Morgunblaðið - 17.10.1986, Qupperneq 21

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 17. OKTÓBER 1986
21
Til þess að stuðla að því mun
ríkisstjómin áfram leggja áherslu á
jákvæða raunvexti. Með minni verð-
bólgu munu nafnvextir að sjálf-
sögðu verða lækkaðir. Þó er gert
ráð fyrir að raunvextir lækki nokk-
uð frá því, sem þeir em nú, til
samræmis við vexti í helstu við-
skiptalöndum okkar.
I þessu sambandi er rétt að hafa
í huga, að þótt ný bankalöggjöf
veiti viðskiptabönkunum aukið
frelsi til þess að ákveða vexti, er
gert ráð fyrir því að ákvarðanir um
vexti verði háðar samþykki banka-
ráða, sem við ríkisbankana em
kosin af Alþingi. Einnig gera lög
um Seðlabanka íslands ráð fyrir
því, að hann geti, með heimild ráð-
herra, tryggt að raunvextir hér á
landi verði ekki hærri en í helstu
viðskiptalöndum okkar íslendinga.
Þótt ríkisstjómin telji óhætt, með
tilliti tii þess jafnvægis sem náðst
hefur á árinu, að slaka á bindingu
og stuðla að lækkun raunvaxta, er
aðhald í peningamálum eftir sem
áður óhjákvæmilegt á meðan svo
mikil þensla ríkir í þjóðfélaginu sem
nú er.
Við það að verðbólga fer vel nið-
ur fyrir 10 af hundraði, mun verða
unnt að koma heilbrigðari skipan á
ýmislegt í peninga- og efnahags-
málum þjóðarinnar. M.a. er þá
tímabært að athuga, hvort ekki sé
rétt að afnema alla vísitöluviðmiðun
fjármagns og annarra skuldbind-
inga.
Eftir kjarasamningana í febrúar
sl. var verðlagseftirlit hert og al-
menningi veittar stórauknar upp-
lýsingar um verðlag. Þessu mun
verða haldið áfram. Verðlagsstofn-
un mun með athugunum sínum
stuðla að lægra verðlagi, bæði í
heildsölu og smásölu.
Með þeim megin leiðum, sem ég
hef lýst, telur ríkisstjórnin að tak-
ast megi að ná þeim markmiðum í
efnahagsmálum, sem hún hefur
sett sér. Forsenda þess er þó, að
Steingrímur Hermannsson
kjarasamningar um næstu áramót
verði innan þess ramma.
Endurskipulagning' í
atvinnurekstri
Um leið og góður byr er notaður
til þess að ná jafnvægi í efnahags-
málum, er óhjákvæmilegt að nýta
batnandi þjóðarhag til þess að bæta
afkomu þeirra atvinnugreina, sem
enn eiga í rekstrarerfiðleikum eftir
verðbólgu undanfarinna ára.
Eins og ég hef áður sagt, er
undanlátssemi í gengi mjög tak-
mörkuð eða engin lækning í þessum
tilfellum. Ríkisstjómin mun í þess
stað leggja áherslu á fjárhagslega
endurskipulagningu með lengingu
lána, með sem minnstum afborgun-
um fyrstu árin, auknu eigin fé og
lækkun íjármagnskostnaðar. Á það
mun verða lögð áhersla við við-
skiptabankana, að hluti af auknu
ráðstöfunarfé þeirra verði nýttur til
fjárhagslegrar endurskipulagning-
ar þeirra fyrirtækja, sem eru í
viðskiptum við viðkomandi banka.
Jafnframt er gert ráð fyrir því, að
stofnfjársjóðir og Byggðastofiiun
taki þátt í þessu verki. Vegna fisk-
vinnslunnar eru Byggðastofnun
ætlaðar kr. 300 milljónir í þessu
skyni á lánsfjáráætlun ársins 1987.
Ráðstöfun þess fjármagns er þegar
hafin.
Breytingu framleiðsluhátta í
landbúnaði mun verða fram haldið
í samræmi við nýleg lög um fram-
leiðslu landbúnaðarafurða o.fl.
Minni neysla, einkum lambakjöts,
og óvænt verðfall skinna veldur
meiri erfiðleikum en gert var ráð
fyrir. Ekki virðist álitlegt að þeir
bændur, sem áfram framleiða mjólk
og lambakjöt, dragi almennt saman
búskap umfram það, sem orðið er.
Því gera nýlegir samningar ríkis
og bænda ráð fyrir nýjum leiðum.
Nauðsynlegt er að taka i ríkari
mæli en gert hefur verið tillit til
aðstæðna, t.d. landgæða og land-
eyðingar. Aðstoða þarf bændur,
sem búa á svæðum þar. sem hætta
er á landspjöllum, til að taka upp
aðrar búgreinar eða hætta búskap,
ef þeir kjósa. Vísa ég í þessu sam-
bandi til athyglisverðrar skýrslu um
landnýtingu, sem nýlega er komin
út á vegum landbúnaðarráðuneytis.
Jafnframt er óhjákvæmiiegt að
veruleg breyting verði á framleiðslu
landbúnaðarafurða. Neysluvenjur
fólks hafa breyst mjög og munu
enn breytast. Bændur og vinnslu-
stöðvar verða að kappkosta að
koma til móts við kröfur neytenda.
Ljóst er jafnframt, að ekki nægir
að hafa stjóm á aðeins einum þætti
kjötframleiðslunnar. Framleiðsluna
alla verður að samræma. Það er
bæði neytendum og framleiðendum
til góðs, og hagkvæmast fyrir þjóð-
arbúið. Um það þurfa framleiðend-
ur að ijalla.
Orka og iðja
Af öðrum þáttum atvinnulífsins,
sem unnið er að, vil ég nefna eftir-
farandi:
Gert er ráð fyrir að viðræðum
um byggingu kísilmálmverksmiðju
á Reyðarfirði ljúki fljótlega. Verði
ákveðið að ráðast í það fyrirtæki,
verða samstarfssamningar ríkis-
stjómarinnar og fyrirtækisins Rio
Tinto Zink Metals lagðir fyrir Al-
þingi til staðfestingar, að öllum
líkindum á þessu haustþingi. Áfram
er haldið athugunum á stækkun
álversins í Straumsvík og þar með
nýtingu þeirrar ágætu aðstöðu sem
þar er.
Um orkufrekan iðnað, sem svo
er nefndur, vil ég þó taka fram, að
horfur í heiminum almennt eru ekki
sérstaklega hagstæðar fyrir hann.
Því getur svo farið, að lítið verði
um framkvæmdir á þessu sviði hér
á landi á næstunni.
Orkunotkunin hefur aukist hæg-
ar á undanfömum ámm en áður
var, og spáð hafði verið. Því hafa
orkuspár verið endurskoðaðar, og
orkuframleiðsla og sala löguð að
nýjum aðstæðum. Þótt hagur ein-
stakra hitaveitna sé mjög erfiður
vegna mikilla og óhagstæðra
skulda, hefur hagur annarra orku-
fyrirtækja farið batnandi. Því hefur
reynst unnt að lækka raunverð orku
frá Landsvirkjun til almennings-
veitna um 39 af hundraði síðan það
var hæst 1983.
Vegna lítillar orkuaukningar get-
ur svo farið að ákveðið verði að
fresta Blönduvirkjun enn nokkuð,
einkum ef niðurstaða verður sú, að
kísilmálmverksmiðja á Reyðarfírði
verði ekki reist á næstunni.
Erlent áhættufjármagn
Ríkisstjómin mun áfram kapp-
kosta að örva nýsköpun í atvinnulíf-
inu. Fjármagn það, sem
Rannsóknaráð ríkisins hefur haft
til styrkveitinga til rannsókna í
þágu nýsköpunar, hefur reynst
ákaflega mikilvægt í þessu sam-
bandi. Gert er ráð fyrir því, að á
þessu þingi verði lagt fram frum-
varp til laga um sjóð þennan og
starfsemi Rannsóknaráðs almennt
o.fl;
Á vegum iðnaðarráðherra er í
undirbúningi fmmvarp til laga um
einkaleyfi. Það á að bæta starfsskil-
yrði hugvitsmanna og auðvelda
þeim að njóta eðlilegs hagnaðar
verka sinna.
Komið hefur í ljós, að þörf fyrir
áhættuijármagn er mjög mikil,
einkum á fyrstu ámm nýrra fyrir-
tækja. Gegnir Þróunarfélag íslands
í því sambandi mikilvægu hlut-
verki. í ýmsum tilfellum getur
samstarf við erlenda aðila, sem búa
yfir þekkingu og tækni, leyst mik-
inn vanda. Um það em reglur nú
óljósar, breytilegar frá einni at-
vinnugrein til annarrar, jafnvel svo
að forræði íslendinga, þar sem það
er nauðsynlegt, er ekki tryggt og
heimildir til að veita leyfi og undan-
þágur í höndum margra.
Því er nauðsynlegt að endur-
skoða reglur, sem gilda um þátttöku
erlendra aðila í íslenskum atvinnu-
fyrirtækjum. Ríkisstjómin mun
beita sér fyrir því, og þá hafa í
huga að samstarf við erlenda aðila
á ýmsum sviðum getur verið mikil-
vægt og fullkomlega eðlilegt, en
tryggja verður að Islendingar sjálf-
ir hafi óskert forræði yfir atvinnulífí
landsins.
Verkefni framundan
Af mörgum öðmm mikilvægum
verkefnum, sem unnið er að, vil ég
nefna nokkur.
Lengp hefur uppstokkun banka-
kerfísins verið á dagskrá. Það verk
hefur gengið seint, enda mörg ljón
Kæru
flokkssystkin.
Stuðningur ykkar hefur
verið mér veganesti í störf-
um menntamálaráðherra
1983—85 og heilbrigðis-
og tryggingamálaráðherra
síðan í október 1985. Með
fulltingi ykkar er ég fús til
að virtna áfram að góðum
málum með þingflokki
sjálfstæðismanna og leita
því stuðnings í 2. sæti á
framboðslista flokksins í
prófkjörinu 18. október.
Með vinsemd
og flokkskveðju,

Ragnhildur Helgadóttir,
heilbrigðis-
og tryggingamálaráðherra.