Morgunblaðið - 09.10.1986, Blaðsíða 30

30
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 9. OKTÓBER 1986
LEIÐTOGAFUNDURINN í REYKJAVÍK
Niðurstaða erlendra stórblaða um Reykiavíkurf undinn:
Fyrsta skrefið til fækk-
unar meðaldrægra flauga
líklega stigið á Islandi
BLÖÐ og tímarit austan hafs og
vestan hafa að vonum fjaliað
milrið um Reykjavíkurfundinn.
Yfirleitt einkennist frásögnin af
varfærni og hóflegum vonum um
að hér verði stigið fyrsta skrefið
til fækkunar meðaldrægra
kjarnaflauga og samið verði um
bann við kjarnorkutilraunum.
Eitt eru fjölmiðlarnir sammála
um; að leiðtogarnir taki gifur-
lega áhættu með Reykjavíkur-
fundinum, einkum og sér i lagi
Ronald Reagan, Bandaríkjafor-
seti.
Brezka blaðið The Observer seg-
ir í heilsíðugrein um fundinn að
engin skýring hafi verið gefin af
hálfu Bandaríkjamanna, sem rétt-
læti fundarhaldið með svo litlum
fyrirvara. Brotnar hafi verið allar
reglur, sem ráðgjafara Reagans
hafi sett til að afstýra pólitízkum
vandræðum. Fundurinn komi hins
vegar eins og á silfurfati fyrir
Gorbachev, sem þurfi svo mikið á
samningum um vígbúnaðartak-
mörkun að halda heimafyrir.
Vinnufundurinn í Reykjavík henti
honum því vel þar sem hann mundi
ekki lifa leiðtogafund í Banda-
ríkjunum af, sem reyndist ekki
árangursríkari en Genfarfundurinn,
sem talað er um sem samtalsfund.
Reykjavíkurfundurinn veiti honum
hins vegar tækifæri til beinna við-
ræðna við Reagan án þess að gerð
sé krafa um áþreifanlegar niður-
stöður. Gorbachev sé góður samn-
ingamaður og muni reyna nota
hæfileika sfna til að sveigja Reagan
meira inn á sitt band og þannig
undirbúa jarðveginn betur fyrir ár-
angur af síðari fundi.
Mesta áhætta sem
Reagan hefur tekið
The Observer segir hins vegar
að Reagan taki mestu áhættu, sem
hann hafi tekið á allri forsetatíð
sinni, með því að fara til Reykjavík-
ur og sé í raun óskiljanlegt hvers
vegna hann féllst á fundinn. Hann
eigi tæplega von á miklu meiru af
fundinum en góðri auglýsingu. Hins
vegar hafí hann hugsanlega gefíð
gífurlegan pólitískan höggstað á sér
heimafyrir, innan stjómar sem ut-
an, ef árangur af fundinum verður
enginn. Fundurinn sé þó kærkomin
að því leyti að þannig geti hann
látið líta út fyrir að repúblikanar
séu jafn friðelskandi og demó-
kratar, en nýlegar skoðanakoann-
anir um það efni hafa verið
repúblikunum mjög í óhag. í sfðustu
viku var og birt könnun sem sýndi
að 78% Bandaríkjamanna eru
hlynntir samningum um vígbúnað-
artakmörkun. Viðræðumar við
Gorbachev gætu því hjalpað ímynd
hans og repúblikana og aukið
möguleika þeirra í þingkosningum
eftir þijár vikur. Biaðið segir kemst
hins vegar að þeirri niðurstöðu að
Reagan þurfi á öllum hæfileikum
sínum að halda til að snúa fundinum
upp í sigur. Komi hann heim án
dagsetningar leiðtogafundar í
Bandarfkjunum hafi Reykjavíkur-
ferðin mistekizt.
Bandaríkjamenn vilja
annanfund
The Observer telur að fundurinn
í Reykjavík muni snúast um tak-
mörkun vígbúnaðar, en að mann-
réttindamál, málefni óróasvæða og
sambúð stórveldanna verði þar
einnig á dagskrá. Aðalmál Banda-
ríkjamanna verði að semja um nýjan
leiðtogafund en Gorbachev m uni
verði raunhæfír samningar um
vígbúnaðartakmörkun. Hefur til-
hugsunin um að Reagan kunni því
að neyðast til að gefa eftir á ýmsum
sviðum sett hroll að bandarískum
hægrimönnum. Nær útilokað sé
fyrir hann að gefa nokkuð eftir á
sviði geimvamaáætlunar eða að
fallast á bann við kjamorkutilraun-
um. Möguleiki sé þó á að takmarka
fjölda slíkra tilrauna. Blaðið segir
þó að von sé til að samið verði um
fækkun meðaldrægra eldflauga
enda þótt lítill hemaðarlegur ávinn-
ingur yrði af því, a.m.k. ekki fyrir
NATO, hvers stýri- og Pershing-n-
flaugar séu miklu fremur pólitískt
vopn. Samkomulag um flaugar af
þessu tagi sýndi þó að leiðtogamir
gætu og hefðu vilja til að semja.
Andróður gegn
Gorbachev
Brezka blaðið The Times
hefur það eftir heimildarmönnum
sínum í Moskvu að Gorbachev telji
sér trú um að afvopnunarsamkomu-
lag sé í nánd. Hann hafí lengi verið
staðráðinn í því að fara ekki til
fundar við Reagan nema von væri
á árangri í þeim efnum og af þeim
sökum séu vonir bundnar við
Reykjavíkurfundinn. Báðum aðilum
sé hins vegar áfram um að ekki sé
gert of mikið úr fundinum, sérstak-
lega ef hann yrði árangurslítill, og
það sé af þeirri ástæðu sem Banda-
ríkjamenn kusu að halda hann á
íslandi. Blaðið vitnar einnig til
ummæla Helmuts Schmidt, fyirum
kanlzara Vestur-Þýzkalands, sem
haldi þvi fram að tími stórveldanna
til að ná samkomulagi um afvopnun
sé að renna út vegna nálægðar for-
setakosninga í Bandaríkjunum, en
þær eru næsta haust.
The Times segir að líklegasta
skýringin á því að Gorbachev stakk
up á Islandi sé sú að eftir fundinn
geti hann skýrt efasemdar- og and-
róðursmönnum sfnum í stjómmála-
ráðinu hvers sé að vænta af nýjum
leiðtogafundi. Uppgötvi hann í
Reykjavík að hann mundi ekki hafa
erindi sem erfiði af nýjum fundi
hefði hann enga ástæðu til að fara
til Washington. Blaðið skýrir einnig
frá nýlegum og hörðum árásum
hans á afturhaldsöflin í sovézka
stjómkerfínu í miðjum undirbúningi
hans fyrir Reykjavíkurfundinn.
Sagði hann m.a. að „gamlir varð-
hundar gæfust ekki baráttulaust
upp“. Gamlir refir og afturhalds-
sinnar, sem væm ekki í takt við
þarfir nýrra tíma, hefðu risið upp
á afturfætumar gegn tilraunum
stjómarinnar til efnahagslegrar og
siðferðilegrar endurreisnar.
Gefur vonir um tak-
mörkun „Evrópu-
flauga“
Blaðið The Sunday Times segir
Litla, afskekkta ísland:
Miðpunktur alheims-
í nokkra daga
Reykjavik som verdens navle
Af Thomas tleine
Med vulkaner, gejsere og gleUchere in-
den for umiddelbar rækkevidde mades
de to supermagters ledere om knap fjor-
ten dage i Islands hovcdstad Reykjavik.
Hotel Saga i centrum af det smukke lands
bovedstad bliver rammen om det íorbe-
redendc topmade mellem USAs præsi-
dent Ronald Raagaa og-Sovj*tuaíoneas
partichef IjfHchaiJ Gorbatjpv. ' “V
Ílfalge en talsntántífor ám Wandake re*<
gering stir Ulaftð foran <í» tíástUUniit'-
tcndc sikkerheds-forberedelser I landeta
historic. Allerede tirsdag blev sikker-
' beds-foranstaltningeme i den íntematio-
nale lufthavn i Kcflavik aget, og samtidig
er tilsynetJktcd. tiltej&efldft ila ftflhUJuf U
og sahavne skærpet væseiftigt. *
Amerikanske og sovjetiske sikkerheds-
ekspertér vefites tll Islaqd' alleréd* I dgg
onsdag for ot rádfare sig med de islánd-
ske myndigheder' og undéfsage egnede
madelokalcr. Sandsynligvis konuner poli-
tiet i Reykjavik med hjælp -udefra- til at
organisere sikkerheds-foranstaitninger-
ne under topmadet, men politidirektar
BOdvar Bragason var tirsdag aften til
made mcd regeringen, og det var lkke
ner. De to delegationer samt et forventet
kolossalt opbud aí udenlandske joumali-
ster kan komme til at give pladsmangel
pá hotelieme i den 97.000 indbyggere sto-
re Reykjavik.
IsUndske ledere udtrykte tirsdag over-
raskelse, stolthed og gláede over, at de to
supermagter har valgt at henlægge top-
madet til Island
•VI vil gare vort absolut bedste for, at
topmadet bliver succesrigt*. siger Islands
premierminister, Stelngrimmur Her-
muligt for JyBahds-Fosten at komme i
kontakt med ham.
Store delegationer
Ifalge regerings-taismanden har de to
landes ledere bebudet, at de hver vil
medbringc et falge pá omkring 200 pcrso-
Amcrikqiivik b^kyUelse
Med kun 240.000 indbyggcre er lslancj
det mindstc medlem af NATO. Landet
. har intet cget militœr, mcn USA har for-
pligtct sig tll at snrge íor den mUitære be-
skyttclse af Undet, og som modváegt har
USA Í4et lov tij at bevare en stor luft-
base I byen Keflavik.
Og som den sovjetUke udenrigsmini-
ater Eduard Sjevardnazde - under stor
Utter - udtrykte det 1 FN, da nyheden
blev kendt:
• Amerikaneme har en meget stor base
I Island ... sá dér kan vi fale os helt tryg-
ge*.
ins -
ÁKVÖRÐUNIN um að halda
fund Ronald Reagan, Banda-
rílgaforseta og Mikhail Gorbac-
hev, Sovétleiðtoga, í Reykjavík
um næstu helgi, hefur beint at-
hygli umheimsins að okkar litU
landi í rikari mæli en nokkru
sinni fyrr. Fjölmiðlar um allan
heim hafa frá því tilkynningin
barst um fundinn 30.sept. sl. velt
þvi fyrir sér, hvaða ástæður séu
fyrir því að fundurinn er boðað-
ur nú og með svo stuttum fyrir-
vara sem raun ber vitni og ekki
síður hvers vegna litla, afskekkta
ísland, hafi orðið fyrir valinu
sem fundarstaður. Landið er for-
vitnilegt í flestra augum og
fjölmiðlar hafa verið uppfullir
af upplýsingum, réttum og röng-
um um land og þjóð. Við gripum
niður i nokkur blöð er fjalla um
ísland og leiðtogafundinn.
“Athygli heimsins beinist að ís-
landi“ segir í fyrirsögn breska
blaðsins The Sunday Times,
ö.október sl. í frétt blaðsins segir,
að leiðtogar stórveldanna tveggja
hafí komið heimsbyggðinni á óvart,
er þeir tilkynntu að þeir ætluðu að
hittast og ræða saman, en undrun
manna hafi orðið enn meiri, er þeir
tilkynntu fundarstaðinn, Reykjavík
á íslandi. Segir blaðið að heimildir
hermi að Gorbaehev hafi stungið
upp á Reykjavík, þar sem honum
hafi mislíkað fiölmiðlafárið í Genf
síðastliðinn vetur, er þeir Reagan
hittust þar. Gorbachev hafi talið að
þar sem tiltölulega erfítt væri að
komast til Reykjavíkur, yrði fjöldi
fréttamanna þar ekki eins mikill og
í Genf. Staðsetning borgarinnar,
nánast mitt á milli Moskvu og
Washington, hafi einnig verið
heppileg, þar sem leiðtogamir
myndu þar mætast á miðri leið.
Ronald Reagan, er gjaman hafí
viljað vísa heim til föðurhúsanna
ásökunum Sovétmanna í sinn garð
um þvergirðingshátt, hafí sam-
þykkt tillögu Gorbachev.
Blaðið segir að þó leiðtogamir
ætli sér að eiga tveggja manna tal,
sé ljóst að þeir verði langt frá því
að vera einir, því von sé á allt að
3000 fréttamönnum til landsins.
Síðan er fiallað um væptanlegan
fundarstað og möguleika íslendinga
til að gæta öryggis þjóðarleiðtog-
anna.
Einangrun landsins -
kostur
“Höfuðborg án hryðjuverka", er
fyrirsögn á frétt breska blaðsins
The Times 2. október sl. Þar er
haft eftir ísienskum embættismönn-
um, að veigamikill þáttur f þeirri
ákvörðun að velja ísland sem fund-
arstað, hafí vafalítið verið sú
staðreynd, að landið er tiltölulega
ömggt fyrir hryðjuverkamönnum.
Blaðið tekur undir þetta sjónarmið
og segir að hnattstaða hins af-
skekkta íslands, úti í miðju Atlants-
hafi, hafi sennilega verið álitin
hagkvæm og minnir á hryðjuverka-
öldu þá er gengið hefur yfir borgir
í Evrópu undanfama 10 mánuði.
Bent er á að eina aðkomuleiðin til
landsins sé um Keflavíkurflugvöll
þar sem bandaríski sjóherinn sé
með herstöð á vegum Atlantshafs-
bandalagsins.
Þetta sé fyrsti fundur leiðtoga
Bandaríkjanna og Sovétríkjanna
sem haldinn sé í Evrópulandi, er
aðild eigi að Atlantshafsbandalag-
inu og jafnvel Eduard Shevardnad-
ze, utanríkisráðherra Sovétrflganna
hafi virst gera sér grein fyrir, að
ísland ætti að vera ömggt, því hann
hafi sagt við fréttamenn, í gríni að
vísu, að hann teldi öryggi sitt tryggt
á fundinum vegna hinnar stóru
herstöðvar Bandaríkjamanna.
Hemaðarlegt mikilvægi landsins
hefur einnig verið til umfiöllunar
og norska blaðið Aftenposten, birti
t.d. grein 3. okt. sl. undir fyrirsögn-
inni “fsland-tappinn í mikilvægum
hemaðarlegum flöskuhálsi" og
vísar þar til GIUK-hliðsins svokall-
aða. Þar segir að vegna aukinnar
hervæðingar Sovétmanna á norður-
slóðum sé Norður-Atlantshaf og þar
með ísland, í brennidepli hagsmuna
ríkjanna tveggja og því sé vel við
hæfí, að ieiðtogar þeirra hittist hér
á landi. Á forsíðu blaðsins þennan
sama dag er vísað á þessa grein
og birt mynd af Víkingasveitar-
mönnum á æfingu
Víkingasveitin er einnig á forsíðu
breska blaðsins The Observer 5.
október sl. í fréttinni er velt vöngum
yfir því, hvemig hin 15 manna
sveit, raunar með aðstoð 500
óvopn-aðra Iögreglumanna og 100
sjálfboðaliða úr ýmsum björgunar-
sveitum eigi að geta tryggt öryggi
leiðtoganna. Slíkar vangaveltur
getur reyndar að líta í flestum þeim
blöðum er um fundinn fialla. The
Observer segir, að íslendingar hafi
gripið til ýmissa öfyggisráðstafana
s.s. ítarlegrar leitar á fólki og í
farangri við komu til landsins og
að einungis þeir sem sannað geti
að þeir eigi vísan gististað fái að
koma til landsins og nokkrir hafi
þegar verið sendir aftur til síns
heima með flugvélum Flugleiða.
Blaðið segir, að yfírvöldum hafi
verið gert erfitt fyrir, þar sem að
fulltrúar stórveldanna hafi verið
lengi að koma sér saman um heppi-
leg húsakynni fyrir fundina.
Kastljós á ísland
Flest af því sem í blöðunum stendur
virðist byggt á traustum gmnni,
en þó er því miður nokkuð um slúð-
ursögur, ýkjur og hreinar rang-
færslur og virðist slflct hafa færst
í aukana eftir að fréttamennimir
komu til landsins og þurftu að fara