthens fram á
sjónarsviðið. Bubbi stendur fóstum
fótum í rokkhefð, en hefur auk
þess til að bera lífsreynslu verka-
mannsins. Á textunum er pólitíkur
blær og þeir hafa sterkan boðskap
til að bera. Að mati Marðar og
Andreu má segja að Bubbi myndi
síðasta homið í þríhymingi, þar sem
Stuðmenn og Megas eru hin homin
tvö. Þeir hafi sýnt fram á að
íslenskan sé fullgildur tjáningar-
miðill í poppinu og það sé langur
vegur á milli lagsins „Fyrsti koss-
inn“, sem er á fyrstu plötu Hljóma
og lagsins „Kona“, sem er á ný-
justu plötu Bubba Morthens. Að
lokum vörpuðu þau fram þeirri
spumingu hvort texti væri ljóð?
Texti orðskreyting-
álagi
„Á sínum tíma flosnaði ég upp
frá námi til þess að gerast popp-
ari. Það er tímanna tákn að nú sé
verið að ræða þessi mál hér í Há-
skólanum," sagði Valgeir Guðjóns-
son í upphafi erindis slns. Hann
sagði allan gang vera á því hvemig
textar við dægurlög yrðu til, stund-
um yrði textinn til á undan laginu,
en alla jafna væm þó lögin orðin
til á undan og textasmíðin fælist í
því að fella tungumálið að laginu;
að textinn væri orðskreyting á lag-
inu ef svo mætti segja. Þeir væm
iðulega ortir í tímahraki, það er
„andartakið sem ræður ferðinni og
nakin neyðin", sagði hann og taldi
að til þess mætti iðulega rekja
Við seljum síðustu
FORD FIESTA bítana
afárgerð 1986
Aætlao verð
315.200,
333.600,
FORD FIESTA C 1000
3ja dyra 4ra gíra
FORD FIESTA FIGHTER
3ja dyra 4ra gíra
r\
SVEINN EGILSSON HF.
Skeifunni 17. Sími 685100.