Morgunblaðið - 01.10.1986, Blaðsíða 40

Morgunblaðið - 01.10.1986, Blaðsíða 40
40 MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 1. OKTÓBER 1986 Tímamót í barátt- uirni gegn AIDS eftir Böðvar Bjömsson ... Á. miðöldum var sá holdsveiki holdgetin ímynd spillingarinnar hnignunarinnar og rotn- unarinnar. Hámark refeingar er að gefa sjúkdómi meridngu — meridngu aem undan- tekningariaust á að vera öðrum vfti til vamaðar. Sérhver sjúkdómur sem enginn veit orsakimar fyrir og engin lækning finnst við, hefur tilhneigingu til að leita svo stíft í sviðs- ljósið að úr verður skrumskæling. Susan Sontag, Dlness as Metaphor. Þetta gerðist snöggt: einn dag fyrir nokkrum árum fylltust öll dag- blöð skyndilega af „fréttum" um AIDS. Fyrirsagnimar vom svo upp- skrúfaðar að það var eins og verið væri að predika eitthvað: „Drepsótt risin meðal kynvillinga", „Þjóðaróvin- ur nr. 1“, „Plágan mikla", „Svarti- dauði nútímans", Kynvillingaplág- an“. Þessum fyrirsögnum fylgdu flennistórar myndir af ungum mönn- um fyrir og eftir smit. Viðbrögð lesenda vom ótti og óhugnaður, enda fólk óvant því að sjá á síðum dag- blaðanna myndir af fársjúku fólki á banaiegunni. Öll umflöllun um AIDS var á þá leið að hér væri um að ræða giæp — víti til vamaðar — afleiðingu synd- samlegs lífemis, sjúklegs óeðlis, lauslætis og s.s.frv. AIDS var ekki lengur sjaldgæfur smitgukdómur heldur hafði pestin fengið merkingu; hún var refeivöndur á óæskilega ein- staklinga. Þar með heyiði málið ekki lengur undir heilbrigða skynsemi heldur var það flokkað með málum sem ekki má gera út um; hvemig sem tekið var á því skutu banhelgir fordómar upp kollinum. Eina ráðið var að stinga höfðinu í sandinn og þegja, eðlilegar sóttvamir vom ekki til umræðu. Töframáttur orðanna Einu viðbrögðin vom séríslensk. Til að ná tökumm á gukdómnum kepptust menn um að fínna á hann íslenskt heiti: „Aunnin ónæmisbækl- un“ (þótti of óþjált), „ónæmistæring" (þótti efriislega rétt en of langt), „alnæmi" (þótti villandi) og „eyðni“ (sem enginn skildi). Með öll þessi nýyrði stóð þjóðin náttúmlega mun betur að vígi gagnvart AIDS. Töframáttur orðanna dugði þó ekki betur en svo að íslendingar sýkt- ust af AIDS og þá hófu heilbrigðis- yfirvöld veikburða tilraunir til að kanna útbreiðslu sjúkdómsins með mótefnamælingum. Landlæknir gaf út samanbrotið A4-blað með þeim upplýsingum að sjúkdómurinn væri til og heilbrigðisráðherra fékk millj- ónaQárveitingu fyrir rannsóknarstöð í veirufræði (Vömmarkaðshúsið). Síðan hafa heilbrigðisyfírvöld ekkert gert annað en að telja, skrásetja og spá um framvindu sjúkdómsins. Smitsjúkdómasérfræðingar hafa síðan verið á stöðugum ferðalögun eriendis, koma heim með „nýjusti tölur" og bíða sprengiærðir á há tæknivæddum sjúkrahúsum eftii Böövar Björnsson „Nú heijar smitsjúk- dómurinn AIDS á þjóð- ina ogþótt hann sé alls ekki bundinn við sam- kynhneigð eru næstum 70% smitaðra hommar. Til þess að kenna homm- um að verjast smiti og lifa heilbrigðu kynlífi án þess að smita aðra verð- ur að ná til þeirra; koma til þeirra upplýsingum og fræðslu um sjúk- dóminn og smitleiðimar og gera þeim kleift að sækja sér þessa fræðslu kinnroðalaust.11 væntanlegum sjúklingum. Þegar hafa verið skrásett 30 smit- tilfelli og með áframhaldandi aðgerð- arleysi er spáð 12.000 smituðum eftir tíu ár. Töframáttur laganna Vegna þess að sjúkdómurinn hafði fengið merkingu stóðu heilbrigðis- yfírvöld gjörsamlega ráðþrota. Það kom td. greinilega í ljós á almennum fundi sem laganemar í Háskóla ís- lands boðuðu til í janúar sl. undir yfirskriftinni „AIDS og mannrétt- indi“ vegna frumvarps um að fella AIDS undir gildandi kynsjúkdómalög með skráningarskyldu og refsiá- kvæðum. Fundarefiiið kom þó reyndar aldr- ei til umræðu heldur snerist fundur- inn upp í rifrildi milli lækna, sem þekktu til mála, og heilbrigðisyfir- valda sem greinilega komu af fjöllum. Þama voru heilbrigðisráðherra, landlæknir, aðstoðarlandlæknir, Ingi- mar Sigurðsson deildarstjóri í heil- brigðisráðuneytinu og vísindamaður- inn Margrét Guðnadóttir veirufræðingur, sem nýlega hafði fengið Vörumarkaðshúsið undir framtíðarrannsóknastöð í veirufræð- um. Allt þetta háttsetta fólk hafði búist við huggulegri kvöldstund með auðsveipum laganemum en sem bet- ur fer komu líka á fundinn læknar úr samstarfshóp um AIDS, þeir Helgi Valdimarsson og Kristján Erlends- son. Þeir eru einu læknamir sem hafa lagt sig fram að kynna sér að- stæður í stærsta áhættuhópum og reynt að koma með raunhæfar vam- araðgerðir til að hefta útbreiðslu AIDS. Þama vom sem sagt allir þeir aðilar viðstaddir sem lögum sam- kvæmt eiga að bægja þessum vágesti frá þjóðinni en auðheyranlega höfðu þeir aldrei rætt málið sameiginlega. Læknamir tveir, sem staðið hafa í eldlínunni gegn AIDS, þurftu að út- skýra fyrir embættismönnum einföld- ustu staðreyndir, til að mynda að lagasetning um skráningarskyldu með nafiii og heimilisfangi útilokaði hreinlega að stærsti áhættuhópurinn komi í mótefnapróf — og nutu reynd- ar í allri umræðunni ómetanlegs stuðnings alþingismannanna Guð- rúnar Agnarsdóttur og Kristínar Kvaran. í stuttu máli sagt mætti svo raun- hæfur málflutningur skilningsleysi, þekkingarleysi, áhugaleysi og hroka hjá æðstu embættismönnum heil- brigðiskerfisins: Ragnhildur Helga- c >i -iii r • Stórkostleg nýjung sem sparar plás ama tækið bæ værog þurrka kemursé staklega vél þa húsrými er lítið þarft.d. að þvo þvottana íbaðherberginu YMSAR UPPLYSINGAR UM VELINA: ★ 15 mismunandi þvottastillingar, þár af ein fyrir ullarþvott ★Tekur inn á sig heitt og ka t vatn ★Ytri og Tekur 4 5 kg a 1000 er að má m khi urrv Allt að ★ Hægt : má m innri belgur ir ryðfríu stál þvottr S. ði r. rein- sem og snunin i/elja tV' þurrkt vmö ga enns nartíi a konar h’tastig við þurrkuniná þannig að raða mann ERUM SVEIGJANLEGIR í SAMNINGUM s? ihf HAFNAR$TRÆTI 3 - 20455- SÆTÚNI8- S: 27500 dóttir heilbrigðisráðherra þagði; Ólafur Ólafeson landlæknir flúði út í þokukenndar hugieiðingar um framhaldslíf; Guðjón Magnússon að- stoðar-yfirlandlæknir barði höfðinu við steininn og varði þetta vanhugs- aða frumvarp sem hann hafði sjálfur lagt blessun sína yfir og þar með komið heilbrigðisráðherra í klípu; Ingimar Sigurðsson deildarsijóri í heilbrigðisráðuneytinu sneri upp á sig og spurði hvaða „umboð" þessi sam- starfehópur lækna um AIDS hefði til að fást við þessi mál; Margrét Guðnadóttir veirufræðingur þagði. Sannasti fulltrúi kerfísins á fund- inum, Þór Vilhjálmsson hæstaréttar- dómari og eiginmaður heilbrigðisráð- herra, sagði hvað eftir annað að hann skáldi alls ekki um hvað læknamir tveir væru eiginlega að tala og skildi ekki hvers vegna ekki væri hægt að ná tökum á sjúkdómnum með lögum. Venjulegir fundarmenn sátu gap- andi undir slíkum málflutningi enda vissu þeir ekki að auk alls annars var þetta fyrsta frumvarp Ragnhildar Helgadóttur sem heilbrigðisráðherra og samkvæmt hefðarsiðum stjóm- málanna væri það hneyksli og skömm fyrir ráðherrann ef það lynni ekki rétta leið gegnum Alþingi. Frammistaða æðstu embættis- manna heilbrigðiskerfisins á þessum fyrsta og eina almenna fundi um AIDS er tíunduð hér í stómm drátt- um vegna þess að þar kom ótvírætt í ljós að yfirvöld standa gjörsamlega ráðþrota gagnvart þessum smitsjúk- dómi og skortir bersýnilega allan vilja til að takast á við vandann og gera skynsamlegar og raunhæfar ráðstaf- anir til að vemda samborgara sína gegn honum eins og þeim ber þó sannanlega skylda til lögum sam- kvæmt. Þetta framtaksleysi yfir- valda, sem jaðrar við að vera glæpsamlegt, á rót sína að rekja til þess að AIDS tengist óhjákvæmilega þjóðfélagshópi sem á sér engan sess í hefðbundnu íslensku þjóðfélagi og hefur hingað til verið bókstaflega „óumræðilegur" — því AIDS leggst þyngst á samkynhneigða karlmenn sem silkihúfiir kerfisins veigra sér við að nefria sínu rétta nafni: homma. Eina vömin gegn AIDS Það gefur augaleið að ekki er hægt að fást við fólk, sem ekki má nefna og er þessvegna eiginlega ekki til. Grundvallarforsendan hlýtur því að vera að viðurkenna að samkyn- hneigð er ekki undantekning heldur afskaplega hversdagslegt fyrirbrigði þótt valdamiklir menn á íslandi hafi hingað til reynt að þegja hana í hel: Dæmigerðir kerfiskarlar á borð við Andrés Bjömsson fyrrverandi út- varpsstjóra, Markús Öm Antonsson núverandi útvarpsstjóra og Ellert Schram ritstjóra DV, sem hafa þó ekki gefið hommahatri sínu jafti- lausan tauminn og t.d. dr. Bragi Jósepsson lektor við Kennaraháskóla íslands sem lét banna kynfræðslu- bókina „Þú og ég“ í skólum landsins HITAMÆLAR Vesturgötu 16, sími 13280.
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.