Morgunblaðið - 09.10.1986, Blaðsíða 34

34
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 9. OKTÓBER 1986
^■leiðtogafundurinn í reykjaví
Reagan hvetur til þjóðareiningar:
Segir samþykktir þing’sins
veikja samningsstöðn sína
Washington, Sameinuðu þjóðirnar, AP.
RONALD Reagan Bandarikjaforseti kallaði í gær leiðtoga repúblík-
ana og demókrata á sinn fund. Reagan fór þess á leit að beiðni
hans um fjárveitingar til smiði og þróunar kjarnorku- og geimvopna
yrði ekki skorin niður í meðförum Bandaríkjaþings. Sagði forsetinn
að allur niður-skurður myndi veikja samningsstöðu hans gagnvart
Mikhail Gorbachev, leiðtoga Sovétrikjanna. Jim Wright, leiðtogi
demókrata i fulltrúadeildinni, sagði flokk sinn reiðubúinn til að
fresta öllum niðurskurði á fjárveitingum til næsta árs. Talsmenn
forsetans gáfu hins vegar i skyn að frestunin ein dygði ekki til.
Samkvæmt fyrirliggjandi sam- samþykkt neinar slíkar takmarkan-
þykkt fulltrúadeildarinnar verður ir.
Qárveiting til geimvamaáætlunar Reagan forseti ávarpaði leiðtoga
Bandaríkjastjómar „fryst“ auk þess þingflokkana og sagði m.a.:„Það
raunum með kjamorkuvopn og
fækkun meðaldrægra eldflauga í
Evrópu. Taldi hann líklegt að drög
að samkomulagi gætu legið fyrir í
lok fundarins og síðan yrði það á
hendi samningamanna stórveld-
anna í Genf að ná fullum sáttum.
Petrovsky kvaðst jafnframt von-
góður um að Reykjavíkurfundurinn
myndi almennt leiða til bættra sam-
skipta stórveldanna.
Shultz, utanríkisráðherra Banda-
ríkjanna, sagðist í gær ekki eiga
á því að leiðtogamir myndu
undirrita samkomulag í Reykjavík.
Taldi hann líklegra að þeir Reagan
og Gorbachev myndu fyrst og
fremst ræða samningaleiðir, sem
fulltrúar stórveldanna í Genf gætu
fetað sig eftir. Hann ítrekaði þá
jafnframt þá afstöðu Bandaríkja-
stjómar að tilraunir með kjamorku-
vopn væm nauðsynlegar til þess
að reyna áreiðanleika vopnanna.
Ronald
seti.
Reagan Bandaríkjafor-
sem blátt bann verður lagt við fram-
leiðslu efnavopna og tilraunum með
vopnabúnað gegn gervitunglum. í
samþyktinni er þess jafnframt kraf-
ist að Bandaríkjastjóm virði ákvæði
Salt II samkomulagsins. Öldunga-
deildin hefur hins vegar ekki
Bush vongóð-
ur um árangur
GEORGE Bush, varaforseti
Bandaríkjanna, sagði I viðtali við
bandariska blaðið USA Today að
verulegur árangur gæti náðst á
leiðtogafundinum í Reykjavík.
Bush sagðist búast við veruleg-
um árangri í viðræðum um meðal-
drægar eldflaugar í Evrópu og
einnig á sviði langdrægra kjama-
flauga og efnavopna.
er ákaflega erfitt fyrir mig að heíja
samningaumleitanir við Sovétmenn
þegar fyrir Iiggur að þegar hafa
verið samþykktar ráðstafnir á öllum
þeim sviðum, sem umræðumar
munu taka til. Ef ríkisstjóm okkar
og þing er ekki samhuga er ár-
angri af fundinum stefnt í voða.
Þjóðarhagsmunir kreljast eining-
ar.“
George Shultz, utanríkisráðherra
Bandaríkjanna, sagðist í gær telja
líklegt að Reagan og þing-leið-
togamir kæmust að samkomulagi
sem báðir aðilar gætu fellt sig við.
Vladimir Petrovsky, aðstoðar-
utanríkisráðherra Sovétríkjanna,
kvaðst í gær vongóður um að fund-
ur leiðtoganna í Reykjavík gæti
rutt brautina að samkomulagi um
takmörkun vígbúnaðar. Aðspurður
sagðist hann einkum vænta þess
að viðræður leiðtoganna gætu leitt
til samkomulags um bann við til-
Meðreiðarsveinar
Bandaríkj aforseta
Pravda um Reykjavíkurfundinn:
Ætlað að þíða ís
kalda stríðsins
Hoskvu, AP.
DAGBLAÐIÐ Pravda, málgagn
sovézka kommúnistaflokksins,
lét í gær í ljós þá von, að leið-
togafundur risaveldanna i
Reykjavík um næstu helgi yrði
til þess að þíða „ís kalda
strfðsins“ í samskiptum Banda-
ríkjanna og Sovétríkjanna.
Jafnframt var lögð á það
áherzla, að það væri ósk
sovézkra stjómvalda, að viðræð-
urnar beindust fyrst og fremst
að eftirliti með vígbúnaði.
Greinin í Pravda, sem var rituð af
Viktor Afanasyev, aðalritstjóra
blaðsins, ber yfir höfuð með sér
bjartsýni varðandi árangur af fyrir-
huguðum tveggja daga viðræðum
þeirra Reagans Bandaríkjaforseta
og Gorbachevs Sovétleiðtoga. Afan-
asyev gagnrýnir hins vegar
Bandaríkjastjóm fyrir að halda
áfram geimvopnarannsóknum og
kjamorkutilraunum og fyrir að hóta
að eyðileggja SALT-1 og SALT-2
samningana um takmarkanir á
vígbúnaði.
„Mannkynið vonast til þess, að
ís kalda stríðsins muni byija að
þiðna í hinni köldu Reykjavík og
að samskipti Bandaríkjanna og Sov-
étrflqanna jafnt sem alþjóðleg
samskipti almennt verði hlýlegri,"
segir ennfremur f grein Afanasy-
evs. „Þær vonir sem bundnar em
við Reykjavík, era miklar, en
áhyggjumar og kvíðinn era ef til
ekki minni.
Þrátt fyrir það að viðræður hafa
verið í gangi milli sérfræðinga, ut-
anríkisráðherranna og annarra, þá
hefur ekki náðst neinn árangur á
meginsviðum heimsmálanna og þá
einkum og sér í lagi á sviði kjam-
orkuvopna.
Bandaríkjastjóm hyggst ekki
hætta við „sijömustríðs" áætlun
sína og hefur tekið upp þá stefnu
að grafa undan SALT-1 og SALT-2
samningunum án þess að hætta við
kjamorkuvopnatilraunir," segir í
grein Afanasyevs.
Að efni til er greinin lík frétta-
skýringu í Pravda í síðustu viku,
þar sem fyrirhuguðum leiðtoga-
fundi var lýst sem jákvæðri vísbend-
ingu um „róttæka breytingu til hins
betra" í samskiptum Bandaríkjanna
og Sovétríkjanna.
Grein gerð fyrir helstu ráðgjöfum
Reagans á Reykjavíkurfundinum
Frá Jóni Ásg^iri Sigurdssyni fréttaritara Morgunbladsins í Bandaríkjunum
ÞÓ FUNDUR leiðtoganna eigi
að heita einkafundur, er samt
fjöldi ráðgjafa með i för, hér á
eftir verða þeir helstu raktir.
George P. Shultz utanríkisráð-
herra gegnir tveimur hlutverkum.
Annarsvegar stjómar hann ráðu-
neytinu, með yfír 150 sendiráð
erlendis, og hefur eigin vél frá flug-
hemum til að reka erindi sín um
heim allan. Hinsvegar er hann að-
alráðgjafí Reagans forseta og í því
hlutverki ferðast hann með forset-
anum á leiðtogafundinn á íslandi
um helgina.
Þegar Shultz kemur á Andrews
herflugvöllinn í dag, stígur hann
um borð í forsetaflugvélina sem
hver annar farþegi. Starfsmenn
hans fara flestir með annarri vél.
En þessir ráðgjafar utanríkisráð-
herrans munu gegna lykilhlutverki
á bak við tjöldin, vegna sérþekking-
ar sinnar á Sovétmönnum.
Thomas W. Simons Jr. er aðstoð-
ardeildarstjóri þeirrar deildar sem
hefur með málefiii Evrópu og
Kanada að gera. Hann fór til ís-
lands daginn eftir að leiðtogafund-
urinn var tilkynntur, til að taka
þátt í undirbúningi alls þess sem
fylgir forsetaheimsókn.
Simons er 48 ára og ættaður frá
Minnesota-fylki. Hann hlaut BA-
gráðu frá Yale-háskólanum og
George Shultz
doktorsgráðu við Harvard. Hann
hefur starfað í Póllandi og Sov-
étríkjunum, kann tungur beggja
landa og þrátt fyrir lítt spennandi
starfstitil er hann aðalsérfræðingur
um Sovétríkin hjá utanríkisráðu-
neytinu.
Yfirmaður Simons er Rozanne
L Ridgway, deiidarstjóri, en hún
er einnig frá Minnesota-fylki og ein
af fyrstu konunum sem komast til
Keppa að því að
fá Island úr NATO
- segir Time um Sovétmenn
„TOPPFUNDURINN mun gefa Gorbachev tækifæri til þess að þoka
fram því takmarki, sem Sovétmenn hafa lengi keppt að á sviði ut-
anrfkismála, en það er að fá ísland út úr NATO. Kreml hefur verið
meira en vinsamleg og stutt ísland i alþjóðamálum, jafnvel þegar
það var ekki beinlínis í þágu Sovétríkjanna að gera það.“
Þannig er m. a. komizt að orði
í síðasta tölublaði bandaríska viku-
ritsins Time, þar sem Qallað er
ítarlega um fyrirhugaðan leiðtoga-
fund í Reykjavík. Þar segir enn-
fremun „A meðan á svokölluðum
þorskastríðum stóð 1950 - 1970,
er ísland færði smám saman út fisk-
veiðilandhelgi sína í 200 mflur.
mótmæltu Sovétmenn, en þeir urðu
þó fyrstir af stórþjóðunum til þess
aðviðurkenna þessi nýju takmörk.
í staðinn jók ísland verzlunarvið-
skipti sín við Moskvu og sér nú
Sovétmönnum fyrir um það bil ein-
um fímmta hluta af þörf þeirra fyrir
frosinn fisk og um 80% af þörf
þeirra fyrir saltsfld. Island kaupir

Forsiðan á Time með
sögninni: Stefnumót á tslandi.
svo 90% af því bensíni, sem það
þarf, frá Sovétríkjunum."
slíkra metorða. Ridgway er 51 árs,
útskrifuð frá Hamline-háskóla í St.
Paul, er ekki Sovétsérfræðingur,
en var um skeið sendiherra Banda-
ríkjanna í Austur-Þýskalandi.
Ridgway hefur tekið mikinn þátt
í samskiptum við Sovétríkin undan-
farið ár. Á leiðtogafundinum í Genf,
veitti hún forystu bandarísku
nefndinni sem samdi við Sovétmenn
um lokayfirlýsingu fundarins.
Shultz hældi henni mikið fyrir harð-
fylgni í samningaviðræðum.
Þegar Shultz utanríkisráðherra
og sovéskur kollegi hans, Eduard
A. Shevardnadze, þinguðu með
mikilli leynd um Daniloff, var Roz-
anne Ridgway eini aðstoðarmaður
Shultz.
Þriðji Minnesota-búinn í hópi ráð-
gjafanna er Mark R. Parris, sem
er 36 ára, starfaði í bandaríska
sendiráðinu í Moskvu og hefur und-
anfarið veitt forstöðu þeirri deild
utanríkisráðuneytisins, sem hefur
með sovésk málefni að gera. Sovét-
deildin er ein stærsta og mikilvæg-
asta “ríkjadeildin" í ráðuneytinu.
Thomas Simons stjórnaði deildinni
áður og hún er talin stökkpallur
fyrir þá sem stefna hátt í utanríkis-
þjónustunni. Mark Parris sótti nám
við stjómarerindrekadeild Geor-
getown-háskólans í Washington.
Nitze verður með
Aðrir ráðgafar bandaríska ut-
anríkisráðherrans gefa einnig
forsetanum ráð og gegna því tvö-
földu hlutverki. Einn þeirra er Paul
H. Nitze, einn af aðalráðgjöfum
ríkisstjómarinnar í vígbúnaðarmál-
um. Hann er sagður hafa kennt
Shultz á þann flókna málaflokk.
Nitze er 79 ára og því aldursfor-
seti þeirra sem Reykjavíkurfundinn
sækja. Hann hefur gegnt fjölda
starfa í utanríkis- og vamarmála-
ráðuneytunum.
Arthur A. Hartman, sendiherra
í Sovétríkjunum, er annar slíkur
ráðgjafi, hann er sextugur og út-
skrifaðist eins og Nitze frá Har-
vard-háskólanum. Hann er talinn
einn aðalmaðurinn í utanríkisþjón-
ustunni, var áður sendiherra í París.
Hann er orðinn sovétsérfræðingur,
á jþeim fimm áram, sem hann hefur
gegnt sendiherraembætti í Moskvu.
Auk þessara ráðgjafa fylgja
Shultz nokkrir aðrir aðstoðarmenn,
t.d. Charles E. Hill, sem sinnir við-
kvæmustu málunum fyrir utanríkis-
ráðherrann og Charles E. Redman,
aðstoðarblaðafulltrúi, sem fer nú í
fyrsta sinn á leiðtogafund.