Morgunblaðið - 14.11.1986, Side 23

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 14. NÓVEMBER 1986
23
Jónas Elíasson, aðstoðarmaður iðnaðarráðherra:
Áætlað að ríkissjóður yfirtaki skuld
ir Orkubús Vestfjarða og RARIK
Skuldirnar nema rúmum 4 milljörðum króna
mennta á móðurmáli; hún hefði
reglulega gefíð úr árbók um rann-
sóknir á þessu íslenzka (og erlenda)
fræðasviði og þar með lagt grund-
völl að dómgreindarmyndun um
músík: í hverju felist listgildi þess-
arar lífstjáningar, í hveiju séu
fólgin verðmæti þess, sem kallast
má alþýðu- og þjóðlagamúsík, hvað
skilji listmúsík frá listvana músík,
hvar séu dregnar markalínur milli
afþreyingar, nautnar og menning-
arlöngunar. Að síðustu mætti benda
á mikilvægi allrar niðurgreiningar
(analytik), sem oft er lykill að völ-
undarhúsi listrænnar sköpunar, að
óglejnndum rannsóknum á íslenzk-
um músíkhandritum og þjóðlaga-
arfí.
Ef Háskólinn hefði skilið sinn
möguleika fyrir aldatfyórðungi væri
nú til grunavöllur að þroskavæn-
leg\i músíklífi, þar sem allar
greinar tónmennta fengju að safna
og þrífast vel, því músík er fjöl-
breytilegt andans fyrirbæri sem
handverk, list, uppeldisþáttur,
skemmtun, afþreying, samfélags-
afl, menningaratriði og vísinda-
grein.
Þannig verður engin önnur list-
grein eða menntagrein til að grípa
inní mannlíf á jafnmörgum sviðum
eins og músíkin, búa því hæfilega
umgerð, móta það, skreyta og
fegra, frá vögguvísu móður, lofsöng
safnaðar, rímnalagi í baðstofu,
harmónikulagi við mannfögnuð,
iðjusöng við vinnu, kórsöng áhuga-
mannahóps og allt til konsertlags
á hljómleikum og aríu í óperu.
Sé þvílíkt afl, sem músíkin og
iðkun hennar er, látið arka sinn
auðnuveg af hófí handa, þá er
hætta á, að við blasi glundroði upp-
lausnar, ringulreið dómgreinarleys-
is og óheft neyzlufíkn og
nautnalöngun, sem verst allri heil-
brigðri hugsun.
Það er meðal annars verkefni
músíkvísinda að skilgreina hlutverk
allra framangreindra músíkþátta,
réttlæta tilvistamauðsyn þeirra og
spoma gegn ofvexti eins þáttar á
kostnað annarra, ekki með boði og
banni, heldur með sífelldri upplýs-
ingu um lögmál þau, sem manns-
andinn hefír uppgötvað og
viðurkennt í aldanna rás: Hugsana-
kerfi, er stærðfræðingar, heimspek-
ingar, vísindamenn, músíkantar og
rithöfundar hafa saman sett, mann-
kyni til eilíflegrar úrlausnar.
Samantekt þessi er til komin
vegna tilmæla frá þeim, sem óupp-
lýstir vom um fyrstu tilraun til
þess að undirbyggja fræðilega og
vísindalega íslenzkt músíklíf, skapa
því grundvallarathvarf, þaðan sem
birta hefði borizt um fangbrögð
mannsins við eitt af kæmstu hugð-
arefnum hans við daglegar athafnir
frá örófí alda, hugsanir hans og
tilfinningar, sköpun og endursköp-
un.
í upphafí var ómurinn, einnig í
heimsmynd norrænna manna, eins
og frá er greint í Eddukvæðum, í
heimssköpunarjofsöng Völuspár um
framjötuninn Ými (= hinn hljóm-
andi). Og enn í dag em ómsins
menntir hugans upplyfting, sálar
næring, félagshyggju lyftistöng og
andans viðfang (en vitanlega fyrir-
fínnst ekkert af þessu í svonefndri
popp-músík).
Þegar gullið tækifæri bauðst,
þekkti Háskólinn ekki sinn vitjun-
artima. Nú súpum við seyðið af
þeirri afþökkuðu óskastund, á
óreiðutímum hugtakabrenglunar
(maðkafjömsnáðar em til dæmis
kallaðir LISTA-menn!), þegar nátt-
úmvísindin em í þann veg að steypa
mannskepnunni fram af hengiflugi
allsheijartortímingar og kappkosta
þarf að styrkja viðnám gegn þeirri
helstefnu, ekki sízt með eflingu
hugvísinda; en til þeirra telst tón-
mál, sem eldra er öllum tungumál-
um. Svo misráðnar, afdrifaríkar
ákvarðanir staðfesta orð aust-
urríska rithöfundarins Roberts
Musil: „Ekkert form, ekkert mark-
mið: það er maðurinn í dag.“
Höfuadur er tónskáld, próf. dr.
phil.
„PÓLITISKUR vilji mun vera
fyrir áframhaldandi verðjöfnun
eins og það var orðað af forsætis-
ráðherra. Hefur þetta leitt til
þess að nú er áætlað að ríkissjóð-
ur yfirtaki skuldir Orkubús
Vestfjarða og RARIK, en þessar
skuldir nema á núgUdandi verð-
lagi rúmum 4 milljörðum króna,
þannig að þetta verðjöfnunaræv-
intýri hefur kostað ríkissjóð
rúmlega eina Kröfluvirkjun með
öllu þegar upp er staðið“, sagði
Jónas Elíasson, aðstoðarmaður
iðnaðarráðherra í ræðu sinni á
vetrarfundi sambanda íslenskra
rafveitna og hitaveitna, sem
haldinn var á Hótel Sögu á mið-
vikudag og fimmtudag. .
í ræðu sinni fjallaði Jónas um
áhrif skattlagningu og niður-
greiðslna ríkissjóðs á raforkuverði,
og gat þess meðal annars að til að
standa undir jöfnun orkuverðs hafí
á sínum tíma verið lagður á sérstak-
ur skattur, verðjöfnunargjald.
Gjaldið hafí síðan verið millifært til
einstakra rafveitna, aðallega
RARIK og Orkubús Vestijarða. Til-
gangur verðjöfnunargjalds hafí
verið að fjármagna félagslegar
framkvæmdir, einkum rafvæðingu
dreifbýlis. „Þýðing verðjöfnunar-
gjalds og möguleikar slíkrar skatt-
lagningar til að standa undir
félagslegum framkvæmdum hafa
hins vegar verið bæði ofmetnar og
misskildir,“ sagði Jónas. „Verðjöfn-
unargjald byijaði sem 3% en var
jafnt og þétt hækkað upp í 19%
þegar það var hæst", sagði hann
ennfremur. „Þessi fjármögnunarað-
ferð skekkir samkeppnishæfni
raforkuframleiðslunnar gagnvart
öðmm orkugjöfum og þar með þess
iðnaðar sem háður er raforku. Þessi
aðferð til fjármögnunar á félagsleg-
um framkvæmdum þykir því alfarið
vond af flestum sem um þessi mál
fjalla, og vona ég að þessi fundur
sé sammála mér í, að mælast ein-
dregið gegn því, að hún verði tekin
upp aftur.“
Jónas gat síðan um þá fyrirætlan
að ríkissjóður yfírtaki skuldir Orku-
bús Vestfjarða og RARIK upp á 4
milljarða króna. Síðan sagði hann:
„Með tilliti til þess, hversu há upp-
hæð er hér lögð á skattgreiðendur
er ekki úr vegi að skoða annan
þátt, en bara þann sem veit að sam-
keppnishæfni raforkunnar gagn-
vart öðmm orkugjöfum. Verkefnið
eftir Gunnarlnga
Gunnarsson
Flestir lesendur Morgunblaðsins
hafa fylgst með umræðum um
Hjálparstofnun kirkjunnar undan-
farna daga og skoðað niðurstöður
þeirrar nefndar, sem fengin var til
að gera úttekt á rekstri stofnunar-
innar. Þegar niðurstöður lágu fyrir,
birtust í blaðinu myndir af brosandi
framkvæmdastjóra og öðmm
stjómarmönnum og virtust þeir
fagna niðurstöðu rannsóknarinnar.
Hér er á ferðinni dæmi um sið-
blinduna, sem Vilmundur heitinn
Gylfason talaði svo oft um.
Margir Íslendingar hafa stutt
sem verðjöfnunargjaldið átti að
standa undir, en það er hinar félags-
legu framkvæmdir, var rafvæðing
dreifbýlisins, einkum sveitanna.
Það hefði verið ærið sársauka-
fullt fyrir alla alþingismenn að vera
með þessi útgjöld á fjárlögum hvers
árs. Ekki er hinn minnsti vafí á
því, að hér virkaði verðjöfnunar-
gjaldið sem eins konar pólitísk
staðdeyfíng gegn þessum sársauka.
Má með nokkram rökum halda því
fram, að vegna þessarar staðdeyf-
ingar hafi mikið skort á nauðsyn-
legt aðhald í þessum málum og
þess vegna hafí verið lagt í ýmsar
óarðbærar framkvæmdir sem aldrei
átti að leggja í vegna þess að aðrar
lausnir vom ódýari og betri", sagði
Jónas Elíasson.
stofnunina reglulega með fjárfram-
lagi sínu og sumir jafnvel boðið
næstsíðasta hundraðkallinn sinn
sérstaklega til að rétta veikburða
hjálparhönd þeim bömum, sem birst
hafa sem skinnklæddar beinagrind-
ur á sjónvarpsskerminum, ýmist í
fréttatímum eða sérstökum þáttum
á vegum Hjálparstofnunarinnar.
Eg ætlast til að hinir brosmildu
stjómendur víki strax úr sætum
sínum, því þannig og aðeins þannig
er hægt að endurreisa trúnað til
Hjálparstofnunar kirkjunnar.
Það er a.m.k. skilyrði fyrir
áframhaldandi stuðningi mínum.
Höfundur erlæknir.
Stjórnendur Hjálpar-
stofnunar kírkjunnar víki
■VIIXVI
MEIRA EN AUGAÐ GREINIR
VINSÆLASTI HERRAFATNAÐUR í EVRÓPU